Koszmar klientów aptek: droższe medykamenty. O ile? Nawet o kilkaset procent. Medykamenty w identycznej cenie w całej Europie? Tego chcą europarlamentarzyści. Dla polskich firm farmaceutycznych, które coraz częściej żyją z eksportu, taka regulacja oznaczałaby jednak ogromne problemy
Europarlamentarzyści chcą, by nad Wisłą produkty medyczne kosztowały tyle samo co w Niemczech i Skandynawii. Dlaczego? Bo dostęp do leków powinien być równy i solidarny na terenie wszystkich państw członkowskich. W efekcie na terenie całej Wspólnoty kosztowałyby one tyle samo. Eksperci ostrzegają: realizacja tego planu byłaby najgorszym, co może spotkać przeciętnego Polaka ze strony UE.
Unijni politycy bronią swojego planu i twierdzą, że zrównanie cen leków doprowadzi do obniżek. Nie dodają jednak, że stanie się tak tylko tam, gdzie są one najdroższe – w Niemczech, we Francji czy w Szwecji. W krajach, gdzie leki są relatywnie tanie, a tak jest w Polsce, obywateli przed aptekami czeka koszmar.
– Ceny na pewno pójdą w górę – potwierdza Paweł Trzciński, rzecznik Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego. Należy bowiem zakładać, że wynegocjowana z koncernami wartość danego produktu leczniczego będzie się mieściła w granicach średniej unijnej. A skoro my płacimy zdecydowanie poniżej tego progu, po uśrednieniu na całej operacji stracimy. Ile wyniosą podwyżki? Szacuje to dla DGP adwokat Juliusz Krzyżanowski, współzarządzający praktyką farmaceutyczną w kancelarii WKB.
Dochodowy interes
/
Dziennik Gazeta Prawna
– W optymistycznym dla nas wariancie może to być wzrost o jedną trzecią, ale niewykluczone, że ceny leków wzrosłyby dwukrotnie – twierdzi prawnik. Do jeszcze smutniejszego wniosku dochodzi Marek Tomków, wiceprezes Naczelnej Izby Aptekarskiej. Uważa, że dla przeciętnego Polaka wprowadzenie takich samych cen leków na terenie całej UE oznaczać będzie nawet kilkukrotnie wyższe koszty leczenia. – Pomysł UE jest niemalże komunistyczny – konstatuje mec. Krzyżanowski.
Projekt europarlamentarnej komisji zdrowia trafi pod obrady całej izby najprawdopodobniej w październiku. – Wspólne działania wymagają zgody wszystkich krajów – uspokaja Krzysztof Łanda, wiceminister zdrowia. Jeśli większość go poprze, sprawa zostanie przekazana Komisji Europejskiej.
Plany UE oznaczają gigantyczne problemy nie tylko dla polskich pacjentów, lecz także dla naszych firm farmaceutycznych. Eksport stanie się bowiem zupełnie nieopłacalny. A rodzimy biznes jest jednym z liderów w dostarczaniu leków Europejczykom.
Jak dowiedział się DGP, na wykazie znajdzie się 1129 pozycji. Wśród nich są m.in.: leki na cukrzycę, astmę, nadciśnienie, miażdżycę oraz niewydolność serca. Zgodnie z zapowiedziami resortu zdrowia cała lista zostanie opublikowana dziś. Z naszych informacji wynika, że w ramach leków 75+ ministerstwo sfinansuje 74 substancje. 67 z nich znajduje się w produktach, które obecnie są dostępne z 30-proc. odpłatnością. Po zmianach pacjenci zaoszczędzą około 279,8 mln zł rocznie. Poza tym z obecnej grupy ryczałtowej sześć substancji czynnych będzie bezpłatnych. Dzięki temu w kieszeniach chorych zostanie 30,6 mln zł.
Polscy producenci farmaceutyków chętnie korzystają z traktatowej swobody przepływu towarów i sprzedają wyroby za granicę. Powody są oczywiste: mamy dobrych fachowców i niskie koszty produkcji. Leki w Polsce są też relatywnie tanie, zaś w krajach chętnie importujących medykamenty – drogie.
Ale pomysł deputowanych z europarlamentarnej komisji zdrowia, by zrównać i usztywnić ceny specyfików w całej UE, może opłacalność eksportu produktów leczniczych drastycznie ograniczyć. Zdaniem ekspertów – bezprawnie.
Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE jest jasne: wszelkie ograniczenia swobód w biznesie są dopuszczalne tylko w celu ochrony dóbr o większej wartości. Gdyby więc proponowane przez europosłów rozwiązanie spowodowało spadek wydatków pacjentów we wszystkich krajach UE – bez wątpienia dałoby się obronić. Tak zresztą ta idea była przedstawiana do tej pory: cytowany przez Polskie Radio („Będzie obniżka cen leków w UE? Europosłowie chcą zmian”) Bolesław Piecha (PiS) zaznaczał, że „dostęp do leków w UE powinien być solidarny i równy”. Eksperci jednak nie mają wątpliwości, że ujednolicenie cen oznacza obniżki w państwach, gdzie produkty lecznicze są drogie, ale podwyżki tam, gdzie są relatywnie tanie. Tym samym cel w postaci poprawy zdrowia obywateli unijnych nie zostałby osiągnięty. A to prowadzi do wniosku, że wprowadzenie sztywnej ceny na leki stanowiłoby dyskryminację przedsiębiorców, którzy straciliby możliwość kształtowania własnej polityki w tym zakresie. Zdecydowanie podupadłby także eksport, w którym specjalizują się między innymi Polacy.
