NIK: Firmy rodzinne wciąż napotykają bariery prawne. Potrzebujemy nowej Ordynacji podatkowej

W raporcie NIK przypomniano, że wprowadzenie rozwiązań ułatwiających zakładanie i prowadzenie działalności oraz likwidację barier prawnych zakładały projekty aktów prawnych w ramach Pakietu 100 zmian dla firm oraz Konstytucji dla Biznesu przygotowane przez ministerstwo przedsiębiorczości i technologii. Z kolei minister finansów koncentrował swoje prace w głównej mierze na przygotowaniu zmian przepisów Ordynacji podatkowej.

"W ocenie NIK wprowadzone zmiany legislacyjne nie przyczyniają się w pełni do skutecznej likwidacji barier w rozwoju firm rodzinnych, a wprowadzone regulacje, jakkolwiek potrzebne, mogą nie dotyczyć obszarów i zagadnień najbardziej oczekiwanych przez przedsiębiorców" - stwierdzono.

Powołując się na dane uzyskane przez NIK na podstawie kontroli w urzędach skarbowych, urzędach miast oraz oddziałach okręgowych ZUS, Izba stwierdziła, że przykładowo udogodnienia wprowadzone przepisami w ramach Pakietu 100 zmian dla firm prawie nie są wykorzystywane przez firmy rodzinne.

NIK wskazał jednocześnie, że Ministerstwo Finansów nie zakończyło prac nad Ordynacją podatkową - najważniejszą inicjatywą mającą uprościć procedury podatkowe i ułatwić prowadzenie działalności gospodarczej przez firmy sektora małych i średnich przedsiębiorstw, w tym rodzinne.

Izba zauważyła, że doświadczenia wielu krajów Europy pokazują potrzebę udogodnień prawnych adresowanych do takich firm, ze względu na ich znaczenie społeczne oraz wkład w tworzenie PKB. "Przeprowadzone przez NIK anonimowe badanie ankietowe wśród 101 przedsiębiorców rodzinnych wykazało, że zdaniem 78 proc. celowe jest wprowadzenie takich rozwiązań" - podano w raporcie.

Podkreślono jednocześnie, że opinie dotyczące już wprowadzonych regulacji "nie napawają optymizmem". "Według 73 proc. przedsiębiorców, od 2017 r. warunki prowadzenia firm rodzinnych nie uległy poprawie, przeciwną opinię wyraziło 9 proc. przedsiębiorców, natomiast 18 proc. nie miało zdania na ten temat. Jednocześnie 37 proc. przedsiębiorców uważa, że w ostatnim czasie wprowadzono rozwiązania wręcz utrudniające prowadzenie działalności w firmach rodzinnych, przeciwnego zdania było 63 proc. przedsiębiorców" - wskazano.

W opinii ankietowanych firm rodzinnych do największych barier w prowadzeniu działalności gospodarczej zaliczają się: w obszarze uwarunkowań prawnych - złożoność przepisów podatkowych lub brak ich dodatkowej interpretacji, a także częstotliwość ich zmian, w zakresie procedur administracyjnych - okres oczekiwania na wydanie interpretacji, w tym podatkowych, natomiast w zakresie uwarunkowań organizacyjnych lub finansowych - przede wszystkim koszty zatrudnienia i niedobór wykwalifikowanych pracowników.

W raporcie zauważono, że w polskim systemie prawnym nie zdefiniowano pojęcia firma rodzinna. Wśród wniosków NIK uwzględniono rozważenie przez ministra przedsiębiorczości i technologii wprowadzenia do polskiego porządku prawnego definicji takiego pojęcia.

Jednocześnie NIK zawnioskował do tego samego ministra o dokonanie oceny skuteczności wprowadzonych ułatwień dla przedsiębiorców w ramach Pakietu 100 zmian dla firm oraz Konstytucji Biznesu i ewentualne wprowadzenie niezbędnych zmian. Izba zawnioskowała też o przyśpieszenie przez ministra finansów prac nad przygotowaniem projektu nowej Ordynacji podatkowej.