Kwartał ze spadkiem zysków przedsiębiorstw

Przedsiębiorstwa niefinansowe mają za sobą najsłabszy czas od niemal trzech lat. Rekordy wciąż bije sektor bankowy.

Dobra passa firm niefinansowych zaczęła się po zamknięciu naznaczonego wybuchem pandemii 2020 r. Konsumenci, nie tylko w Polsce, zaczęli wydawać zasoby zgromadzone po miesiącach przymusowego ograniczenia aktywności. A jednocześnie zakłócenia w globalnych łańcuchach dostaw ograniczyły ilość dostępnych towarów i usług. Przedsiębiorstwa podniosły nie tylko ceny swoich produktów, ale także pobierane marże. Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, na początku 2021 r. relacja zysku netto do przychodów ze sprzedaży podskoczyła powyżej 5 proc. (wcześniej nie przekraczała tej bariery). Opublikowane w minionym tygodniu wstępne dane za III kw. sugerują, że rentowność firm wraca do poziomu sprzed pandemii.

Relacja zysku netto do przychodów po raz trzeci w ostatnich czterech kwartałach znalazła się poniżej 5 proc. Firmy niefinansowe zatrudniające 50 i więcej osób zarobiły łącznie w III kw. 51 mld zł, o 10 proc. mniej niż przed rokiem. Spadek wobec II kw., w którym łączne zyski znajdowały się na najwyższym w historii poziomie 75 mld zł, wyniósł ponad 30 proc. Ostatni raz mniej niż 50 mld zł w ciągu kwartału firmy niefinansowe zarobiły na początku 2021 r.

Podobne wnioski płyną z analizy wyników spółek notowanych na GPW. Zyski spółek spoza branży finansowej spadają od roku. Obecnie obniżyły się do poziomu z przełomu lat 2020 i 2021.

W III kw. doszło do symbolicznego wydarzenia – suma zysków giełdowych spółek finansowych (głównie banki i ubezpieczenia, ale także domy maklerskie czy firmy zarządzające pieniędzmi) przekroczyła 10 mld zł i była wyższa niż łączny zysk netto wszystkich pozostałych sektorów. Od 2020 r. to paliwa, surowce, energetyka, telekomunikacja i inne branże niefinansowe górowały nad bankami.

W minionym kwartale spośród spółek notowanych na GPW zarobił Orlen (niecałe 3,5 mld zł zysku), wyprzedzając PKO BP (2,8 mld zł zysku), Pekao (1,7 mld zł), Santander BP (1,5 mld zł) oraz ING (1,2 mld zł). Dla Orlenu był to najsłabszy wynik od półtora roku. A każdy z wymienionych banków miał w III kw. rekordowe zyski. Niemal 1,5 mld zł zysku netto zanotowało w tym okresie także ubezpieczeniowe PZU. I na tym lista firm z przynajmniej 1 mld zł kwartalnego zysku się kończy.

Produkująca koks i węgiel koksujący Jastrzębska Spółka Węglowa, która w zeszłym roku potrafiła zarobić w ciągu trzech miesięcy ponad 2 mld zł, w ostatnim raporcie kwartalnym poinformowała o 1,2 mld zł straty. Państwo ściągnęło od JSW 1,6 mld zł podatku od nadzwyczajnych zysków pod postacią tzw. daniny solidarnościowej (ogólnego prawa skonstruowanego tak, żeby dotyczyło jednej spółki).

Spadające zyski firm paliwowych, surowcowych i przemysłowych to często efekt normalizacji (czyli spadku) cen ich produktów po nadzwyczajnym wzroście w zeszłym roku, po agresji Rosji na Ukrainę. W Europie temu procesowi sprzyja niski wzrost gospodarczy. Z kolei wysoka inflacja osłabiła siłę nabywczą konsumentów, co również dotknęło dużą grupę firm.

W II i III kw. 2023 r. znacząca część krajowych spółek niefinansowych doświadczyła spadku przychodów w porównaniu z zeszłym rokiem. W takim otoczeniu jedynym sposobem na wyższe zyski jest cięcie kosztów, co rzadko jest łatwym zadaniem. Skutki podejmowanych działań wpływają nie tylko na sytuację majątkową posiadaczy ich akcji. Na przykład Forte, jeden z czołowych producentów mebli w paczkach w Europie i duży eksporter, po opublikowaniu wstępnych wyników (spadek przychodów o 15 proc. w ujęciu rocznym, 12 mln zł straty operacyjnej) poinformował, że przeprowadzi zwolnienia grupowe.

Do podobnych działań zmuszonych zostało wiele firm, bo z danych GUS wynika, że w październiku zatrudnienie w przedsiębiorstwach było o 0,1 proc. niższe niż rok wcześniej. Pierwsze dane makroekonomiczne z ostatniego kwartału 2023 r. pokazują, że recesja konsumencka, widoczna w wielu europejskich państwach, prawdopodobnie ustępuje. Jeśli zniknie przynajmniej jeden czynnik ciągnący w dół zyski firm, być może nie będą one już zmuszone ciąć zatrudnienia. ©℗