Subskrybuj nas na Youtube
Przedsiębiorcy mają wciąż do dyspozycji zwrotne instrumenty z funduszy Unii Europejskiej ze starej perspektywy 2007–2013. Dostępne są m.in. w funduszach pożyczkowych, poręczeniowych, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości i Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska.
/>
Alternatywą dla bezzwrotnej pomocy z funduszy unijnych mogą być instrumenty zwrotne, czyli środki dystrybuowane przez pośredników finansowych w postaci np. pożyczek, kapitału, gwarancji.
Jak sprawdziliśmy, we wszystkich województwach wciąż dostępne są instrumenty wykorzystujące jeszcze wsparcie z poprzedniej perspektywy finansowej na lata 2007–2013. Zanim na dobre ruszą konkursy na dotacje z nowej perspektywy finansowej na lata 2014–2020, warto się nimi zainteresować.
Działanie instrumentów zwrotnych polega na tym, iż to nie przedsiębiorca występuje bezpośrednio o wsparcie (jak ma to miejsce w przypadku dotacji), ale pośrednik finansowy stara się o środki na wspieranie przedsiębiorców, które następnie rozdziela na określonych zasadach wśród zainteresowanych wsparciem.
Instrumenty zwrotne z zasady przynoszą lepsze efekty niż dotacje, mają bowiem charakter odnawialny. Pożyczka udzielona jednej firmie po pewnym czasie w postaci spłaconych rat wraca do pośrednika, tym samym może on tymi samymi środkami wesprzeć kolejnego przedsiębiorcę.
Tymczasem nie wszyscy przedsiębiorcy wiedzą o tym źródle wsparcia. Przyznają to nawet przedstawiciele funduszy. – Niestety, fundusze nie dysponują środkami na promocję – mówi Piotr Rogowiecki, dyrektor Biura Polskiego Związku Funduszy Pożyczkowych.
Nawet nisko oprocentowana pożyczka nigdy nie będzie tak korzystna finansowo jak dotacja bezzwrotna. Z pewnością jednak jest lepszym rozwiązaniem niż kredyty komercyjne, które często obwarowane są dodatkowymi wymogami warunkującymi uzyskanie kredytu, jak konieczność wykupienia ubezpieczenia, założenie konta w danym banku itp.
Fundusze pożyczkowe
Pożyczki ze źródeł unijnych udzielane są m.in. przez fundusze pożyczkowe pełniące rolę pośrednika finansowego. Obecnie działa ok. 70 funduszy, zrzeszonych w Polskim Związku Funduszy Pożyczkowych.
W marcu tego roku ruszył pierwszy lokalny fundusz pożyczkowy w ramach przygotowywanego od kilku lat projektu „Samorządowa Polska”. Pierwszą gminą w Polsce, której udało się uruchomić działalność operacyjną funduszu i wypłatę środków dla małych i średnich firm, są graniczące z Warszawą Ząbki (powiat wołomiński).
Zdecydowana większość funduszy nadal dysponuje ofertami pożyczek dla przedsiębiorców na preferencyjnych warunkach. Spośród losowo wybranych 17 funduszy, tylko jeden odpowiedział, iż z uwagi na wyczerpanie środków nie oferuje obecnie dla przedsiębiorców pożyczek w ramach funduszu pożyczkowego.
Korzystne warunki
Atrakcyjne oprocentowanie to efekt nie tylko unijnego wsparcia, lecz także tego, że fundusze pożyczkowe są organizacjami non-profit działającymi w różnych formach prawnych, np. fundacji, stowarzyszenia. Bardzo często udziały w nich mają samorządy. Ważne jest, że działają one pod ścisłą kontrolą m.in. urzędów marszałkowskich, urzędów kontroli skarbowej, Komisji Europejskiej. Część funduszy funkcjonuje w ramach Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw (KSU), którego misją jest rozwój przedsiębiorczości poprzez zapewnienie najwyższej jakości usług w kluczowych obszarach wymagających wsparcia państwa.
Fundusze pożyczkowe oferują najczęściej dwie formy wsparcia: pożyczkę na cele obrotowe oraz pożyczkę na cele inwestycyjne (sporadycznie formę mieszaną, tj. pożyczkę na cele inwestycyjno-obrotowe). Okres spłaty pożyczki to maksymalnie do siedmiu lat, dopuszczalne są okresy karencji w spłacie kredytu. Spłata pożyczki musi zostać zabezpieczona np. poprzez weksel in blanco, stosuje się zabezpieczenia typu poręczenie, zastaw hipoteczny, przewłaszczenie, cesję wierzytelności z umów.
