Podpisaliśmy ze spółką cywilną umowę o wykonanie, dostawę, montaż i wyposażenie kontenerowego budynku dwukondygnacyjnego. Termin końcowy realizacji zamówienia ustalony był na 90 dni roboczych od dnia przekazania terenu budowy i uzyskania pozwolenia na budowę. Ostateczne realizacja się wydłużała. Wypowiedziałem umowę ze skutkiem natychmiastowym, uznawszy, że nie ma rękojmi należytego wykonania umowy. Wspólnicy spółki cywilnej po trzech latach żądają ode mnie wypłaty wynagrodzenia za wykonaną pracę. Moim zdaniem kontrakt miał charakter umowy o dzieło. Wydaje mi się, że roszczenie się przedawniło. Czy mam rację? Czy wniesienie pozwu przez jednego wspólnika spółki cywilnej przerywa bieg terminu przedawnienia?
Wniesienie pozwu przez jednego ze wspólników spółki cywilnej i na jego rzecz nie powoduje przerwania biegu przedawnienia w stosunku do drugiego wspólnika. Inaczej mówiąc: tak wniesiony pozew jest nieskuteczny. A więc roszczenie rzeczywiście się przedawniło.
Nieskuteczne powództwo
Zacznijmy od tego, że co do zasady wniesienie pozwu jako czynność dokonaną przed sądem, zmierzającą bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia, zgodnie z art. 123 par. 1 pkt 1 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) przerywa bieg przedawnienia. Ale w przypadku spółki cywilnej wniesienie pozwu tylko przez jednego ze wspólników nie będzie skuteczne. To z kolei powoduje, że przerwanie biegu przedawnienia nie nastąpi. Pogląd ten potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z 28 marca 2018 r. (sygn. akt V CSK 368/17). W orzeczeniu tym SN wyjaśnił, że spółka cywilna nie ma zdolności sądowej. W obrocie prawnym, w tym w procesie, spółkę cywilną można oznaczyć tylko przez wskazanie wszystkich wspólników. Jeżeli w procesie dochodzona jest wierzytelność, która wchodzi do majątku wspólnego wspólników, to należy wskazać wszystkich wspólników, bo to oni mają podmiotowość i zdolność sądową. SN wytłumaczył ponadto, że wspólników spółki cywilnej nie można uznać za wierzycieli solidarnych. Solidarność wierzycieli, podobnie jak solidarność dłużników, może wynikać z ustawy lub z czynności prawnej (art. 369 k.c.). Przepisy regulujące spółkę cywilną (art. 860 i nast. k.c.) nie są źródłem solidarności wierzycieli, nie ma też odesłania do przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych. Jeżeli zatem wspólnicy spółki cywilnej nie są wierzycielami solidarnymi, to wniesienie pozwu przez jednego z nich i na jego rzecz nie powoduje przerwania biegu przedawnienia w stosunku do drugiego.
Roboty budowlane czy umowa o dzieło
Czytelnik ma też problem z określeniem charakteru zawartego kontaktu. Sąd Najwyższy wielokrotnie wyjaśniał, że zasadniczym kryterium rozróżnienia pomiędzy umową o dzieło a umową o roboty budowlane jest ocena realizowanego zamierzenia stosownie do wymogów prawa budowlanego. Przedmiotem umowy o roboty budowlane jest przedsięwzięcie o większych rozmiarach, zindywidualizowanych właściwościach, zarówno fizycznych, jak i użytkowych, z reguły powiązane z wymogiem projektowania i zinstytucjonalizowanym nadzorem (por. np. wyrok SN z 25 marca 1998 r., sygn. akt II CKN 653/97). Jak wynika z pytania czytelnika, zakres umowy stron obejmował wykonanie warsztatowe kontenerów składających się na budynek z materiałów powierzonych, transport budynku, ustawienie i montaż w miejscu posadowienia. Kierując się wskazówkami judykatury, należy zwrócić uwagę, że kontener, którego realizację zakładała umowa będąca przedmiotem sporu, jest tymczasowym obiektem budowlanym (ewentualnie budowlą), co zgodnie z art. 3 pkt 5 prawa budowlanego wymagało uzyskania pozwolenia na budowę. Łącząca strony umowa nie była zatem umową o dzieło, ale umową o roboty budowlane, do której odnosi się art. 647 i nast. oraz art. 118 k.c. dotyczący przedawnienia roszczeń wynikających z takiej umowy. Termin przedawnienia roszczeń z umowy o roboty budowlane wynosi trzy lata (art. 118 k.c.). W przypadku zaś umowy o dzieło ‒ dwa lata. Tak czy inaczej roszczenie wspólników spółki cywilnej się przedawniło.
wAŻNE W obrocie prawnym, w tym w procesie, spółkę cywilną można oznaczyć tylko przez wskazanie wszystkich wspólników.
Podstawa prawna
Art. 118, art. 123 par. 1 pkt 1, art. 369, art. 647‒658, art. 800 i nast. ustawy z 23 kwietnia 1963 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.).
Art. 3 pkt 5 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1202 ze zm.).
