Ta dobra informacja dla przedsiębiorców, bo stawki dla pełnomocników reprezentujących strony w wielu postępowaniach dotyczących ochrony wzorów przemysłowych i oznaczeń geograficznych powinny spaść.
Już za kilka miesięcy adwokaci i radcowie prawni będą mogli występować w sprawach związanych z dokonywaniem i rozpatrywaniem zgłoszeń oraz utrzymywaniem ochrony wzorów przemysłowych i oznaczeń geograficznych. Obecnie przedsiębiorca, który w takich postępowaniach korzysta z usług pełnomocnika, musi zatrudnić rzecznika patentowego. To jedna ze zmian przyjętych w uchwalonej 16 października i zaakceptowanej przez Senat bez poprawek 18 października nowelizacji ustawy – Prawo własności przemysłowej (czeka na podpis prezydenta, wejdzie w życie po trzymiesięcznym vacatio legis). – To rozprawienie się z kolejnym idiotycznym reliktem ograniczającym dostęp do zawodów prawniczych. Nie mam jakichkolwiek wątpliwości, że adwokaci i radcowie powinni mieć prawo występować w tych sprawach – wskazuje Cezary Kaźmierczak, prezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców. I dodaje, że warto pójść o krok dalej i umożliwić adwokatom i radcom również występowanie w sprawach dotyczących wynalazków, produktów leczniczych oraz produktów ochrony roślin, wzorów użytkowych i topografii układów scalonych.
Prezes ZPP tłumaczy także, iż otwarcie części branży własności przemysłowej przed adwokatami i radcami będzie korzystne nie tylko dla nich samych, lecz przede wszystkim dla przedsiębiorców. Ci najwięksi korzystają bowiem z usług rzeczników patentowych. Ci mali i średniej wielkości jednak bardzo rzadko – bo nie zawsze ich na to stać. Teraz będą zatem mogli powierzyć swoje sprawy prawnikom, z którymi współpracowali dotychczas w innych sprawach.
Zmiany miały być szersze
Co oczywiste, przeciwko zmianom protestowało środowisko rzeczników patentowych. Uważa ono, że sprawy z zakresu własności przemysłowej są z reguły tak skomplikowane, że zajmować się nimi powinni tylko wykształceni w tym kierunku specjaliści. A adwokaci czy radcowie, jakkolwiek mogą być świetnymi prawnikami, nie ogarną wszystkiego. Innymi słowy, zdaniem rzeczników patentowych otwarcie rynku wcale nie będzie korzystne, również dla biznesu. Jakkolwiek bowiem być może ceny usług spadną, to jakość ich świadczenia znacząco się pogorszy. Przyznają to zresztą także niektórzy adwokaci i radcowie, którzy obawiają się, iż młodzi prawnicy bez wielu klientów będą podejmowali się wszelkich spraw, także tych, które daleko wykraczają poza ich kompetencje.
Rząd jednak stwierdził, że „na obecnym etapie świadomość i edukacja adwokatów i radców prawnych w zakresie technicznych i technologicznych aspektów innowacji pozwala na dopuszczenie tych zawodów do pełnienia funkcji profesjonalnego pełnomocnika w postępowaniach dotyczących wzorów przemysłowych i oznaczeń geograficznych”. I jego zdaniem – jak dalej pisze w uzasadnieniu projektu – wprowadzane rozwiązanie powinno wpłynąć na zwiększenie dostępności pomocy prawnej dla przedsiębiorców, obniżenie kosztów tej pomocy oraz na rozwój sektora usług prawnych.
Środowisko rzeczników patentowych może i tak się czuć usatysfakcjonowane, bo jeszcze kilka miesięcy temu wiele wskazywało, że liberalizacja będzie miała znacznie szerszy zakres. – W trakcie prac nad ustawą rozważano również możliwość dopuszczenia adwokatów i radców prawnych do spraw dotyczących patentów, wzorów użytkowych i topografii układów scalonych. Ostatecznie jednak, z uwagi na techniczny charakter tych spraw, ustawodawca stanął na stanowisku, że strony powinny być w ich toku reprezentowane wyłączenie przez rzeczników patentowych – zaznacza adwokat Dariusz Piróg, partner zarządzający w kancelarii Patpol Legal specjalizującej się w sprawach ochrony wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych oraz praw autorskich.
