Subskrybuj nas na Youtube
Emitenci będą musieli raportować istotne transakcje powiązane, sporządzać polityki wynagrodzeń oraz publikować coroczne sprawozdania o pensjach członków zarządu i rady nadzorczej. Tak przewiduje projekt ustawy wdrażającej unijne regulacje. Ma wejść w życie już w lipcu.
Wszystko wskazuje na to, że nowela ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych wejdzie co do zasady w życie już 21 lipca 2019 r. Tak przynajmniej wynika z opublikowanego na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji projektu, który jest datowany na 23 maja 2019 r. Nowela, która wkrótce ma trafić na rząd, ma dostosować polskie przepisy do nowego rozporządzenia prospektowego (czyli rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1129 z 14 czerwca 2017 r. w sprawie prospektu, który ma być publikowany w związku z ofertą publiczną papierów wartościowych lub dopuszczeniem ich do obrotu na rynku regulowanym; Dz. Urz. UE L 168 s. 12) oraz wdrożyć dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/828 z 17 maja 2017 r. zmieniającą dyrektywę 2007/36/WE w zakresie zachęcania akcjonariuszy do długoterminowego zaangażowania (Dz. Urz. UE L 132 s. 1; dalej: dyrektywa).
Zmiany obejmują m.in. wprowadzenie nowych obowiązków dotyczących: monitorowania i raportowania transakcji z podmiotami powiązanymi, uchwalania polityk wynagrodzeń członków zarządów oraz rad nadzorczych, a także obowiązku sporządzania i publikowania dorocznego sprawozdania o wynagrodzeniach. Przy czym obowiązki obejmą spółki, których co najmniej jedna akcja notowana jest na rynku regulowanym.
Księga Podatkowa Przedsiębiorcy. Zmiany w 2019 r. >>>>
Pod lupą interesy z podmiotami powiązanymi
Transakcje z podmiotami powiązanymi z zasady są pod większym nadzorem ustawodawcy. W skrajnych sytuacjach bowiem mogą wiązać się ze stratami dla spółki, a w efekcie dla akcjonariuszy – w szczególności mniejszościowych. Aby zabezpieczyć ich interesy, w projekcie ustawy zaproponowano wprowadzenie mechanizmów monitorowania i raportowania transakcji z podmiotami powiązanymi, które zgodnie z założeniami powinny w lepszy sposób zabezpieczać interes spółki oraz zwiększyć bezpieczeństwo akcjonariuszy nieuczestniczących w ww. transakcjach.
Pojęcie istotnej transakcji
Raportowane będą transakcje istotne, przy czym zgodnie z dyrektywą (powinna być transponowana do krajowych przepisów do 10 czerwca 2019 r.) każde z państw członkowskich może samodzielnie zdefiniować pojęcie istotnej transakcji. W Polsce – zgodnie z projektowanymi przepisami – za taką uznana będzie transakcja, która przekracza wartość 5 proc. sumy aktywów (w rozumieniu ustawy o rachunkowości), ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego (projektowany art. 90h ust. 1). Jak wynika z uzasadnienia do projektu, taki próg istotności zapewni, że wymogami raportowania będą objęte wyłącznie najważniejsze transakcje. Przy czym w zakresie umów, które są zawierane na czas określony, wartość transakcji ma być ustalana na podstawie wartości za cały czas trwania umowy. Natomiast w zakresie umów zawieranych na czas nieokreślony wartość transakcji ustalana będzie na podstawie sumy świadczeń w pierwszych trzech latach jej obowiązywania.
Sumowanie przez 12 miesięcy
Oznacza to, że spółki będą musiały monitorować krąg podmiotów powiązanych oraz zawierane z nimi transakcje. Ponadto będą zobowiązane do sumowania ich wartości z podmiotami powiązanymi w okresie ostatnich 12 miesięcy (takich, które jednostkowo nie podlegały definicji istotnej transakcji – co w praktyce ma zapobiec obchodzeniu przepisów poprzez dzielenie transakcji na kilka mniejszych). W przypadku przekroczenia przez sumę wartości transakcji progu 5 proc. aktywów obowiązek poinformowania ma dotyczyć każdej z tych transakcji.
Kiedy i co raportować
Zgodnie z projektem informacja o istotnej transakcji będzie zamieszczona przez spółkę na jej stronie internetowej najpóźniej w momencie jej zawarcia. Powinna wskazywać nazwę podmiotu powiązanego, opis charakteru powiązań spółki i podmiotu powiązanego, datę oraz wartość istotnej transakcji. Musi także zawierać wiadomości niezbędne dla oceny, czy istotna transakcja jest uczciwa i uzasadniona z punktu widzenia spółki i akcjonariuszy niebędących podmiotami powiązanymi, w tym akcjonariuszy mniejszościowych. W tym zakresie nie ma konkretnych wytycznych, jakiego rodzaju informacje będą spełniać ww. wymóg – zatem każda ze spółek będzie wypracowywać własne podejście. Obowiązek notyfikacji dotyczyć ma również transakcji podmiotów powiązanych spółki oraz jej spółki zależnej.
