Najnowsze światowe trendy dotyczące sprawozdawczości spółek docierają do Polski i zyskują tu coraz więcej zwolenników. Najlepszy raport zintegrowany według Instytutu Rachunkowości i Podatków za zeszły rok przygotował PKN Orlen.
Przez dziesiątki, a na najstarszych rynkach nawet przez setki lat jedyną formą raportowania było sprawozdanie finansowe. Dopiero w latach 80. ubiegłego wieku przedsiębiorstwa zaczęły sporządzać dodatkowe raporty, np. dotyczące ochrony środowiska. Wciąż jednak kluczowe znaczenie miało sprawozdanie finansowe. O jego prymacie możemy mówić i dzisiaj.
Finanse to nie wszystko
Nie oznacza to jednak, że świat stoi wciąż w miejscu. Już w połowie lat 90. minionego stulecia Amerykański Instytut Biegłych Rewidentów (AICPA) zaproponował wprowadzenie zupełnie nowatorskiej, jak na tamte czasy, struktury raportu, w którym sprawozdanie finansowe stanowiło tylko niewielką część całości. Postulowany przez organizację raport miał się składać z pięciu elementów, przy czym zdecydowana większość z nich obejmowała głównie informacje niefinansowe.
Minęło kilka lat, zanim pierwsze przedsiębiorstwa zdecydowały się wypróbować w praktyce nową koncepcję. Dziś coraz więcej amerykańskich i zachodnioeuropejskich spółek przygotowuje właśnie zintegrowane raporty. – Przewiduje się, że rola sprawozdania finansowego będzie malała, a od roku 2020 stanie się ono jedynie jednym z wielu raportów podporządkowanych koncepcji raportowania zintegrowanego – przewiduje prof. Ewa Małgorzata Walińska z Katedry Rachunkowości Uniwersytetu Łódzkiego.
– Wspaniale jest widzieć, tak wiele renomowanych firm stosuje zintegrowane raportowanie i skutecznie wykorzystuje je przy podejmowaniu wewnętrznych decyzjach oraz do komunikacji zewnętrznej – mówi Paul Polman, prezes Unilever i przewodniczący Światowej Rady Biznesu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju (WBCSD), która promuje nowy sposób raportowania. Z kolei globalne standardy tego rodzaju sprawozdawczości propaguje m.in. International Integrated Reporting Council (IIRC).
Wciąż jednak jest to bardzo nowe podejście, co najlepiej widać w statystykach: do 2014 r. na świecie (w 26 krajach) powstało ok. 150 raportów zintegrowanych odpowiadających międzynarodowym wytycznych IIRC.
Zaszczepione na polskiej ziemi
W ostatnich latach ten nowy trend dociera też do Polski i znajduje u nas coraz liczniejszych zwolenników, którzy doceniają zalety prezentowania w jednym dokumencie informacji, jakie były wcześniej zawarte w osobnych sprawozdaniach. Takie połączenie jest też cenne z powodu tego, że pozwala zaprezentować nie tylko bieżącą kondycję firmy, ale także jej plany na przyszłość. Na razie jednak zintegrowane sprawozdania zgodnie ze standardami IIRC przygotowało zaledwie kilka polskich firm.
W tym roku na zaprezentowanie swojej działalności w zintegrowanej formule, w której połączono sprawozdawczość finansową z pozafinansowymi aspektami funkcjonowania, po raz pierwszy zdecydował się PKN Orlen. – Środowisko, w którym funkcjonuje PKN Orlen, od kilku już lat podlega niezwykle dynamicznym przemianom. Naszą ambicją jest nie tylko umiejętne dostosowywanie się do nich, ale także przewodzenie im – mówi Jacek Krawiec, prezes PKN Orlen, wyjaśniając powody wprowadzenie przez płocki koncern systemu raportowania zintegrowanego. – Stawia to nas w gronie firm kształtujących najwyższe standardy komunikacji z otoczeniem, ale – co ważniejsze – pokazuje nasze podejście do długofalowej budowy wartości firmy. Zgodnie ze strategią naszego koncernu powinna ona bowiem odbywać się z korzyścią dla wszystkich naszych interesariuszy. I właśnie monitorowaniu i mierzeniu tych korzyści sprzyja nowa formuła raportu – ocenia menedżer.
W jego ocenie pierwszy raport zintegrowany w tak złożonej organizacji jak PKN Orlen był oczywiście dużym wyzwaniem i wymagał zaangażowania wielu struktur w całej grupie kapitałowej. – Zależało nam m.in. na tym, żeby w sposób czytelny pokazać zależności pomiędzy sferami, które do tej pory prezentowane były w dwóch odrębnych publikacjach, czyli w raporcie finansowym oraz w raporcie społecznym – dodaje Jacek Krawiec.
Debiutancki raport zintegrowany paliwowego koncernu został uznany przez kapitułę tegorocznego konkursu „The Best Annual Report 2014” za najlepszą tego typu publikację w kategorii przedsiębiorstw.
