Identyfikacja ryzyka walutowego oraz zarządzanie nim ma wpływ na rentowność przedsiębiorstwa oraz na dużą część wskaźników finansowych. Można wybrać jedną z metod zabezpieczenia się przed takim ryzykiem.
Ryzyko walutowe w przedsiębiorstwie to ryzyko zmiany wartości posiadanych aktywów lub pasywów na skutek zmiany kursu walutowego, a co za tym idzie wartości pieniądza, w którym to składniki bilansu są wyrażane. Jego identyfikacja i właściwe zarządzanie wpływa na wskaźniki finansowe, od których zależy postrzeganie firmy przez właścicieli, inwestorów czy w końcu instytucje finansujące przedsiębiorstwo.
Ryzyko walutowe w firmie jest efektem występowania różnic kursowych. Firmy mogą mieć do czynienia z różnicami kursowymi zrealizowanymi, kiedy są one wynikiem operacji przeprowadzanych w walutach obcych na pozycjach aktywów i pasywów w bieżącym roku obrachunkowym. Jest to na przykład zapłata w walucie za zakupiony towar lub sprzedaż waluty będąca wynikiem spłaty należności przez kontrahenta. Z drugiej strony firmy mają do czynienia także z niezrealizowanymi różnicami kursowymi, które wynikają z wyceny składników bilansu narażonych na ryzyko walutowe na koniec bieżącego okresu sprawozdawczego. Przykładem mogą być długoterminowe kredyty walutowe, które na dzień bilansowy muszą być wycenione według średniego kursu NBP.
Przedsiębiorstwa w zarządzaniu ryzykiem walutowym wykorzystują szereg metod. Jedną z nich może być minimalizacja ryzyka walutowego poprzez tzw. hedging naturalny – gdzie ryzyko jest minimalizowane w wyniku kompensacji odpowiednich pozycji narażonych na ryzyko. Eksporter może szukać możliwości ponoszenia kosztów w walucie, w której eksportuje swoją produkcję. Finansowanie przedsiębiorstwa w walucie, w której osiąga przychody to kolejny przykład stosowania hedgingu naturalnego. Zawieranie transakcji hedgingowych to działania zmierzające do wyeliminowania lub zminimalizowania ryzyka kursowego w przedsiębiorstwie.
Banki udostępniają przedsiębiorstwom szereg instrumentów służących do zabezpieczania ryzyka walutowego. Należą do nich powszechnie używane transakcje terminowe forward, w których firma umawia się z bankiem na określony kurs, kwotę oraz datę rozliczenia transakcji. Innymi możliwościami są opcje walutowe – coraz częściej kupowane przez przedsiębiorstwa, oraz struktury opcyjne.
Stosując te instrumenty, przedsiębiorstwa mają możliwość zabezpieczenia kursu w perspektywie roku budżetowego lub prognozowanych czy też pewnych przepływów pieniężnych. W przypadku zabezpieczania przepływów narażonych na ryzyko najczęściej stosowane jest odnawianie zabezpieczenia na następne okresy w przyszłości, w momencie wygaśnięcia poprzednich transakcji zabezpieczających.
Z moich doświadczeń wynika, że przedsiębiorstwa, które posiadają ustaloną wewnętrznie politykę zabezpieczeń, potrafią zarządzać ryzykiem walutowym efektywniej. Co to oznacza w praktyce? To podejście do zarządzania ryzykiem w świadomy, usystematyzowany sposób – najczęściej spisany w formie wewnętrznej regulacji firmy. Bardzo często pozwala to na uniknięcie pułapki, w którą wpadają przedsiębiorstwa zabezpieczające swoją ekspozycję walutową ad hoc – a mianowicie efektu zakotwiczenia. Czy faktycznie dla większości eksporterów kurs sprzedaży euro równy 4,00 EUR/PLN jest kursem odpowiednim z punktu widzenia osiąganej rentowności? Czy jest to raczej poziom psychologiczny, będący wynikiem zakotwiczenia w cenach? Odpowiedź leży po stronie przedsiębiorców.