Każdy fundusz udziela pożyczek na odrębnych zasadach – nie jest stosowane jednolite oprocentowanie w odniesieniu do wszystkich funduszy. Podmioty prowadzące fundusze pożyczkowe realizują swoje własne projekty JEREMIE, w których określają warunki wsparcia, bądź same definiują zasady udzielania pożyczek: jakie będzie oprocentowanie kredytu i na jakich warunkach będzie on udzielany przedsiębiorcom.
Na obrót
Pożyczki obrotowe (zwane również pożyczkami na cele bieżące) udzielane są przedsiębiorcom na zakup towarów, surowców, materiałów. Ich oprocentowanie zwykle jest wyższe niż w przypadku pożyczek na cele inwestycyjne, najczęściej waha się w granicach 3–6 proc. Okres spłaty wynosi do trzech lat. Często udzielane są w ramach tzw. linii szybkiej (decyzja w krótkim czasie, np. w ciągu dwóch dni).
Na inwestycje
Pożyczki inwestycyjne udzielane są na przedsięwzięcia podnoszące wartość przedsiębiorstwa, np. zakup, budowę, rozbudowę czy modernizację obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych, remont i zakup maszyn i wyposażenia, zakup środków transportu z wyłączeniem samochodów osobowych, zakup sprzętu komputerowego wraz z oprogramowaniem oraz na inne nakłady związane z prowadzonym przedsięwzięciem w ramach działalności gospodarczej. Pożyczki inwestycyjne są korzystniejsze finansowo od pożyczek obrotowych, oprocentowanie często wynosi zaledwie 1 proc. w skali roku (na zasadach de minimis) lub ok. 3 proc. (na zasadach rynkowych). Bywa, że oferta jest zróżnicowana w zależności od stażu firm. Dla przedsiębiorcy, który funkcjonuje na rynku krócej niż rok, oprocentowanie może być mniej korzystne niż dla firmy działającej dłużej niż rok. Pożyczki inwestycyjne udzielane są na 5–7 lat. Często wymagany jest wkład własny w wysokości co najmniej 10 proc. wartości przedsięwzięcia.
Warto szukać
Ponieważ oferta funduszy pożyczkowych nie jest jednolita w skali kraju, przedsiębiorca musi się zorientować, na jakich zasadach uzyska wsparcie na swoim terenie.
Zdecydowana większość kapitału pożyczkowego pochodzi ze środków publicznych, w tym przede wszystkim z funduszy unijnych, w mniejszym stopniu z dotacji budżetowych i innych źródeł. W niektórych regionach źródłem kapitału są środki z inicjatywy JEREMIE, m.in. w województwach łódzkim, mazowieckim, dolnośląskim, pomorskim, zachodniopomorskim, wielkopolskim. Źródłem wyposażenia kapitałowego funduszy są również dotacje budżetowe i kapitały wniesione np. przed samorządy.
De minimis
Pożyczki wypłacane przez fundusze mogą być przyznawane na zasadzie de minimis lub na zasadach rynkowych. Pożyczka na zasadach de minimis jest korzystniejsza finansowo (często 1 proc.), jednak obowiązują tu pewne ograniczenia: ogólna kwota pomocy przyznana przedsiębiorcy nie może przekroczyć 200 tys. euro w okresie trzech kolejnych lat lub 100 tys. euro – dla podmiotu działającego w sektorze transportu drogowego. W przypadku gdy dany przedsiębiorca przekracza powyższe limity, pożyczka może mu zostać udzielona wyłącznie na zasadach rynkowych.
Na stronie http://ksu.parp.gov.pl/pl/fundusze_pozyczkowe dostępna jest wyszukiwarka funduszy pożyczkowych działających na danym terenie.
Fundusze poręczeniowe
Oprócz pożyczek obrotowych i inwestycyjnych przedsiębiorców interesują także fundusze poręczeniowe. Ułatwiają dostęp do zewnętrznego finansowania w postaci kredytów bankowych oraz pożyczek na prowadzenie działalności gospodarczej. Dlatego mają szczególne znaczenie dla przedsiębiorców oraz osób rozpoczynających działalność gospodarczą.
Fundusze poręczeniowe to ośrodki działające we współpracy z Krajowym Systemem Usług (KSU). W ich ofercie znajdują się poręczenia kredytów, pożyczek i wadiów przetargowych (te ostatnie dostępne tylko w wybranych funduszach). W całym kraju działa 45 takich instytucji współpracujących z KSU na podstawie porozumienia. Oferują poręczenia zobowiązań finansowych przedsiębiorców, którzy mają zdolność kredytową, ale nie posiadają wymaganych przez instytucję finansującą zabezpieczeń.
