Jestem prezesem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Z uwagi na trudną sytuację finansową w firmie sąd zwalniał spółkę we wcześniejszych fazach postępowania z opłaty od pozwu i apelacji. Wnosząc skargę kasacyjną, dołączyliśmy wniosek o zwolnienie z opłaty od tego środka zaskarżenia i spodziewaliśmy się pozytywnego rozstrzygnięcia. Sąd apelacyjny oddalił wniosek i odrzucił skargę kasacyjną, gdyż nie została opłacona w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia dotyczącego kosztów. Czy sąd mógł oddalić wniosek dotyczący opłaty od skargi kasacyjnej, jeżeli spółka była wcześniej zwolniona od opłaty od pozwu i apelacji?
Podstawę zwolnienia spółek prawa handlowego od kosztów w postępowaniu cywilnym stanowi art. 103 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1025 ze zm.). Zgodnie z nim sąd może zwolnić z nich osobę prawną, jeżeli ta wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Zwolnienie może dotyczyć wszystkich kosztów związanych z postępowaniem, ale także np. tylko opłaty od pozwu, apelacji czy skargi kasacyjnej. W tym celu należy przedstawić dokumenty, które przybliżą sądowi jej sytuację finansową w momencie złożenia wniosku.
Okoliczności (które uzasadniałyby na poprzednich etapach postępowania takie zwolnienie lub jego brak) nie mają znaczenia przy rozpoznawaniu wniosku. Również fakt, że w sprawie sąd już wcześniej orzekał zwolnienie wnioskodawcy od kosztów (np. opłaty od pozwu) – nie jest przesłanką do ponownego odstąpienia od obowiązku.
W postanowieniu z 12 marca 2015 r., sygn. akt I CZ 7/15 Sąd Najwyższy wskazał, że rozpatrując wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, za każdym razem należy uwzględnić okoliczności i sytuację majątkową wnioskodawcy. Podkreślił również, że sąd orzekający nie jest związany rozstrzygnięciami w przedmiocie zwolnienia od takich kosztów, które zapadły we wcześniejszych fazach postępowania.