Przygotowany przez specjalistów z PKN Orlen dokument doceniono przede wszystkim za przejrzystość w przedstawieniu modelu biznesowego oraz procesu budowania wartości firmy, a także za jasne zdefiniowanie wskaźników efektywności wdrażania strategii. Wysoko oceniono również sposób prezentowania wpływu czynników rynkowych na funkcjonowanie koncernu, precyzyjne wskazanie grup interesariuszy oraz istotnych z ich punktu widzenia tematów.
– Przyznane wyróżnienie najlepiej pokazuje, że udało się nam osiągnąć zamierzony cel, a sam raport dobrze oddaje nie tylko aktualną pozycję rynkową spółki, ale także perspektywy i potencjał jej dalszego rozwoju. Ponadto w sposób klarowny i przejrzysty prezentuje dane finansowe i pozafinansowe – wylicza prezes płockiego koncernu.
Nowoczesna forma
Raport PKN Orlen zatytułowany „Napędzamy przyszłość” jest dostępny w dwóch wersjach językowych polskiej i angielskiej na stronie internetowej koncernu (został przygotowany wyłącznie w wersji online, także w formie przystosowanej do odbioru na urządzeniach mobilnych).
Raport w prosty i przejrzysty sposób prezentuje jak strategia, ład korporacyjny i wyniki, w kontekście otoczenia zewnętrznego, pozwalają tworzyć spółce wartość w różnych perspektywach czasowych. Natomiast filary, na których opiera się dokument, w sposób całościowy pokazują procesy zachodzące w spółce i działania ukierunkowane na zrównoważony rozwój oraz ich wpływ na wszystkie grupy interesariuszy: inwestorów, instytucje, pracowników, środowisko, społeczności lokalne.
Elektroniczny dokument wyposażono w wiele interaktywnych narzędzi, dzięki którym jest on bardziej funkcjonalny. Znajdziemy w nim również m.in. porównywarkę danych, interaktywny słownik czy ankietę online umożliwiającą użytkownikowi przekazanie opinii na temat zawartości merytorycznej i funkcjonalności.
Płocki koncern przygotowując raport zintegrowany. wykorzystał swoje wcześniejsze doświadczenia. Podstawowe menu, podobnie jak we wcześniejszych raportach (takich jak Nasza Firma, Nasza Strategia, Nasza Działalność w 2014 roku, Ład Korporacyjny, Wyniki Finansowe), ale również dodatkowe menu oparte są na filarach raportowania zintegrowanego i powiązane z nagraniami wypowiedzi przedstawicieli i partnerów PKN Orlen. Mówią oni: Jak napędzamy przyszłość, Jak tworzymy wartość grupy, Jak podejmujemy decyzje, Jak zarządzamy ryzykiem, Co osiągnęliśmy.
Dane pozafinansowe zostały zaprezentowane zgodnie z międzynarodowymi wytycznymi Global Reporting Initiative (czyli Światowej Inicjatywy Sprawozdawczej), w wersji G 4. Zagadnienia, jakie uwzględniono w raporcie, to wpływ ekonomiczny, środowiskowy na otoczenie, praktyki pracy i godne warunki pracy, prawa człowieka, odpowiedzialność względem społeczeństwa czy odpowiedzialność za produkty i usługi.
- W tym roku spółki doskonaliły interaktywną formę raportowania, ale również rozwijały nowy kierunek raportowania zintegrowanego. Na szczególną uwagę zasłużyły raporty roczne PKN Orlen, a także Tauron Polska Energia oraz KGHM Polska Miedź – ocenia Małgorzata Gula, prezes Instytutu Rachunkowości i Podatków, organizacji, która już po raz dziesiąty zorganizowała konkurs „The Best Annual Report”.
Przedstawiciele PKN Orlen podkreślają, że nowa formuła raportu stanowi naturalny, kolejny krok w dostosowywaniu tej formy komunikacji do trendów rynkowych i oczekiwań interesariuszy i pozwoli na lepsze zrozumienie przez nich modelu biznesowego, strategii oraz ryzyk i szans biznesowych spółki.
Nagrody jadą do Płocka
Od siedmiu lat w ramach organizowanego przez Instytut Rachunkowości i Podatków konkursu „The Best Annual Report” przyznawane są również wyróżnienia w kategorii najlepszy raport roczny w internecie. – Nie wszystkie spółki rozumieją, że internet jest najszybszym źródłem informacji i na stronie internetowej emitenta powinien się znajdować raport roczny użyteczny dla akcjonariuszy i inwestorów, zaprezentowany przystępnie z punktu widzenia możliwości, które daje technologia informatyczna – podkreśla Małgorzata Gula, prezes IRiP. Właśnie dlatego warto promować profesjonalnie i rzetelnie przygotowywane raporty w sieci. Najlepszy w tej kategorii również okazał się PKN Orlen.