Liberalizacja ma dobre strony
Mecenas Dariusz Piróg przypomina, że w ostatnich latach możemy zaobserwować trend stopniowego poszerzania kompetencji adwokatów i radców prawnych w sprawach dotyczących praw własności przemysłowej. W 2015 r. uzyskali oni uprawnienie do występowania przed Urzędem Patentowym RP w postępowaniach dotyczących zgłaszania i utrzymywania ochrony znaków towarowych. Wcześniej, przez wiele lat, możliwość dokonywania tych zgłoszeń mieli wyłącznie rzecznicy patentowi. Dariusz Piróg wskazuje także, że rozwój konkurencji oraz większa dostępność usług prawnych to działania pożądane, które u podstaw mają poprawę sytuacji odbiorców usług prawnych. Ale w takich sytuacjach pojawia się jednak pytanie, czy świadczenie tych dosyć specjalistycznych usług bez odbycia aplikacji rzecznikowskiej daje gwarancję ich rzetelnego wykonania. – Pomimo mogących się pojawiać wątpliwości należy wyrazić nadzieję, że rozszerzenie kompetencji adwokatów i radców prawnych spełni oczekiwania wskazane w projekcie nowelizacji. Zakładam również, że dokonywania zgłoszeń oraz prowadzenia spraw dotyczących ochrony wzorów przemysłowych i oznaczeń geograficznych będą podejmowali się wyłącznie prawnicy posiadający odpowiednią wiedzę i doświadczenie w tym zakresie, aby w jak najlepszy sposób służyć pomocą swoim klientom – zaznacza Dariusz Piróg.
Cezary Kaźmierczak podkreśla zaś, że otwarcie zawodów i zwiększenie konkurencji na rynku działa ożywczo i jest korzystne dla wszystkich zainteresowanych, jedynie z wyjątkiem tych, którzy dotychczas konkurencji nie mieli. – Przedsiębiorcy nie są głupi. Nie mam więc obaw o to, że zaczną masowo korzystać z kiepskich prawników. Bardzo szybko okaże się, kto jest dobry, a kto kiepski. I z tych kiepskich pełnomocników po prostu nikt nie będzie korzystał – stwierdza Cezary Kaźmierczak.
Niedostępne dla obcokrajowców
Przy okazji ustawodawca jednoznacznie przesądził, że osoby niemające miejsca zamieszkania lub siedziby na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (spoza UE oraz państwa członkowskiego EOG lub Szwajcarii) mogą działać wyłącznie za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika. W stosunku do tych osób wyłączone jest prawo do samodzielnego występowania przed urzędem. Dotychczasowe brzmienie przepisu mogło budzić wątpliwości interpretacyjne.
opinie ekspertów
To dobre rozwiązanie, szczególnie dla firm mających własne działy prawne
Nowelizacja jest oceniana jako rozsądne rozwiązanie, ponieważ osoby, które od wielu lat pracują w wyspecjalizowanych działach własności intelektualnej w dużych kancelariach, czy też w mniejszych, niewątpliwie na co dzień zajmują się zagadnieniami prawa własności intelektualnej w bardzo szerokim zakresie. Adwokaci, radcowie prawni na bieżąco biorą udział w odpowiednich szkoleniach zawodowych. Nie ma więc uzasadnienia, by nie móc poszerzyć kompetencji adwokatów czy też radców prawnych do występowania przed Urzędem Patentowym. Dzięki tym zmianom zwiększa się dostępność pomocy prawnej w tym zakresie. Prowadzenie postępowań w zakresie wzorów przemysłowych nie tylko przez rzeczników patentowych jest powszechnym rozwiązaniem w wielu krajach.