Zgoda rady
Nowe kompetencje otrzyma także rada nadzorcza, która ma wyrażać zgodę na zawarcie istotnej transakcji. Przy czym będzie ona zobowiązana do wzięcia pod uwagę takich przesłanek, jak zapobieżenie wykorzystaniu przez podmiot powiązany swojej pozycji oraz zapewnienie odpowiedniej ochrony interesów spółki i akcjonariuszy niebędących podmiotami powiązanymi, w tym akcjonariuszy mniejszościowych. Fakultatywnie spółki mogą wprowadzić do swojego statutu wymóg, aby zgodę na zawarcie istotnej transakcji zamiast rady nadzorczej wyrażało walne zgromadzenie.
Przewidziane wyłączenia
Obowiązkowi notyfikacji nie będą podlegać transakcje:
- zawierane na warunkach rynkowych w normalnym toku działalności spółki;
- zawierane przez spółkę z jej spółką zależną, jeżeli spółka jest jedynym akcjonariuszem lub udziałowcem tej spółki zależnej;
- związane z wypłatą wynagrodzeń członków zarządu lub rady nadzorczej, należnych zgodnie z przyjętą w spółce polityką wynagrodzeń.
Wydaje się, że pierwsze z ww. wyłączeń może znaleźć dość szerokie zastosowanie. Jednak w celu skorzystania z niego rada nadzorcza spółki będzie zobowiązana do opracowania procedury okresowej oceny dotyczącej tego, czy transakcje są zawierane na warunkach rynkowych w normalnym toku działalności spółki. Projekt nie precyzuje sposobu dokonywania takiej oceny. W pewnym stopniu przypomina to regulacje dotyczące cen transferowych – w związku z czym pewne mechanizmy stosowane przez spółki znane z ustawy o CIT będą mogły prawdopodobnie zostać wykorzystane również dla celów stosowania ww. wyłączenia.
Informacje poufne też pod ochroną
Można wyobrazić sobie sytuację, że dana transakcja z podmiotem powiązanym stanowi jednocześnie informację poufną w rozumieniu rozporządzenia MAR. Projektodawca zauważa ten problem i wyłącza stosowanie regulacji w zakresie tych transakcji, do których stosuje się rozporządzenie MAR (które są informacją poufną). Jest to dobre rozwiązanie, ponieważ rozwiązuje problem dwukrotnego raportowania – w trybie informacji poufnej oraz w trybie transakcji z podmiotem powiązanym. Dodatkowo, gdyby nie powyższe wyłączenie, emitent miałby problem z opóźnieniem publikacji informacji poufnej w trybie MAR, ponieważ musiałby przekazać informację o transakcji z podmiotem powiązanym najpóźniej w momencie jej zawarcia na swojej stronie internetowej.
Polityka wynagrodzeń
Polityka wynagrodzeń będzie określać zasady ich przyznawania członkom zarządu oraz rady nadzorczej. Nasz krajowy ustawodawca nie skorzystał z możliwości rozszerzenia obowiązków na pozostałych menedżerów wyższego szczebla. Nad uchwałą w sprawie przyjęcia polityki głosować będzie walne zgromadzenie spółki. Jeśli na walnym nie uda się przegłosować uchwały wymaganą większością głosów – projekt powinien być poddany pod głosowanie na kolejnym zgromadzeniu. W takiej sytuacji spółka nadal będzie wypłacać wynagrodzenia zgodnie z dotychczas przyjętymi zasadami. Uchwalony dokument powinien zawisnąć na stronie internetowej spółki i pozostawać na niej przez cały czas jej stosowania.
W porównaniu do dotychczasowych zasad funkcjonujących w tym obszarze w Dobrych Praktykach Spółek Notowanych na GPW oraz dotychczasowych regulacjach m.in. dla banków – polityka wynagrodzeń na ustawowych zasadach będzie musiała być bardziej szczegółowa. Ma nie tylko precyzyjnie określać, w jakiej proporcji składniki zmienne wynagrodzenia (premie, nagrody) mają pozostawać w stosunku do wynagrodzenia stałego, ale też m.in. zawierać opis wszystkich premii i świadczeń pieniężnych i niepieniężnych, a także wskazywać, jakie umowy zostały zawarte z zarządcami i nadzorcami i na jaki czas.
Polityka uwzględniać będzie również wszelkie formy wynagrodzeń, a zatem także przyznawane zarządcom w formie instrumentów finansowych. A jeśli akcjonariusze zdecydują o możliwości przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia, polityka powinna określać „jasne, kompleksowe i zróżnicowane” kryteria w zakresie wyników finansowych i niefinansowych, na podstawie których składniki te będą przyznawane – z wyjaśnieniem metod ich weryfikacji oraz sposobu, w jakim ustalone kryteria przyczyniają się do realizacji długoterminowych interesów spółki.
