Napięcia, z jakimi się mierzy polska gospodarka, są podobne w całym regionie [WYWIAD]

- Należy ograniczyć do minimum dalsze uznaniowe zwiększanie wydatków czy obniżki podatków, ponieważ jedynie spotęgują one wyzwania, z którymi się mierzą finanse publiczne - twierdzą Geoff Gottlieb stały przedstawiciel MFW na Europę Centralną, Wschodnią i Południowo-Wschodnią i Stephan Danninger zastępca dyrektora w Departamencie Europejskim MFW

Danninger, Gottlieb: W tym roku oczekujemy odbicia wzrostu gospodarczego w Europie Centralnej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej. Spodziewamy się, że polska gospodarka będzie się rozwijać w tempie nieco przekraczającym 3 proc., szybciej niż większość krajów z regionu. Głównym czynnikiem wzrostu będzie dwucyfrowy wzrost wynagrodzeń, który wesprze konsumpcję. Przyspieszenie wzrostu gospodarczego jest czymś pozytywnym, ale wzrost płac przekraczający wzrost produktywności może niepokoić. Firmy w pewnym zakresie mogą zaabsorbować wyższe płace, obniżając zyski, natomiast jeśli trend ten utrzyma się dłużej, to istnieje ryzyko odbicia inflacji albo wyższego bezrobocia. Po części z tej przyczyny nie widzimy obecnie miejsca na obniżki stóp procentowych w Polsce.

Istotą płacy minimalnej jest raczej sprawiedliwy podział owoców wzrostu gospodarczego niż samo zwiększanie poziomu dochodu krajowego. Innymi słowy, płaca minimalna może być przydatnym narzędziem, dzięki któremu słabiej wyszkoleni pracownicy mogą liczyć na godne wynagrodzenie. Kłopot w tym, że zbyt szybki wzrost płacy minimalnej może uderzać w tychże pracowników poprzez wyższą inflację lub bezrobocie. Niestety nie ma jasnej zasady mówiącej o tym, jaki poziom płacy minimalnej jest już „zbyt szybki”. Niemniej jednak możemy powiedzieć, że wzrost płacy minimalnej w Polsce był szybki. Od 2019 r. trzykrotnie przekroczył wzrost średniego wynagrodzenia. W efekcie płaca minimalna w Polsce zbliża się do 60 proc. mediany wynagrodzeń. Porównując z innymi krajami, to wysoki poziom. O ile uważamy, że zmniejszanie nierówności społecznych powinno pozostać ważnym celem polityki gospodarczej, o tyle zalecalibyśmy ostrożność w kwestii dalszych znaczących podwyżek płacy minimalnej.

Polska gospodarka zrobiła imponujące postępy w zakresie konwergencji dochodowej z Unią Europejską. Dochód na mieszkańca wzrósł z 65 proc. do 80 proc. średniej unijnej w ciągu ostatnich 10 lat. Patrząc w przyszłość, pełna konwergencja z UE jest jak najbardziej możliwa w ciągu najbliższych dwóch dekad. Jednakże to nie jest czas na popadanie w samozadowolenie, jako że Polska ma przed sobą wiele wyzwań. Na przykład szybki wzrost wynagrodzeń zmniejszył konkurencyjność Polski w stosunku do jej partnerów handlowych, a zasoby pracy w kolejnych latach będą raczej maleć w związku ze starzeniem się społeczeństwa. Ponadto, zarówno napięcia geopolityczne, jak i przemiany gospodarcze takie jak rozwój elektromobilności, sprawiają, że zmieniają się warunki konkurencji o inwestycje zagraniczne. Środki z KPO po części odpowiadają na te wyzwania, ponieważ zwiększają zasoby kapitału w Polsce, redukując lukę do bogatszych krajów UE. Patrząc szerzej, należy się starać o to, by Polska nadal była miejscem, w którym globalne firmy będą chętnie inwestowały. Aby tak się działo, potrzebni są dobrze wyszkoleni pracownicy, wysoka aktywność zawodowa, korzystne otoczenie regulacyjne, stabilny system prawa oraz solidna infrastruktura.

