Atak Rosji na Ukrainę i jego konsekwencje pokazały, jak ważne jest, niezależnie od budowania solidnych struktur bezpieczeństwa, wzmacnianie integracji gospodarczej, społecznej i politycznej w Europie. Ważne działania w tym kierunku podejmowane są poprzez Inicjatywę Trójmorza
Służy ona zacieśnianiu powiązań w Europie Środkowej na osi północ–południe, od Morza Bałtyckiego po Adriatyk i Morze Czarne, w celu stworzenia spójnej i zintegrowanej infrastruktury. Chodzi przede wszystkim o energetykę, transport oraz komunikację cyfrową. Rozwój tych obszarów jest wartością samą w sobie, jednocześnie są to fundamenty, które stwarzają warunki do rozwoju współpracy i integracji na rozmaitych polach.
Jednym z narzędzi inwestycyjnych służących do finansowania kluczowych projektów infrastrukturalnych w regionie Trójmorza jest Fundusz Trójmorza. Jego pomysłodawcą, współzałożycielem i głównym inwestorem jest Bank Gospodarstwa Krajowego.
– Fundusz Trójmorza jest wehikułem ekonomicznym działającym na zasadach komercyjnych, który ma wspierać rozwój kluczowych projektów z punktu widzenia infrastruktury i poprawę łączności w krajach regionu. Do funduszu przystąpiło dziewięć banków i instytucji rozwoju z państw Trójmorza, jak również dwóch inwestorów prywatnych. Zebraliśmy kapitał ok. 1 mld euro oraz zrealizowaliśmy cztery inwestycje, zaś piąta jest na etapie finalizacji. Wierzymy, że fundusz będzie inspiracją, aby w przyszłości powstały kolejne inicjatywy gospodarcze czy biznesowe pogłębiające współpracę w regionie – mówi Beata Daszyńska-Muzyczka, prezes zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego.
– Populacja krajów Trójmorza stanowi aż 25 proc. Unii Europejskiej, zaś w przypadku terytorium to 30 proc. UE. Gdy popatrzymy pod względem ekonomicznym, to nasz łączny produkt krajowy brutto stanowi jednak niecałe 20 proc. PKB Wspólnoty. Pokazuje to ogromną przestrzeń do zwiększania naszych możliwości i potencjału – dodaje.
Prezes BGK, polskiego banku rozwoju, ocenia, że potrzeby inwestycyjne regionu w przypadku infrastruktury transportowej, energetycznej i cyfrowej sięgają blisko 650 mld euro – to zapewniłoby dorównanie istniejącej infrastrukturze Europy Zachodniej. Fundusz Trójmorza realizuje swoje zadania, ale wobec skali potrzeb jest on w istotnym stopniu bodźcem i drogowskazem wspierającym budowanie współpracy.
Siła współpracy
Współpraca w obszarze Trójmorza rozwija się na kilku płaszczyznach, niemniej jednak podczas siódmego szczytu Inicjatywy, który odbył się 20–21 czerwca 2022 r. w stolicy Łotwy, Rydze, w centrum uwagi znalazła się perspektywa zatrzymania rosyjskiej agresji na Ukrainę i konsekwencje wojny.
W szczycie obok przedstawicieli 12 państw regionu wzięli udział reprezentanci partnerów strategicznych – Stanów Zjednoczonych, Niemiec i Komisji Europejskiej. Swoje wsparcie dla inicjatywy wyraziły m.in. Japonia i Wielka Brytania. W końcowej deklaracji z satysfakcją odnotowano przeznaczenie przez inwestorów ok. 1 mld euro na Fundusz Trójmorza, zachęcając jednocześnie międzynarodowe instytucje finansowe oraz inwestorów prywatnych, podzielających ogólne cele Inicjatywy, do inwestowania w Fundusz.
