Możliwość oferowania alkoholu jest często dla prowadzących sklepy spożywcze czy lokale gastronomiczne istotnym atutem, decydującym o przewadze nad konkurencją. Nie zawsze jednak wprowadzenie asortymentu trunków jest możliwe, jako że obrót nimi jest działalnością reglamentowaną.
Minęło już 36 lat obowiązywania ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 487 ze zm.; dalej: u.w.t.p.a.), która w tym okresie była wielokrotnie nowelizowana. Jedną z największych zmian przyniosła ustawa z 10 stycznia 2018 r. o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 310). Między innymi zmodyfikowała zasady wyznaczania liczby i lokalizacji punktów sprzedaży na terenie gmin. Wprowadziła także przepisy, które dały samorządom lokalnym możliwość ograniczenia godzin nocnej sprzedaży. Ale to niejedyna nowela ustawy alkoholowej w bieżącym roku. Było też kilka pomniejszych zmian. Dlatego przedstawiamy aktualne regulacje dotyczące detalicznej sprzedaży alkoholu, wskazujemy, jak uzyskać zezwolenie, a także omawiamy aktualne zasady i warunki prowadzenia działalności.
O czym trzeba wiedzieć na początku
Detaliczna sprzedaż alkoholu jest działalnością reglamentowaną. Aby móc ją prowadzić, trzeba uzyskać zezwolenie, potocznie zwane koncesją na sprzedaż. Wcześniej jednak należy sprawdzić lokalne przepisy.
Przedsiębiorca planujący działalność łączącą się ze sprzedażą alkoholu musi się liczyć z tym, że nie zawsze i nie w każdym miejscu jest możliwe uzyskanie na to zgody. Zezwolenie na sprzedaż detaliczną wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Jednak na temat warunków prowadzenia tej działalności dużo do powiedzenia ma właściwa rada gminy. Określa ona m.in. usytuowanie punktów sprzedaży czy limity zezwoleń. Ostatnio doszło do tego uprawnienie rejonizacji liczby wydawanych zezwoleń, np. w poszczególnych dzielnicach czy osiedlach. Rada gminy może też wprowadzić ograniczenia godzinowe w handlu trunkami w porze nocnej, tj. pomiędzy 22.00 a 6.00. Przed rozpoczęciem działalności trzeba więc koniecznie zapoznać się z prawem miejscowym.
Formalności dotyczące uzyskania koncesji to nie wszystko. Przedsiębiorca musi się jeszcze liczyć z wydatkami. Początkujący w branży musi uiścić opłatę w wstępną, a później co roku dochodzi do tego procent od obrotu uzyskanego w roku poprzednim. Ten wynikać będzie z oświadczenia, które corocznie (do 31 stycznia) należy składać gminie.
Miejsca sprzedaży
Sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych zawierających powyżej 4,5 proc. alkoholu (z wyjątkiem piwa), przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży, prowadzi się w punktach sprzedaży, którymi są:
- sklepy branżowe ze sprzedażą napojów alkoholowych;
- wydzielone stoiska – w samoobsługowych placówkach handlowych o powierzchni sprzedażowej powyżej 200 mkw.;
- pozostałe placówki samoobsługowe oraz inne placówki handlowe, w których sprzedawca prowadzi bezpośrednią sprzedaż napojów alkoholowych.
Trunek może być też sprzedawany w miejscu jego spożycia. Chodzi tu lokale gastronomiczne, np. restauracje, bary, puby itd., a także catering.
Konieczna zgoda
Zgodnie z art. 18 u.w.t.p.a. sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży. Zgodę na sprzedaż trunku musi mieć także przedsiębiorca, którego działalność polega na organizacji przyjęć, w trakcie których podawany jest alkohol (zezwolenie cateringowe).
Przedsiębiorca, który rozważa sprzedaż alkoholu, przed rozpoczęciem działalności powinien sprawdzić, jakie ma szanse na uzyskanie zezwolenia. Musi się zatem dowiedzieć, jakie limity zezwoleń określiła rada gminy, jak ustalono usytuowanie punktów sprzedaży w stosunku do miejsc chronionych (np. szkoły, kościoły itd.).
Kompetencje gminy
Rada gminy w art. 12 ust. 1 u.w.t.p.a. została upoważniona do ustalenia, w drodze uchwały, maksymalnej liczby zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych na terenie gminy (miasta), odrębnie dla:
- poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych (czyli do 4,5 proc. zawartości alkoholu oraz na piwo; powyżej 4,5 proc. do 18 proc. zawartości alkoholu; powyżej 18 proc. zawartości alkoholu);
- zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży;
- zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży.
Co ważne, limit zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych musi się znaleźć w puli limitów zezwoleń dla napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży i poza tym miejscem.