Program organizacji SKOK-ów wdrożyła w latach 90-tych Fundacja na rzecz Polskich Związków Kredytowych, utworzona we współpracy ze Światową Radą Związków Kredytowych (WOCCU). Pierwsza Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa założona została w 1992 roku w Elektrociepłowni „Gdańsk”. Dziś aktywa Kas przekraczają 18 miliardów złotych. Liczba członków SKOK-ów sięga już 2,6 miliona. Powierzyli oni Kasom w depozytach ponad 17 miliardów złotych.
Instytucją zrzeszającą wszystkie spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowej jest Kasa Krajowa. Przez 20 lat spełniała ona funkcję regulacyjną i nadzorczą Kas, zapewniała ich stabilność finansową oraz dbała o zgodność działalności Kas z zapisami prawa. Zgodnie z nowelizacją ustawy o SKOK, od ubiegłego roku nadzór nad Kasami objęła Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), przejmując większość kompetencji Kasy Krajowej. Obecnie w gestii Kasy Krajowej leży kontrola nad Kasami pod kątem zgodności ich działalności z przepisami prawa oraz nadzór nad prowadzoną przez Kasy gospodarką finansową. Ponadto w myśl nowej ustawy depozyty zgromadzone w SKOK-ach objęte zostały gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
Wsparcie dla potrzebujących
Działalność SKOK-ów skupia się nie tylko na rozwijaniu sieci placówek (obecnie liczba Kas wraz z oddziałami to niemal 2000) i wprowadzaniu nowych produktów i usług finansowych, ale także na wsparciu osób potrzebujących w regionach, w których mają swoje oddziały, czy też angażowanie się w lokalne wydarzenia kulturalne i społeczne. Kasy od lat włączają się także w działania mające na celu ochronę kultury, sztuki i dziedzictwa narodowego, wspierając zarówno najbardziej znane i najcenniejsze skarby polskiej kultury, jak i mniejsze, lokalne zabytki. Inicjatywy wspierane przez SKOK-i propagują wartości patriotyczne, poszanowanie tradycji oraz zasady społecznego współdziałania. Przy wyborze wspieranych przedsięwzięć nie zapominają, że powstały na gruncie zrywu „Solidarności”. W swojej misji kierują się wartościami etycznymi kierowanymi przez założyciela Kas, polskiego patriotę – dr. Franciszka Stefczyka.
Polskie Kasy są częścią międzynarodowej społeczności. W lipcu 2013 roku na czele WOCCU, organizacji skupiającej unie kredytowe (światowe odpowiedniki SKOK-ów) stanął przewodniczący Rady Nadzorczej Kasy Krajowej, Grzegorz Bierecki. Wybór Grzegorza Biereckiego na stanowisko przewodniczącego jednego z największych zrzeszeń instytucji finansowych świata, to wynik między innymi jego zaangażowania w rozwój ruchu spółdzielczości finansowej w Europie Środkowo-Wschodniej oraz doprowadzenia do dynamicznego rozwoju SKOK-ów w Polsce.
Unie kredytowe funkcjonują w 101 krajach. Należy do nich ponad 200 milionów członków skupionych w ponad 56 000 Kas. Aktywa unii kredytowych wynoszą ponad półtora biliona dolarów. Funkcjonowaniu tych instytucji przyświeca hasło: „Nie dla zysku, nie z filantropii, ale po to, żeby służyć”. WOCCU występuje w imieniu unii kredytowych przed organizacjami międzynarodowymi i współpracuje z rządami krajowymi w celu udoskonalania prawodawstwa i ustalania zasad działania unii. W skali regionalnej WOCCU wspiera unie w działaniach na rzecz rozwoju tych instytucji, poszukiwania nowych rozwiązań oraz propagowania idei spółdzielczości.
Na wzór kas Raiffeisena
Unie kredytowe korzystają z rozwiązań spółdzielczości finansowej, które w połowie XIX wprowadzali i rozwijali Friedrich Wilhelm Raiffeisen oraz Franz Herman Schultze. Głównym celem, jaki stawiali sobie Raiffeisen i Schultze było przezwyciężenie biedy w środowiskach rolników, drobnych kupców i rzemieślników, które pogłębiały dodatkowo powszechne lichwiarskie pożyczki. Idea spółdzielczości finansowej w drugiej połowie XIX w. rozprzestrzeniła się na kontynencie europejskim, a następnie wraz z emigrantami dotarła do Ameryki. W Polsce historia unii kredytowych sięga końca XIX wieku, kiedy na obszarze Galicji spustoszenie siała lichwa. Na polskich wsiach osiągnęła poziom stu procent w skali roku, podczas gdy ludzie musieli zadłużać się, aby przeżyć. W 1890 roku Franciszek Stefczyk, młody nauczyciel w szkole rolniczej w Czernichowie pod Krakowem, otwiera pierwszą Spółkę Oszczędności i Pożyczek. Była to instytucja działająca na wzór niemieckich kas Raiffeisena.
W 1939 roku istniało 3,5 tys. kas, do których należało ponad 1,5 miliona osób. Dynamiczny rozwój spółdzielczości w Polsce został przerwany przez wybuch II wojny światowej. W czasach PRL-u Kasy Stefczyka były niewygodne z propagandowego punktu widzenia, co zaowocowało ich programowym niszczeniem zakończonym ustawą z 1975 roku, na mocy której ostatecznie zlikwidowano spółdzielnie i przekazano cały ich majątek bankom spółdzielczym. Ponowne uruchomienie instytucji umożliwił dopiero zryw Solidarności i przemiany ustrojowe w Polsce po 1989 roku.