Zgodnie z art. 5, ust. 6e ustawy Prawo energetyczne sprzedawca paliw gazowych lub energii elektrycznej dostarcza odbiorcy tych paliw lub energii w gospodarstwie domowym kopię zbioru praw konsumenta energii oraz zapewnia jego publiczny dostęp.
Przez zbiór praw konsumenta energii rozumie się dokument sporządzany przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki we współpracy z Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na podstawie wytycznych Komisji Europejskiej w konsultacji z krajowymi organami regulacyjnymi, organizacjami konsumentów, partnerami społecznymi, przedsiębiorstwami energetycznymi oraz innymi zainteresowanymi stronami, zawierający praktyczne informacje o prawach konsumentów energii elektrycznej i paliw gazowych.
W 2014 roku taki dokument powstał i został rozdystrybuowany wśród odbiorców prądu i gazu. Publikacje te zawierają praktyczne informacje dotyczące zarówno praw odbiorców, jak również funkcjonowania rynku oraz sprzedaży i dostawy energii elektrycznej i paliw gazowych.
Wśród szczegółowo opisanych praw przysługujących konsumentom, dokumenty wymieniają m.in.: dostęp do sieci, zakup energii elektrycznej i paliw gazowych czy korzystanie ze standardów jakościowych.
Wskazują ponadto najważniejsze komponenty zawieranych przez odbiorców umów: o świadczenie usług dystrybucji i sprzedaży, wyjaśniając jednocześnie - w przypadku energii elektrycznej - zagadnienie sprzedaży rezerwowej, stanowiącej zabezpieczenie w przypadku utraty dotychczasowego sprzedawcy. Zbiory zawierają również zasady rozliczeń i korygowania wystawionych faktur oraz rozpatrywania reklamacji.
Tylko UOKiK zarejestrował 500 samych skarg na zawieranie umów sprzedaży energii poza lokalem w 2014 roku. - Nie obserwujemy masowego wzrostu zawiadomień w delegaturach, ale do centrali wpłynęło więcej niż w zeszłym roku - informuje Agnieszka Majchrzak, główny specjalista w Biurze Prasowym UOKiK. Pokazuje to, że klienci wolą bezpośrednio do centrali UOKiK kierować swoje zastrzeżenia co do jakości praktyk na rynku sprzedaży energii, uważając, że w tym trybie ich sprawa zostanie rozpatrzona szybciej.
O wiele więcej zawiadomień odnotował nadzór czyli Urząd Regulacji Energetyki. Podczas pierwszych trzech kwartałów tego roku odbiorcy skierowali do Punktu Informacyjnego prowadzonego w URE prawie 3 tysiące spraw. Dla porównania w całym 2013 roku spraw skierowanych do Punktu było 3 324.
- Od czasu wakacji, tj. okresu kiedy sprzedawcy energii i gazu zaczęli na bardziej masową skalę wraz z rachunkami wysyłać także opracowane przez URE Zbiory Praw Konsumentów, odnotowujemy większą liczbę zapytań skierowaną do Punktu Informacyjnego - wskazuje Agnieszka Głośniewska z URE.
Także przy zmianie sprzedawcy nowi sprzedawcy wraz z umową wręczają swoim nowym klientom książeczki zawierające Zbiory Praw Konsumentów.
- Można przyjąć założenie, iż fakt zgłaszania przez odbiorców pytań czy nieprawidłowości może być spowodowany wzrostem świadomości odbiorców o ich prawach, między innymi dzięki dostarczanemu przez sprzedawców energii i gazu odbiorcom w gospodarstwach domowych Zbiorów Praw Konsumenta Energii Elektrycznej i Gazu - podsumowuje Głośniewska.
Choć trudno mieć nadzieję, że zwiększona liczba zawiadomień do UOKiK czy URE ma wyłącznie związek z większą świadomością niż z kolejnymi przypadkami oszustw, tych nadal nie brakuje, to już same zgłoszenia mówią wiele o zmianie postawy klientów. Dostawcy czy sprzedawca energii to już nie tylko tzw. "elektrownia" której musimy płacić, ale firma od której wymagamy najwyższej jakości obsługi i produktu na wysokim poziomie. Faktura to nie tylko "chińskie znaki opisujące niewiadome wartości" ale dokument, na podstawie którego widzimy jasno to za co płacimy. A umowa, choć podpisana, musi zostać nam przedstawiona w jasny i przejrzysty spoósb, tak aby klient nie musiał pod ręką mieć ustaw Prawo energetyczne i konsumenckie.
Każdy wzrost świadomości praw konsumentów cieszy. Tylko świadomy swoich praw i odpowiednio poinformowany odbiorca może skutecznie dbać o swoje interesy, a tym samym przyczyniać się do pozytywnych zmian na rynkach energii i gazu.