Liberalizacja rynku pocztowego i zastępowanie tradycyjnych usług elektronicznymi powodują, że operatorzy, chcąc utrzymać rentowność, dywersyfikują przychody, wprowadzają nowe technologie i stale optymalizują koszty działalności.

W wielu krajach poczty rozpoczęły na większą niż dotychczas skalę świadczenie usług bankowych i ubezpieczeniowych. Największy sukces odnotowano we Francji i Włoszech, gdzie usługi finanso-we wprowadzono w relatywnie wczesnej fazie rozwoju wolnego rynku. We Włoszech Poste Italiane już 74 proc. przychodów uzyskuje dzięki nim. Francuski operator narodowy czerpie z tego sektora 25 proc. przychodów. Na Słowacji i w Szwajcarii jest to ok. 23 proc.

Podobny proces rozpoczął się również w Polsce, chociaż Poczta Polska jest jeszcze na początku drogi do dywersyfikacji przychodów. W 2011 r. 70 proc. z nich uzyskiwała dzięki sprzedaży tradycyjnych usług listowych, 17 proc. z rynku KEP (paczki i usługi kurierskie) oraz 17 proc. z tradycyjnych usług finansowych. Operator zakłada, że w 2018 r. wpływy z tytułu obsługi przesyłek listowych będą stanowić już tylko 54 proc. przychodów, a z tradycyjnych usług finansowych 10 proc. Ubytek mają zniwelować zwiększone wpływy z rynku KEP (29 proc.) oraz sprzedaży usług bankowych i ubezpieczeniowych.

Czy te założenia są realne? Tak, jeśli wziąć pod uwagę, że Poczta Polska cieszy się zaufaniem większości Polaków jako operator pocztowy ze zdecydowanie najdłuższą historią ze wszystkich firm działających dzisiaj na rynku. Z badań CBOS wynika, że w 2013 r. z jego usług korzystało 95 proc. Polaków. Wielu z nich dobrze zna swojego listonosza, który nierzadko przez wiele lat dostarcza im listy, paczki oraz przekazy pieniężne. Jak podaje operator, co trzecia zatrudniona osoba pracuje w tej firmie kilkanaście lat. Co piąty pracownik Poczty Polskiej ma staż krótszy niż 5 lat. Zaufanie to kapitał nie do pogardzenia, gdy planuje się ekspansję w sektorze finansowym.

W jaki sposób PP chce zaistnieć na tym rynku? Operator planuje rozwój sieci sprzedaży produktów finansowych. Wspólnie z Bankiem Pocztowym i TUW Pocztowe realizuje największy obecnie w Polsce proces budowy profesjonalnych punktów finansowych zlokalizowanych w placówkach pocztowych. Już teraz Poczta zbudowała w placówkach 322 Pocztowe Strefy Finansowe. Do 2014 roku ma ich być 640. Razem z 360 mikrooddziałami Banku Pocztowego Grupa Kapitałowa Poczty Polskiej będzie dysponowała tysiącem punktów tylko sprzedających produkty bankowe i ubezpieczeniowe. Usługi bankowe i ubezpieczeniowe są dodatkowo obecne w ofercie tzw. okienkowej w pozostałych placówkach operatora, być może będą także w sieci agencyjnej. Sprzedażą ubezpieczeń zajmuje się również kilka tysięcy listonoszy, w tym 500 zaopatrzonych w urządzenia mobilne. Sprzedają ubezpieczenia komunikacyjne OC. Docelowo w urządzenia z aplikacjami do sprzedaży ubezpieczeń zostanie wyposażonych kilka tysięcy pracowników operatora. Poczta informuje, że ma to nastąpić w najbliższym czasie. – Za pomocą smartfonu z zainstalowaną odpowiednią aplikacją można sprawdzić wysokość składki każdego klienta i z tymi, którzy zdecydują się na zakup ubezpieczenia, zawrzeć polisę „od ręki” podczas tej samej wizyty w ciągu zaledwie 2 minut i do tego poza placówką pocztową – mówi Janusz Wojtas, członek zarządu Poczty Polskiej. Zdaniem Janusza Wojtasa codzienna obecność listonoszy w rejonach doręczeń w Polsce to ułatwienie dla klientów w dostępie do usług ubezpieczeniowych i finansowych, czyli wszędzie tam, gdzie brakuje infrastruktury bankowej i ubezpieczeniowej.

Operator konsekwentnie stawia na poszerzanie dostępnej oferty usług i produktów.

Poczta ma w ofercie od początku kwietnia ubezpieczenia rolne. Przygotowany pakiet produktów ma zabezpieczyć podstawowe potrzeby ubezpieczeniowe rolników. W skład pakietu wchodzą przede wszystkim ubezpieczenia obowiązkowe, tj. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego oraz ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych. Już niedługo pojawią się polisy turystyczne oraz na życie.

Jednym z korzystnych dla operatora pocztowego kierunków rozwoju jest działalność bankowa. Doświadczenia międzynarodowe wskazują również, że banki pocztowe z dominującym udziałem operatorów pocztowych szybko osiągają znaczącą pozycję rynkową i wzrost wartości. Obecnie utworzenie banku pocztowego rozważane jest m.in. w Kanadzie, gdzie w wielu rejonach nie ma placówek żadnego banku. Dalszym rozwojem usług finansowych zainteresowani są również operatorzy z krajów, w których usługi finansowe oferowane są od wielu lat. Banki należące do operatorów pocztowych starają się o licencję bankową, aby rozszerzyć swoją ofertę. Od 2013 r. taką licencję posiada PostFinance, które do tej pory było jedynie wydzieloną linią biznesową Poczty Szwajcarskiej. O uzyskanie licencji bankowej wystąpiła też Poczta Indyjska, a o rozszerzenie licencji – Japan Post Bank. Planom oferowania kredytów przez banki pocztowe sprzeciwia się wiele banków prywatnych i organizacji finansowych, widząc zagrożenie odpływu klientów do banków pocztowych.

Poczta Polska jest większościowym udziałowcem Banku Pocztowego. Jego klientami są mieszkańcy małych miejscowości, seniorzy, a także mikroprzedsiębiorstwa i jednostki samorządu terytorialne-go. Poczta Polska zakłada, że w 2017 r. w skonsolidowanym wyniku finansowym brutto jego wynik będzie stanowił prawie 60 proc. Już teraz Bank Pocztowy pozwala operatorowi pozyskiwać nowych klientów. Istotną ich część stanowią osoby, które dotychczas w ogóle nie korzystały z usług bankowych. Realizacja tego planu w głównej mierze zależy od tego, czy Poczta porozumie się z PKO BP, udziałowcem Banku Pocztowego, i zdoła od niego odkupić mniejszościowy pakiet akcji. Operator uważa, że ma wystarczające środki, aby samodzielnie finansować rozwój banku.