Potrzeba rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce stanowi nie tylko wypełnienie naszych zobowiązań międzynarodowych, ale jest również warunkiem realizacji konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju.
Odnawialne źródła energii stanowią bardzo ważny element zarówno w europejskiej, jak i krajowej polityce energetycznej. W Unii Europejskiej tendencja ta została zapoczątkowana przyjęciem w listopadzie 1996 r. tzw. Zielonej księgi, a następnie znalazła wyraz w wielu aktach prawnych (m.in. w Dyrektywie 2003/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26 czerwca 2003 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylającej Dyrektywę 96/92/WE - tzw. dyrektywa elektroenergetyczna, oraz w Dyrektywie 2003/55/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26 czerwca 2003 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej Dyrektywę 98/30/WE - tzw. dyrektywa gazowa). Aktualnie europejska polityka energetyczna w zakresie odnawialnych źródeł energii została opracowana w nowej Zielonej księdze Europejskiej strategii na rzecz zrównoważonej, konkurencyjnej i bezpiecznej energii (przyjęta w Brukseli 8 marca 2006 r.).

Czy osiągniemy 20 proc.

W krajowym ustawodawstwie promowanie wykorzystania alternatywnych źródeł energii zapoczątkowano w uchwalonej 10 kwietnia 1997 r. ustawie - Prawo energetyczne (tekst jednolity - Dz.U. z 2006 r. nr 89, poz. 625), choć zastosowane w niej początkowo rozwiązania były nieefektywne. Ustawa ta została następnie poddana wielu nowelizacjom, z których jedna z najważniejszych (z 4 marca 2005 r.) wprowadziła m.in. instytucję świadectw pochodzenia energii ze źródeł odnawialnych i obowiązek ich umarzania. Zgodnie z aktualnym brzmieniem ustawy odnawialne źródło energii to źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych (art. 3 pkt 20).
Obecnie jedną z najważniejszych regulacji w zakresie zielonej energii jest pakiet energetyczno-klimatyczny, zgodnie z którym Polska, po zakończeniu okresu przejściowego, do roku 2020 musi zwiększyć udział energii wytwarzanej z odnawialnych źródeł w ogólnym bilansie energetycznym kraju do 20 proc. Polityka energetyczna Polski do 2025 r. przewiduje, iż udział energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii elektrycznej w Polsce do 2010 roku ma wynosić 7,5 proc. Obecnie wynosi on jedynie około 4-5 proc. Jeśli nie uda nam się osiągnąć zakładanego pułapu, będziemy zmuszeni kupować tzw. zielone certyfikaty od państw mających nadwyżki w produkcji energii odnawialnej.
Pakiet energetyczno-klimatyczny nie precyzuje, z jakich konkretnie źródeł alternatywnych ani przy udziale jakiego rodzaju technologii zielona energia ma być pozyskiwana. W Polsce największy potencjał w tym zakresie ma uzyskiwanie energii elektrycznej z energii słonecznej, wiatru oraz biogazu. Mniejsze możliwości ma energetyka wodna; zwłaszcza oparta na dużych elektrowniach wodnych ma dość ograniczone pole rozwoju.



Energia z biogazu

Duże nadzieje można pokładać w możliwości uzyskiwania energii elektrycznej z biogazu. Ze 100 m sześc. biogazu wyprodukować można około 550-600 kWh energii elektrycznej, wykorzystując do tego wiele rodzajów surowców, m.in. ścieki, odpady komunalne, odpady przemysłu rolno-spożywczego oraz biomasę. Biogaz powstaje samoczynnie w procesie fermentacji, ale może być również produkowany z wyżej wymienionych źródeł w specjalnie przeznaczonych do tego celu biogazowniach. I to właśnie w budowie biogazowni należy upatrywać perspektywy rozwoju energetyki alternatywnej w Polsce. Główną przeszkodę stanowią wysokie koszty inwestycyjne (budowa biogazowni rolniczej to koszt rzędu 1-2 mln zł). Jednakże koszty wyprodukowania 1 MWh z biogazu są bardzo niskie, nawet w porównaniu z energią produkowaną w elektrowniach wiatrowych lub wodnych.

Przykład niemiecki

W latach 2004-2005 produkcja biogazu w Unii Europejskiej wzrosła aż o 16 proc., z czego największy wzrost liczby biogazowni dało się zaobserwować w Niemczech, co jest wynikiem systemu preferencji dla produkcji biogazu. Co prawda aktualnie koszty wytworzenia energii odnawialnej są relatywnie wysokie w stosunku do kosztów wytworzenia energii konwencjonalnej. Mając jednak na względzie rosnące koszty związane z ochroną środowiska, zwłaszcza z emisją dwutlenku węgla, w perspektywie długoterminowej produkcja energii odnawialnej będzie stawała się coraz bardziej opłacalna.
Polityka energetyczna państwa w zakresie odnawialnych źródeł energii powinna być oparta na spójnej i długofalowej koncepcji wsparcia zarówno na płaszczyźnie legislacyjnej, jak i organizacyjnej. Niestety, energetyka to branża kapitałochłonna i wymaga systemu państwowych dotacji i preferencji. Należy poważnie rozważyć możliwość podążenia za przykładem Niemiec i stworzenia systemu aktywnego wspierania energii odnawialnej, zwłaszcza w zakresie produkowania energii z biogazu.