– Pomysł wydaje się bardzo radykalny i może uderzać w wolny rynek poprzez uniemożliwienie prowadzenia konkurencji cenowej na rynku europejskim – twierdzi adwokat Juliusz Krzyżanowski, współzarządzający praktyką farmaceutyczną w kancelarii WKB.
I uzupełnia, że wprowadzenie sztywnych cen radykalnie utrudniłoby rywalizację cenową opartą na kosztach wytworzenia, które są zdecydowanie niższe w Europie Środkowo-Wschodniej niż Zachodniej.
Przerażeni inicjatywą europarlamentarzystów są polscy producenci leków. Ich zdaniem nie dość, że dojdzie do pogorszenia dostępu polskiego pacjenta do produktów, to jeszcze spadnie ich jakość.
– Każdy producent ma różne koszty wytwarzania leków. Jeden zatrudnia wykwalifikowanych pracowników i stawia na R&D [prace badawczo-rozwojowe – red.], inny zajmuje się wyłącznie możliwie najtańszą produkcją – wskazuje Irena Rej, prezes Izby Gospodarczej Farmacja Polska.
A najprawdopodobniej usztywnienie cen nie dotyczyłoby konkretnych produktów handlowych, lecz ich substancji czynnych. W różnych krajach jednakowa byłaby więc nie tylko cena tego samego produktu danego producenta, lecz także analogicznego produktu różnych producentów. To zaś – w ocenie Rej – prowadziłoby do osłabienia pozycji rzetelnych wytwórców, którzy przykładają większą wagę do jakości oferowanych przez siebie leków: ich cena zostałaby zrównana z pozostałymi.
Mielibyśmy też problem z powstawaniem leków innowacyjnych. A to – jak mówią niemal wszyscy nasi rozmówcy – szalenie niebezpieczna rzecz.
– Kraje członkowskie samodzielnie wypracowują ceny leków z producentami. Często są to trudne negocjacje. Nie ma więc mowy o jakiejkolwiek samowolce przedsiębiorców – zaznacza prezes Rej.
Unijni politycy twierdzą jednak, że lepiej, by te negocjacje przenieść ze szczebla krajowego na ogólnoeuropejski. Wówczas – zdaniem polityków zasiadających w europarlamentarnej komisji zdrowia – udałoby się przymusić producentów do obniżek. W praktyce bowiem gdyby któryś nie chciał się podporządkować, wypadłby nie tylko z rynku jednego państwa członkowskiego, lecz z całego – kluczowego dla wszystkich firm farmaceutycznych na świecie – unijnego.
Jest jednak pewna wątpliwość: gdyby UE chciała negocjować z kilkoma producentami, rzeczywiście miałaby silną pozycję. Podejmując rozmowy ze wszystkimi, stanęłaby jednak przed widmem braku produktów leczniczych, gdyby okazało się, że producenci solidarnie postanowią nie obniżać cen poniżej ustalonego progu.
– Rzeczywiście, Europejska Agencja Leków albo inna wyznaczona komisja mogłaby negocjować ceny leków dla całej Unii z każdym producentem. Ale skutek tych negocjacji pozostaje zagadką, a negatywne konsekwencje już teraz bardzo łatwo przewidzieć – twierdzi radca prawny dr Dobrawa Biadun, ekspertka Konfederacji Lewiatan.
Jej zdaniem w sytuacji, gdy kraje coraz częściej zaczynają myśleć o wystąpieniu z UE, pomysł tak dużej ingerencji w krajowe regulacje w zakresie polityki lekowej nie jest zbyt rozsądny.
– Poszczególne kraje za bardzo się między sobą różnią, żebyśmy mogli pomyślnie wprowadzić ujednolicenie rynku na taką skalę. Pewne w takiej sytuacji jest, że część państw by na nim straciło – zaznacza dr Biadun.
Wśród tych, które by straciły, bez wątpienia bylibyśmy liderem, bo to w Polsce leki by zdrożały. Ucierpieliby i pacjenci, i producenci.
– W koncernach farmaceutycznych będą zwolnienia i radykalne zmiany modeli biznesowych. Dla wielu firm będzie to katastrofa – wieszczy Maciej Bieńkiewicz, ekspert w zakresie dystrybucji farmaceutycznej.
Pomysł członków komisji zdrowia PE wydaje się więc ze wszech miar niekorzystny dla Polski. Można by się więc spodziewać, że sprzeciwią się mu zdecydowanie polscy politycy. Tym bardziej że raptem kilka tygodni temu wicepremier Mateusz Morawiecki zaprezentował założenia programu rozwojowego „Polskie wyroby medyczne”. Wskazywał, że celem musi być wsparcie rodzimych produktów leczniczych, które mają potencjał eksportowy.
Okazało się jednak, że słowa nie przekładają się na czyny. Resort rozwoju zapytany o propozycję europarlamentarnej komisji odpisał nam, że za politykę lekową i kształtowanie cen odpowiada Ministerstwo Zdrowia. To zaś uspokaja.
– Debata w komisji PE nie rodzi skutków prawnych ani nie przekształca się w inicjatywę ustawodawczą – przekonuje Milena Kruszewska, rzeczniczka MZ.
Subskrybuj nas na Youtube
