Kosmos i obronność – inwestycje, które wracają na Ziemię

Kosmiczne technologie w codzienności

Satelity, które kiedyś symbolizowały wyścig zbrojeń i ambicje mocarstw, dziś służą jako narzędzie monitorowania klimatu, zasobów naturalnych czy bezpieczeństwa miast. Jak zauważa dr Bogna Halska-Pionka z Wydziału ds. Przedsiębiorczości i Innowacji Urzędu Miasta Krakowa obecnie technologie kosmiczne to nie scifiction z wielkiego ekranu. Przybierają one mniej widowiskowe formy, choć bardziej realistyczne niż te, które śniły się futurologom. Bowiem dziś, w wielu europejskich miastach, technologie kosmiczne wykorzystywane są do sprawnego, ale i racjonalnego zarządzania miastem, co widzimy również w Krakowie– komentuje. Dane satelitarne pozwalają śledzić rozwój urbanistyczny, planować inwestycje i lepiej reagować na zagrożenia klimatyczne. Taką funkcję rozwoju sektora kosmicznego widzi również dr Marcin Zwierżdżyński z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Podkreśla on, że największą wartość jest to, że inwestycje w kosmos bezpośrednio przekładają się na lepszą jakość życia nas wszystkich. Satelity wspierają bezpieczeństwo, monitorują klimat, katastrofy i zasoby naturalne. Transfer technologii daje nam GNSS, telemedycynę czy lekkie materiały stosowane w codziennym życiu, nie wspominając o innowacjach w branży RTV/AGD. To są zalety, które widoczne są tu i teraz, ale jak uzupełnia dr Zwierżdżyński, w długiej perspektywie inwestycje w kosmos pozwalają przygotować się na nieuniknione, czyli pozyskiwanie z pozaziemskich źródeł energii i surowców.

Kosmiczne zyski rozwoju

Inwestycje w technologie kosmiczne to również wielka możliwość dla rynku pracy i jak podkreśla X z Pracodawców RP wzrost zapotrzebowania na wysoko wykwalifikowanych pracowników. Rosnące inwestycje publiczne i udział Polski w programach ESA i UE napędzają rozwój firm w Warszawie, Rzeszowie, Wrocławiu czy Gdańsku, punktuje X. Dodaje również, że nowe miejsca pracy powstają m.in. w obszarach projektowania satelitów, oprogramowania, analizy danych satelitarnych, cyberbezpieczeństwa oraz produkcji i testów sprzętu. Kluczowe kompetencje to inżynieria systemów, programowanie embedded, analiza danych, AI oraz zarządzanie projektami. Sektor generuje także popyt na specjalistów od prawa kosmicznego i logistyki obronnej. Wsparciem w budowaniu zasobu kompetencji powinien służyć zdaniem dr Halski -Pionki samorząd. Rozwój kompetencji powinien mieć miejsce u różnych grup interesariuszy miejskich, nie tylko w ramach kształcenia wysoko wykwalifikowanej kadry akademickiej, inżynierów czy specjalistów wybranych i trudno dostępnych dziedzin wiedzy. Dr Halska – Pionka tłumaczy, że chodzi o systemowe wsparcie systemu edukacyjnego, inwestowanie w kształcenie młodych ludzi rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia, pracy zespołowej i rozumienia procesów technologicznych. Jest to jej zdaniem determinant zrównoważonego rozwoju miasta. O zaawansowane kierunku badań, które odzwierciedlają polski wkład w technologię kosmiczną dba AGH. Zdaniem dra Marcina Zwierżdżyńskiego, największy potencjał widać w trzech kierunkach rozwijanych obecnie na uczelni. Należy do nich: przetwarzanie danych satelitarnych, biomedycyna kosmiczna oraz nowoczesne materiały i czujniki. Zdaniem dra Zwierżdżyńskiego, badania nad tym, jak mikrograwitacja i promieniowanie wpływają na organizm człowieka otwierają drogę do nowych rozwiązań w medycynie spersonalizowanej, telemedycynie i profilaktyce zdrowotnej. Dodaje również, że opracowane na AGH nanomateriały MXene testowane na ISS podczas ostatniej polskiej misji IGNIS – to nasze technologie, które mogą trafić do energetyki, diagnostyki medycznej czy systemów bezpieczeństwa.

Wartość z kosmosu

Poprzez przywoływane przykłady rozwiązań technologicznych widać wyraźnie ich wartość społeczną. Należy o niej pamiętać i jak podkreśla dr Halska Pionka, nie traktować innowacji, w tym technologii kosmicznych, wyłącznie jako zdehumanizowanego narzędzia służącego wzrostowi gospodarczemu czy tworzeniu przewagi konkurencyjnej dla dużych podmiotów biznesowych, lecz jako część polityki publicznej, której celem jest wspieranie mieszkańców, poprawienie jakości usług miejskich oraz zwiększanie odporności miasta. Tego samego zdania jest dr Marcin Zwierżdżyński z AGH, dodając, że kosmos nie jest odległą wizją, ale źródłem innowacji, które wracają na Ziemię i realnie podnoszą jakość naszego życia. Podobnie X z Pracodawców RP zauważa, że w również w sektorze prywatnym wartość społeczna ma fundamentalne znaczenie. Opowiada, że firmy, które potrafią łączyć innowacje z odpowiedzialnością – inwestując w edukację, lokalne łańcuchy dostaw i etyczne zarządzanie technologią – nie tylko zyskają przewagę konkurencyjną, ale też przyczynią się do budowy trwałej wartości społecznej. Zdaniem przedstawiciela Pracodawców RP jest możliwe o ile będą projektować rozwiązania odpowiadające na realne wyzwania społeczne i środowiskowe, budować lokalne kompetencje, wdrażać zasady etycznego zarządzania technologią, dbając o transparentność danych. Takie podejście pozwala firmom nie tylko zwiększać konkurencyjność, lecz także wzmacniać zaufanie społeczne i długofalową odporność gospodarki.

Kontynuacja dyskusji o zaletach i roli sektorów w rozwoju technologii kosmicznych odbędzie się podczas ścieżki tematycznej Open Eyes in Space w trakcie TEN Open Eyes Economy Summit, 18-19 listopada 2025 w Krakowie.