Spółki wyjaśniać będą również, w jaki sposób warunki pracy i płacy pozostałych pracowników zostały uwzględnione przy ustanawianiu polityki wynagrodzeń, a także tłumaczyć, czy ustalone kryteria wynagradzania uwzględniają interesy społeczne albo fakt przyczyniania się spółki do ochrony środowiska.
Co ciekawe, projekt nowelizacji nie wprowadza sama w sobie jakichkolwiek ograniczeń w zakresie zasad przyznawania wynagrodzenia, nie decyduje też, w jakiej wysokości składniki zmienne powinny pozostawać w stosunku do składników stałych oraz nie określa pożądanych okresów lock-up na instrumentach finansowych przyznawanych zarządcom i nadzorcom. Ewentualne decyzje w tym zakresie pozostawiono akcjonariuszom w duchu zwiększania ich zaangażowania.
Odroczony termin
Jeszcze przed opublikowaniem projektu nowelizacji wdrażającej dyrektywę spekulowano, jaki okres na przyjęcie pierwszej polityki wyznaczy emitentom krajowy projektodawca. Emitenci obawiali się, że w związku z obowiązkiem implementacji dyrektywy w czerwcu będą musieli organizować kolejne w 2019 r. walne wyłącznie w celu przyjęcia polityki o wynagrodzeniach. Pierwsza wersja projektu przewidywała bowiem obowiązek przyjęcia dokumentu w terminie sześciu miesięcy od wejścia w życie nowelizacji, a zatem spółki zmuszone byłyby organizować kolejne walne jeszcze w tym roku. Ostatecznie – po konsultacjach społecznych – zdecydowano się odroczyć ten obowiązek do 30 czerwca 2020 r., umożliwiając głosowanie polityki na walnym zatwierdzającym rok finansowy 2019.
Rewizja co cztery lata
Polityka będzie miała kluczowe znaczenie przy faktycznym przyznawaniu wynagrodzeń członkom zarządu i rad nadzorczych – będzie to mogło się odbywać tylko zgodnie z przyjętym dokumentem. Warto więc pozostawić w treści polityki pewien luz decyzyjny – w szczególności dla umożliwienia radzie nadzorczej adekwatnego do sytuacji spółki kształtowania wynagrodzeń członków zarządu, bez konieczności każdorazowej zmiany polityki przez walne. Z tego samego powodu spółki powinny również zadbać, aby doregulować w omawianym dokumencie proceduralne warunki odejścia od polityki – bo tylko w razie przyznania takiej możliwości rada nadzorcza będzie uprawniona stosować czasowe odstępstwa od jej stosowania. Projektodawca przewidział również konieczność dokonywania rewizji polityki i uchwalania jej ponownie co najmniej raz na cztery lata.
Sprawozdanie o wynagrodzeniach
Do obowiązków sprawozdawczych emitentów dyrektywa, a za nią nasz krajowy ustawodawca, dokłada obowiązek sporządzania sprawozdania o wynagrodzeniach członków zarządu i rad nadzorczych. Ma być ono sporządzane rokrocznie przez radę nadzorczą za poprzedni rok obrotowy i opiniowane uchwałą walnego zgromadzenia (projektowany art. 90g). Publikowane będzie na stronie internetowej podmiotu przez kolejnych 10 lat.
Projekt precyzuje również, jakie dane dotyczące wynagrodzeń zarządców i nadzorców powinny być opracowywane, wskazując przy tym m.in. na konieczność rozdzielenia poszczególnych składników wynagrodzenia i pokazania ich wzajemnych proporcji, a także odniesienia ich do wyników spółki. Jednym z ciekawszych zestawień ma być porównanie zmian w wynagrodzeniu każdego członka zarządu i rady nadzorczej w kolejnych pięciu latach i porównanie ze średnią wynagrodzeń pozostałych pracowników.
Wydaje się jednak, że kluczowe znaczenie dla ujednolicenia praktyki prezentacji danych przez spółki giełdowe, mimo ich niewiążącego charakteru, będą miały wytyczne, które zostaną wydane przez Komisję Europejską. Są one bowiem bardzo precyzyjne i zawierają modelowe tabele. Konsultacje publiczne projektu zakończyły się w marcu.
Pierwsze sprawozdanie o wynagrodzeniach – łącznie za lata 2019 i 2020 – emitenci będą publikować w 2021 r. A zatem już teraz spółki powinny zadbać o transparentność danych i brać pod uwagę przyszły obowiązek precyzyjnej prezentacji wynagrodzeń wypłacanych zarządcom i nadzorcom już dziś.
Wprowadzenie obowiązku sporządzania sprawozdania to zasadniczy krok dla ujednolicenia danych prezentowanych przez emitentów. Do tej pory zarówno ustawa o rachunkowości, jak i Międzynarodowe Standardy Rachunkowości pozwalały emitentom na stosowanie własnych interpretacji i mogły prowadzić do zaburzenia w przekazie porównywalnych informacji na rynek.