Tak, jest możliwe wydanie przez sąd postanowienia o przymusowym doprowadzeniu na sprawę cywilną. Co więcej, takie postanowienie nie podlega zaskarżeniu.
W opisywanej sytuacji mamy do czynienia z postępowaniem o wyjawienie majątku uregulowanym w art. 913 i n. kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.). Wynika z nich m.in., że wierzyciel może żądać wyjawienia majątku także przed wszczęciem egzekucji, jeżeli:
  • uprawdopodobni, że nie uzyska zaspokojenia w pełni swojej należności ze znanego mu majątku albo z przypadających dłużnikowi bieżących świadczeń periodycznych za okres sześciu miesięcy;
  • po uzyskaniu tytułu wykonawczego wezwał dłużnika do zapłaty stwierdzonej nim należności listem poleconym za potwierdzeniem odbioru, a dłużnik nie spełnił świadczenia w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania do zapłaty.
  • 30 lat ochrony konsumenta. Czy w końcu mamy więcej praw niż przedsiębiorcy?Paszport: Dokument coraz bardziej pożądany. Wszystko przez brexit
Wszczęcie takiego postępowania nie jest więc zależne od uprzedniego prowadzenia egzekucji przeciwko dłużnikowi, co oznacza, że wniosek o wyjawienie majątku mógł zostać złożony przez gminę nawet przed uzyskaniem tytułu wykonawczego.
Na szczególną uwagę zasługuje art. 916 k.p.c. w zw. z art. 163 par. 2 k.p.c. Z tego pierwszego wynika, że jeżeli dłużnik bez usprawiedliwionej przyczyny nie stawi się do sądu w celu złożenia wykazu lub przyrzeczenia albo stawiwszy się, wykazu nie złoży lub odmówi odpowiedzi na zadane mu pytanie albo odmówi złożenia przyrzeczenia, sąd może skazać go na grzywnę lub nakazać przymusowe doprowadzenie oraz może zastosować areszt nieprzekraczający miesiąca. O skutkach tych dłużnik powinien być pouczony w wezwaniu na posiedzenie. W razie wykonania czynności przez dłużnika lub umorzenia postępowania grzywny niezapłacone do tego czasu ulegają umorzeniu. W drugim przepisie z kolei postanowiono, że ilekroć kodeks dopuszcza zarządzenie przymusowego sprowadzenia lub aresztowania, stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania karnego.
W zbliżonym stanie faktycznym orzekał Sąd Rejonowy w Bydgoszczy postanowieniem z 27 września 2013 r., sygn. akt XII Co 7068/13. W tej sprawie dłużnik również bez usprawiedliwienia nie stawił się na posiedzenie sądowe. Sąd wydał więc postanowienie nakazujące złożenie wykazu majątku i przyrzeczenia oraz orzekł o przymusowym doprowadzeniu dłużnika do sądu.
Jak widać, jest więc możliwe, aby sąd uwzględnił wniosek gminy o przymusowe doprowadzenie w trybie przepisów kodeksu postępowania karnego. Co jednak istotne, takie orzeczenie nie podlega zaskarżeniu. W postanowieniu Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z 10 lutego 2014 r., sygn. akt II Cz 1027/13, podkreślono, że art. 916 par. 2 k.p.c. daje możliwość wniesienie zażalenia, lecz tylko na postanowienie sądu skazujące na grzywnę albo areszt. Jest to jednak wykluczone w przypadku postanowienia o przymusowym doprowadzeniu do sądu. Podsumowując, należy stwierdzić, że gmina miała prawo złożyć taki wniosek, mimo że nie prowadzono wobec przedsiębiorcy postępowania egzekucyjnego. Sąd natomiast może zastosować wobec niego przymusowe doprowadzenie na posiedzenie. Takie orzeczenie będzie niezaskarżalne.
Podstawa prawna
Art. 163 par. 2, art. 913, art. 916 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1360 ze zm.).