Warto jednak zaznaczyć, że w postępowaniach dotyczących m.in. wynalazków oraz wzorów użytkowych pełnomocnikami zgłaszających pozostaną wyłącznie rzecznicy patentowi. W tym zakresie często jest potrzebna wiedza specjalistyczna. Powszechnie wiadomo, że zawód rzecznika patentowego wyróżnia interdyscyplinarność. Rzecznikiem patentowym może zostać osoba z wykształceniem prawniczym oraz technicznym. Już na etapie egzaminu wstępnego weryfikowana jest wiedza nie tylko prawnicza, ale również znajomość różnych dziedzin techniki. Wiedza techniczna rzecznika patentowego przydaje się np. do przygotowywania prawidłowych opisów patentowych.
Od wielu lat prawnicy i rzecznicy patentowi współpracują ze sobą. Tego wymaga doradztwo biznesowe. Zmiana ta jednak nie powinna zagrażać zmniejszeniu ilości pracy dla rzeczników patentowych. Co więcej, w Polsce zmienia się świadomość przedsiębiorców dotycząca prawa własności intelektualnej. Rzecznicy patentowi nadal będą doradzać w wielu interesujących sprawach.
Przy zgłaszaniu wzorów konieczna jest specjalistyczna wiedza
Profesjonalne wykonywanie czynności związanych stricte z przedmiotami o charakterze technicznym, w szczególności z wynalazkami, wymaga bezwzględnie posiadania wysokich kompetencji w zakresie określonej dziedziny nauki (chemii, farmacji, biotechnologii i innych). Radcowie prawni i adwokaci – osoby z wykształceniem prawniczym – takich kompetencji niestety nie posiadają. Przywoływane przez środowiska prawnicze najróżniejsze argumenty, w tym zapisy kodeksu etyki, jako rzekoma gwarancja rzetelnego wykonywania czynności przed Urzędem Patentowym, oceniam jako nietrafne.
Spór i dyskusja w Polsce wokół uprawnień rzeczników patentowych trwa od wielu lat. Środowiska prawnicze zdają się forsować tezę, zgodnie z którą rzecznik patentowy powinien wykonywać funkcję „asystenta technicznego” adwokata lub radcy prawnego. Deprecjonowanie kompetencji rzeczników patentowych – osób posiadających gruntowne wykształcenie, nie tylko techniczne, ale częstokroć również prawnicze zakończone państwowym egzaminem – w mojej ocenie jest całkowicie nieuzasadnione. Niezrozumiałe jest również dążenie środowiska radców prawnych i adwokatów do występowania w charakterze profesjonalnego pełnomocnika w sprawach wymagających wysokich kompetencji i wiedzy technicznej.
Przyjętą 18 października nowelizację, pomimo przyznania uprawnień radcom i adwokatom w zakresie reprezentowania przed Urzędem Patentowym w sprawach dotyczących wzorów przemysłowych i oznaczeń geograficznych, należy ocenić pozytywnie. Na uwagę zasługuje utrzymanie wyłącznych kompetencji rzeczników patentowych w zakresie reprezentowania w sprawach, w których profesjonalna obsługa wymaga posiadania doświadczenia i wiedzy o charakterze technicznym.
Nowe brzmienie art. 236 ust. 1 i ust. 11 ustawy – Prawo własności przemysłowej
1. Pełnomocnikiem strony w postępowaniu przed Urzędem Patentowym w sprawach związanych z dokonywaniem i rozpatrywaniem zgłoszeń oraz utrzymywaniem ochrony wynalazków, produktów leczniczych oraz produktów ochrony roślin, wzorów użytkowych i topografii układów scalonych może być rzecznik patentowy lub osoba świadcząca usługi transgraniczne w rozumieniu ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1861), zwanej dalej „ustawą o rzecznikach patentowych”.
11. Pełnomocnikiem strony w postępowaniu przed Urzędem Patentowym w sprawach związanych z dokonywaniem i rozpatrywaniem zgłoszeń oraz utrzymywaniem ochrony znaków towarowych, wzorów przemysłowych i oznaczeń geograficznych może być rzecznik patentowy, adwokat, radca prawny lub osoba świadcząca usługi transgraniczne w rozumieniu ustawy o rzecznikach patentowych.