– Dla nas jako banku rozwoju, wspólnie z innymi instytucjami rozwojowymi z tego regionu, jest bardzo ważne zaadresowanie potrzeb gospodarczych poprzez efektywne zagospodarowanie środków budżetowych poszczególnych państw. Mamy nową perspektywę unijną 2021–2027 i te środki też mają służyć temu regionowi, jak również wzmacnianiu powiązań gospodarczych na linii UE–Ukraina – mówiła w kontekście szczytu w Rydze Beata Daszyńska-Muzyczka.
Planowane projekty inwestycyjne w regionie Trójmorza mogą mieć duże znaczenie dla Ukrainy i rozwoju współpracy transgranicznej z jej udziałem. Przykładem mogłaby być budowa linii elektroenergetycznej, łączącej kraje Trójmorza ze wschodnim sąsiadem Polski. W Ukrainie w budowę sieci przesyłowej mogliby się zaangażować niektórzy inwestorzy obecni w funduszu czy też polscy przedsiębiorcy, wspierani przez BGK.
W deklaracji po szczycie doceniono ważne wydarzenie towarzyszące, jakim było Forum Biznesu. Dyskutowano na nim o kluczowych dla dalszej współpracy gospodarczej oraz ogłoszono również dwa ważne wydarzenia.
Podczas panelu dyskusyjnego „The Three Seas region – primed for future-proof investment” Scott Nathan, CEO amerykańskiej agencji rządowej DFC, potwierdził, że instytucja ta zostanie kolejnym inwestorem Funduszu. Jej wkład kapitałowy ma wynieść do 300 mln dol. (ok. 280 mln euro), dzięki czemu łączny kapitał zgromadzony w Funduszu sięgnie ok. 1,3 mld euro.
DFC (U.S. International Development Finance Corporation) współpracuje z sektorem prywatnym, aby sfinansować kluczowe rozwiązania w takich obszarach jak energetyka, opieka zdrowotna czy nowe technologie. Inwestuje na całym świecie, szczególnie w krajach rozwijających się.
– Potrzeby inwestycyjne naszego regionu mają kluczowe znaczenie dla spójności UE, stałego wzrostu gospodarczego, a także dla poprawy łączności i bezpieczeństwa energetycznego. Bardzo się cieszę, że nasi amerykańscy przyjaciele z DFC podzielają ten pogląd i zamierzają zainwestować w Fundusz Trójmorza – komentowała biorąca udział w dyskusji w Rydze Beata Daszyńska-Muzyczka.
Natomiast Joe Philipsz z Amber Infrastructure ogłosił podczas Forum Biznesu czwartą inwestycję Funduszu Trójmorza. Jest nią bułgarski port w Burgas. Fundusz nabył znaczące udziały w spółce, która jest jego głównym operatorem.
Inwestycja w Port Burgas odpowiada celowi Funduszu, jakim jest poprawa połączeń w regionie trzech mórz. Poza tym port łączy region Trójmorza z Azją Środkową i Bliskim Wschodem.
Inwestycja otwiera przed nim nowe możliwości: rozbudowę istniejących oraz budowę nowych nabrzeży, dalszą modernizację obiektów oraz możliwość obsługi nowych rodzajów ładunków.
Na Światowym Forum Ekonomicznym w Davos w 2022 r. Fundusz Trójmorza podpisał z rumuńskim Transgazem umowę dotyczącą rozbudowy systemu przesyłowego Rumunii. Nowe gazociągi mają wzmocnić bezpieczeństwo gazowe krajów Inicjatywy Trójmorza. W przyszłości mogłyby przesyłać również wodór.
W połowie 2022 r. firma Cargounit, należąca do Funduszu Trójmorza, przekazała w leasing rumuńskiej Unicom Tranzit nową lokomotywę Smartron. Ekspansja Cargounit pozytywnie wpływa na rozwój połączeń transportowych w regionie. Zapotrzebowanie inwestycyjne Trójmorza tylko w sektorze transportu szacuje się na 290 mld euro do 2030 r. (dane SpotData). Jednym z głównych obszarów pozostaje rozwój taboru kolejowego, potrzebę tę dodatkowo wzmocniła wojna w Ukrainie.