Poręczenie kredytowe działa w ten sposób, że przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Inaczej mówiąc, gwarantuje, że w razie trudności (np. upadłości przedsiębiorcy) to on zrekompensuje bankowi ewentualną stratę do wysokości, na jaką opiewa umowa poręczenia pomniejszonej o ewentualną wcześniejszą spłatę rat kapitałowych kredytu.
Dla firm to ważne. Często instytucje finansujące (banki, fundusze pożyczkowe, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, podmioty świadczące usługi leasingowe oraz instytucje prowadzące działalność factoringową) wymagają od przedsiębiorców poręczenia od innej instytucji. Poręczenie wymagane jest także w wielu przetargach o zamówienie publiczne. Może go udzielić właśnie fundusz poręczeniowy. Warunkiem jego uzyskania jest posiadanie zdolności kredytowej oraz uprzednie złożenie wniosku o finansowanie (kredyt lub pożyczkę) do instytucji finansującej, z którą fundusz poręczeniowy ma podpisaną umowę. Na stronie PARP dostępna jest wyszukiwarka funduszy poręczeniowych działających na terenie poszczególnych województw/powiatów.
W 2013 r. fundusze udzieliły 5207 poręczeń (dane z 45 funduszy) o łącznej wartości ponad 744,8 mln zł. Biorąc pod uwagę, że średnio poręczenia pokrywają 50 proc. wartości kredytu lub pożyczki, to średnia wartość poręczanego zobowiązania wynosi ok. 400 tys. zł. Większość funduszy oferuje zabezpieczenia do 70 proc. wartości kredytu lub pożyczki. Najczęściej udzielane są maksymalne poręczenia o wartości od 50 do 300 tys. zł.
Blaski i cienie pozyskiwania środków, które trzeba oddać
| Zalety | Wady |
| ● w zdecydowanej większości przypadków nie jest pobierana prowizja od ich udzielenia● udzielane są na warunkach finansowych korzystniejszych niż oferta komercyjna banków● dają dostęp do kapitału dla przedsiębiorców, którzy mogą mieć trudności w uzyskaniu kredytu w banku na zasadach komercyjnych, z uwagi na zbyt krótką historię kredytową lub brak wystarczających zabezpieczeń finansowych● możliwa jest karencja w spłacie rat kapitałowych, najczęściej do 6 miesięcy● fundusze pożyczkowe nie pozostawiają kredytobiorcy samemu sobie na trudnym rynku, dużo czasu poświęcają na doradztwo i bezpośrednią pracę z pożyczkobiorcą | ● często dla firm działających na rynku krócej niż rok warunki pożyczki są mniej korzystne niż oferta dla firm działających na rynku ponad rok● konieczność zabezpieczenia pożyczki np. wekslem własnym in blanco● wymagane bywają dodatkowe zabezpieczenia, np. poręczenie, hipoteka, przewłaszczenie rzeczy ruchomych, sądowy zastaw rejestrowy, przelew wierzytelności, ewentualnie inne akceptowalne przez dany fundusz● wymagany jest wkład własny (najczęściej w wysokości ok. 10 proc. przedsięwzięcia; zdarzają się pożyczki bez wymaganego wkładu, ale także oferty z wymogiem 20 proc. wkładu) |
Nadal dostępne są pieniądze ze starej perspektywy
Wybrane przykłady prowadzonych obecnie naborów:
1. „Pożyczka globalna dla start-upów” ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego woj. mazowieckiego na lata 2007–2013 (schemat JEREMIE). Oferowane są pożyczki inwestycyjne dla mikroprzedsiębiorstw (zatrudniających nie więcej niż 9 osób) działających na terenie woj. mazowieckiego krócej niż 24 miesiące. Pożyczka przeznaczona m.in. na inwestycje (np. zakup, budowę lub modernizację obiektów produkcyjno-usługowo-handlowych, na zakup, wytworzenie i instalację maszyn, urządzeń, środków transportu). Minimalna kwota 5 tys. zł, maksymalna 100 tys. zł, okres spłaty do 5 lat, a oprocentowanie 2 proc. w skali roku (na zasadach de minimis). Brak jest dodatkowych opłat, prowizji, ubezpieczeń, brak też wymaganego wkładu własnego (przedsięwzięcie finansowane w 100 proc.).
2. Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego SA z siedzibą w Jeleniej Górze (www.karr.pl) w marcu 2015 r. podpisała Umowę Operacyjną I stopnia na kwotę 6 mln zł z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Od kwietnia agencja rozpoczęła przyjmowanie od przedsiębiorców wniosków o udzielenie pożyczek na cele inwestycyjne w ramach Inicjatywy JEREMIE. Minimalna kwota pożyczki wynosi 10 tys. zł, maksymalna 100 tys. zł, oprocentowanie 1 proc. na zasadach de minimis oraz od 3,16 proc. na zasadach rynkowych, okres kredytowania do 5 lat, brak prowizji, wymagany wkład własny 5 proc.
3. Lubelska Fundacja Rozwoju (lfr.lublin.pl) udziela pożyczek inwestycyjnych w ramach pomocy de minimis w kwocie od 5 tys. zł do 200 tys. zł na okres do 5 lat. Oprocentowanie wynosi 1 proc. (stałe), pobierana jest ponadto prowizja od udzielonej pożyczki w wysokości 1 proc. Brak prowizji za rozpatrzenie wniosku, wymagany wkład własny w wysokości 20 proc. Bliższe informacje: www.biznespozyczka.eu.
4. Na Pomorzu w ramach inicjatywy JEREMIE nadal dostępne są pożyczki inwestycyjne dla mikro i małych firm prowadzących działalność gospodarczą na terenie wojwództwa. Mogą być przeznaczone na finansowanie inwestycji, tworzenie nowych miejsc pracy, wdrażanie nowych rozwiązań technicznych lub technologicznych oraz zakupy wyposażenia związane z celem realizowanego przedsięwzięcia. Maksymalna kwota pożyczki wynosi 40 tys. zł, wymagany wkład własny co najmniej 10 proc. wartości inwestycji. Oprocentowanie 1 proc. w skali roku.
5. W woj. łódzkim realizowany jest projekt „Inicjatywa JEREMIE dla rozwoju regionu łódzkiego” (JEREMIE III). Pośrednik finansowy, Krajowe Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości w Końskim (kswp.org.pl), udziela pożyczek na okres uzasadniony potrzebami wnioskodawcy (nawet na 60 miesięcy). Przedsiębiorca może pożyczyć maksymalnie do 100 tys. zł, a oprocentowanie wynosi od 0,5 proc. do 1 proc. w skali roku.
NFOŚ: dla środowiska
Przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność w zakresie ochrony środowiska i gospodarki wodnej, mogą korzystać z pożyczek oferowanych przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Oferowane są pożyczki pomostowe, na zachowanie płynności finansowej przedsięwzięć finansowanych ze środków Unii Europejskiej. Muszą być przeznaczone na realizację zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, które muszą mieć charakter inwestycyjny, modernizacyjny lub polegający na zakupie środków trwałych i wyposażenia.
Pożyczki pomostowe przeznaczone są na okresowe sfinansowanie kosztów kwalifikowanych, przewidzianych do refundacji ze środków Unii Europejskiej. Podlegają zwrotowi w ciągu 14 dni od daty uzyskania refundacji przez beneficjenta. Dopuszczalne jest przyznanie pożyczki na przygotowanie: studiów, projektów, dokumentacji i wniosków dotyczących zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej
Beneficjentami oprócz jednostek samorządu terytorialnego są również przedsiębiorcy prowadzący działalność w obszarze związanym z ochroną środowiska i gospodarki wodnej.
Pożyczki z WFOŚiGW mogą być częściowo umorzone (na wniosek pożyczkobiorcy). EN
PARP: dla kobiet
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości 13 kwietnia rozpoczęła nabór wniosków o udzielenie pożyczki w ramach Funduszu Pożyczkowego dla Kobiet.
Pożyczkę w wysokości od 20 do 40 tys. zł mogą uzyskać kobiety, które są przedsiębiorcami wykonującymi działalność gospodarczą lub dopiero zamierzają podjąć taką działalność (ale uwaga – nie w formie spółki cywilnej). Pożyczka może być przeznaczona na wydatki niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej, np. na pokrycie ceny nabycia albo kosztu wytworzenia środków trwałych, z wyłączeniem nieruchomości, zakup usług (z wyłączeniem usług doradczych), zakup wartości niematerialnych i prawnych, adaptację obiektów biurowych, produkcyjnych, usługowych lub handlowych. Do wydatków kwalifikujących się do objęcia pożyczką nie zalicza się wydatków na pokrycie bieżących kosztów funkcjonowania przedsiębiorcy, w tym zobowiązań publicznoprawnych.
Fundusz uruchomiono w 48 powiatach w 8 województwach: dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, podkarpackim, pomorskim, mazowieckim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim. Wniosek o udzielenie pożyczki można złożyć poprzez Generator Wniosków na stronie www.parp.gov.pl. Nabór potrwa do 31 grudnia 2015 r.