Napięcia, z jakimi się mierzy polska gospodarka, są podobne w całym regionie. Z jednej strony inflacja zmalała szybciej, niż oczekiwano, co jest bardzo pozytywne. Z drugiej strony zarówno inflacja bazowa, jak i tempo wzrostu wynagrodzeń pozostają znacząco powyżej poziomów spójnych z celem banku centralnego, co wskazuje, że inflacja nadal jest wyzwaniem. Z tego powodu jesteśmy podobnego zdania co niektórzy członkowie Rady Polityki Pieniężnej, którzy uważają, że z obniżką stóp należy poczekać na wyraźniejsze sygnały spadku presji inflacyjnej.

Szybki wzrost gospodarczy może znacząco wspierać finanse publiczne. Wymieniając tylko kilka korzyści, zwiększa bazę podatkową, obniża poziom długu publicznego do PKB oraz sprawia, że łatwiej jest finansować inwestycje publiczne, które będą wspierać wzrost gospodarczy w przyszłości. Jednakże pożądane tempo wzrostu to niekoniecznie najszybszy wzrost gospodarczy, jaki da się osiągnąć w danym roku. Chodzi raczej o to, by był to wzrost stabilny, niegenerujący takich problemów jak: inflacja, rosnące nierówności czy nadmierne deficyty w bilansie handlowym. Dla Polski taki wzrost gospodarczy, często określany jako potencjalny, jest bliski 3 proc. rocznie. Istotne jest, by podkreślić, że rządy mogą zwiększać potencjalny wzrost gospodarczy, prowadząc dobrą politykę. Aby zwiększyć potencjalny wzrost Polski, należy przede wszystkim zadbać o wyższe inwestycje prywatne.

Co do zasady nie ma jednego poziomu długu publicznego, który uznalibyśmy za groźny dla gospodarki. Każde państwo jest inne i inaczej radzi sobie z długiem publicznym. Dlatego też MFW prowadzi analizę stabilności długu dla każdego państwa z osobna, z uwzględnieniem lokalnych ryzyk i kontekstu. W naszych analizach zwracamy uwagę na to, dlaczego dług rośnie. Zazwyczaj jesteśmy mniej zaniepokojeni wzrostem długu, gdy gospodarka mierzy się z tymczasowymi wyzwaniami takimi jak pandemia, gdy rząd krótkookresowo zwiększa deficyty, by wesprzeć gospodarkę, której brakuje inwestycji prywatnych. I vice versa, martwimy się, gdy deficyty rosną w okresie silnego wzrostu gospodarczego, ponieważ znacząco zwiększa to ryzyko wyższej inflacji. W tym kontekście pozytywnie oceniamy starania Polski w kwestii zmian reguły fiskalnej, która pomoże stabilizować finanse publiczne w przyszłości.

Polska, podobnie jak inne kraje, ma przed sobą dwa znaczące i konkurujące ze sobą wyzwania w zakresie finansów publicznych. Po pierwsze, obecny deficyt fiskalny jest wysoki i rząd powinien go z czasem obniżać, zarówno aby ostatecznie ustabilizować dług publiczny, jak i by dostosować się do nowych unijnych zasad fiskalnych. Po drugie, Polska ma przed sobą wiele potrzeb wydatkowych związanych ze zmianami klimatycznymi, z bezpieczeństwem oraz ze starzeniem się społeczeństwa. Szacujemy, że w regionie dodatkowe wydatki na powyższe cele sięgną ok. 8 proc. PKB do 2050 r. Potrzeby Polski są na porównywalnym poziomie. Sprostanie tym wyzwaniom, przy jednoczesnym wsparciu wzrostu gospodarczego w średnim okresie, będzie wymagało podejmowania ostrożnych decyzji i szukania kompromisów. Dodatkowo, sądzimy, że należy ograniczyć do minimum dalsze uznaniowe zwiększanie wydatków czy obniżki podatków, ponieważ jedynie spotęgują one wyzwania, z którymi się mierzą finanse publiczne. ©℗