W świecie dyplomacji
Warto wspomnieć o wydarzeniu o innym charakterze, związanym z Trójmorzem, do którego doszło pod koniec 2022 r. Polska Akademia Dyplomatyczna gościła przedstawicieli państw regionu w ramach 1. edycji programu „The Three Seas Initiative – Diplomatic Fellowship Programme”. Jest to projekt szkoleniowy zainicjowany przez MSZ RP i adresowany do dyplomatów z państw należących do Inicjatywy Trójmorza. Do udziału zaproszono również przedstawiciela MSZ Ukrainy. Głównym celem jest zwiększenie wiedzy i świadomości na temat znaczenia ściślejszej współpracy regionalnej oraz wspieranie budowy sieci kontaktów dyplomatycznych i eksperckich. W Warszawie goście m.in. wzięli udział w debatach, przede wszystkim z zakresu tematyki transportowej, cyfrowej i energetycznej. Współorganizatorem projektu był BGK oraz Fundacja Empiria i Wiedza. Dyplomaci odwiedzili również siedzibę BGK.
Globalny zasięg
Rok 2023 ma przynieść dalszy rozwój Inicjatywy Trójmorza oraz kolejne inwestycje. W obliczu trwającej wojny w Ukrainie na pierwszy plan wysuwa się bezpieczeństwo, energetyczne oraz żywnościowe, a także cyberbezpieczeństwo, co oznacza szeroki wachlarz potencjalnych, nowych projektów. Jak podkreśla Beata Daszyńska-Muzyczka, rosyjska agresja w Ukrainie pokazała, że inwestycje w krytyczne sektory transportu i logistyki, energetyki oraz cyfryzacji państw Trójmorza – wschodniej flanki NATO – wpłyną na efektywność pomocy Ukrainie.
Gdy Ukraina odniesie zwycięstwo i wojna się zakończy, priorytetem stanie się odbudowa tego kraju. Wtedy Inicjatywa Trójmorza może się okazać platformą stanowiącą silne wsparcie dla podejmowanych działań. ©℗
____________________________________
112 mln Europejczyków
Pierwsze spotkanie Inicjatywy Trójmorza odbyło się w 2015 r. w Nowym Jorku, a pierwszy szczyt – w 2016 r. w Dubrowniku. Inicjatywa powołana została jako forum współpracy 12 państw: Austrii, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii i Węgier. Obszar obejmujący państwa należące do Inicjatywy Trójmorza stanowi prawie jedną trzecią powierzchni Unii Europejskiej. Mieszka w nim ponad 112 mln ludzi. Współpraca państw Trójmorza rozpoczęła się z inicjatywy prezydenta Polski Andrzeja Dudy oraz ówczesnej prezydent Chorwacji Kolindy Grabar-Kitarović.
____________________________________
Fundusz Trójmorza
Projekt, którego inicjatorem jest Bank Gospodarstwa Krajowego – polski bank rozwoju, ma charakter komercyjny. Oprócz zacieśnienia współpracy między krajami oraz poprawy infrastruktury w regionie, jego celem jest przyniesienie zwrotu z inwestycji. Inwestorami mogą być instytucje reprezentujące państwa Trójmorza, międzynarodowe instytucje finansowe oraz prywatni inwestorzy z całego świata. Do tej pory fundusz zrealizował cztery inwestycje – Cargounit (spółka świadcząca usługi wynajmu lokomotyw), Greenergy (centrum danych), Enery (farmy fotowoltaiczne) oraz Port Burgas. Ponadto podpisał list intencyjny z rumuńskim Transgazem w sprawie rozbudowy infrastruktury gazowej.
Fundusz inwestuje w projekty zlokalizowane w Trójmorzu i mające charakter transgraniczny, czyli wpływające na co najmniej dwa kraje. Powinny być to projekty typu greenfield lub mieć perspektywy wzrostu skali działalności, a także wykorzystywać najnowsze dostępne technologie dla danego sektora
/>
Zapraszamy do publikacji w wersji angielskiej DGP: World Economic Forum