Komisja Europejska zdecydowała się na zmianę warunków przyznawania pomocy publicznej na inwestycje przedsiębiorców. Jednak w obowiązujących od 10 lipca przepisach pozostawiła furtkę.
Komisja Europejska zmieniła zasady udzielenia pomocy publicznej na inwestycje przedsiębiorców na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Według nowych przepisów przedsiębiorcy nie otrzymają wsparcia od krajowej instytucji publicznej, w formie np. dotacji czy zwolnienia podatkowego, jeżeli ich inwestycje prowadzą do przeniesienia tej samej lub podobnej działalności lub jej części w ramach grupy kapitałowej pomiędzy krajami EOG. Nowe przepisy weszły w życie 10 lipca 2017 r.
Zmiana definicji
W połowie czerwca tego roku Komisja Europejska (KE) przyjęła rozporządzenie nr 2017/1084*, które wprowadziło istotne zmiany w rozporządzeniu Komisji (UE) z 17 czerwca 2014 r. nr 651/2014 uznającym niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym (Dz.Urz. UE z 2014 r. L 187, s. 1). W nowych przepisach zastąpiono dotychczasową definicję „zamknięcia działalności” definicją „przeniesienia działalności”, co może istotnie wpłynąć na zasady udzielania wsparcia dla przedsiębiorców oraz podejmowania przez nich decyzji dotyczących lokalizacji inwestycji na obszarze EOG. Brak spełnienia przez przedsiębiorcę warunku dotyczącego przeniesienia działalności będzie rodził konieczność notyfikacji pomocy publicznej do KE. Nowe przepisy dotyczą zarówno MŚP, jak i dużych przedsiębiorstw.
Dawniej notyfikacja przy zamknięciu
W dotychczas obowiązującym rozporządzeniu nr 651/2014 za „zamknięcie działalności” uznaje się zamknięcie takiej samej lub podobnej działalności (sklasyfikowanej w ramach tego samego czterocyfrowego kodu klasyfikacji statystycznej NACE) na terytorium EOG w ciągu dwóch lat poprzedzających wniosek o przyznanie pomocy inwestycyjnej lub konkretne plany zamknięcia takiej działalności w ciągu dwóch lat od zakończenia inwestycji, której dotyczy wniosek o pomoc. Przypadek zamknięcia działalności powinien być weryfikowany na poziomie całej grupy kapitałowej w EOG. Jeżeli np. przedsiębiorca w Polsce ubiegał się o dotację na utworzenie centrum badawczo-rozwojowego, ale jednocześnie inny powiązany podmiot z grupy kapitałowej planował likwidację takiej samej lub podobnej działalności np. w Finlandii, to wsparcie publiczne w Polsce mogło być udzielone tylko pod warunkiem otrzymania akceptacji Komisji Europejskiej w procedurze notyfikacyjnej.
W praktyce interpretacja terminu „zamknięcie działalności” budziła wiele wątpliwości. Dlatego definicja została doprecyzowana, a jednocześnie zaostrzona, poprzez opublikowany przez KE (w marcu 2015 r.) dokument w formie najczęściej zadawanych pytań (ang. FAQ). Według KE definicja ta obejmuje również „częściowe zamknięcie działalności”, które prowadzi do znacznej utraty miejsc pracy, rozumianej jako redukcja 100 miejsc pracy w jednym zakładzie lub 50 proc. siły roboczej danego zakładu. Ze względu na swoją formę dokument ten nie stanowił jednak powszechnie obowiązującego prawa. Jednak zaostrzone rozumienie definicji zamknięcia działalności zostało zastosowane w praktyce przez polskie władze przy udzielaniu dotacji z funduszy UE czy zwolnień podatkowych w specjalnych strefach ekonomicznych.
W marcu 2016 r. to doprecyzowane znaczenie definicji „zamknięcia działalności” zostało zaproponowane przez KE jako zmiana rozporządzenia nr 651/2014, aktu prawnego mającego bezpośrednie stosowanie w krajach EOG.
Po zmianach przeniesienie
W czerwcu 2017 r. KE przyjęła ostateczny kształt przepisów rozporządzenia, który istotnie jednak różniło się od propozycji przedstawionych podczas konsultacji społecznych. KE zrezygnowała z używania definicji „zamknięcia działalności” na rzecz „przeniesienia” tej samej lub podobnej działalności lub jej części z zakładu na terenie jednego kraju EOG (zakład pierwotny) do zakładu, w którym dokonuje się inwestycji otrzymującej pomoc publiczną i który znajduje się na terenie innego kraju EOG (zakład objęty pomocą). KE sprecyzowała przy tym, że przeniesienie występuje wtedy, gdy produkt lub usługa w zakładzie pierwotnym i zakładzie objętym pomocą służy przynajmniej częściowo do tych samych celów oraz zaspokaja wymagania lub potrzeby tej samej kategorii klientów oraz w jednym z pierwotnych zakładów beneficjenta w EOG nastąpiła likwidacja miejsc pracy związanych z taką samą lub podobną działalnością.
Warunkiem otrzymania pomocy publicznej jest potwierdzenie przez przedsiębiorcę, że nie dokonał przeniesienia działalności do zakładu, w którym ma zostać dokonana planowana inwestycja, w ciągu dwóch lat poprzedzających złożenie wniosku o pomoc, oraz zobowiązanie się, że nie dokona takiego przeniesienia przez okres dwóch lat od zakończenia inwestycji.
W nowych przepisach nie zostało ujęte wprost, czy przypadek przeniesienia działalności powinien być analizowany na poziomie całej grupy kapitałowej w EOG, ale biorąc pod uwagę wcześniejszą praktykę, wydaje się, że takie będzie podejście KE czy krajowych organów publicznych.
Wiele interpretacji
Podstawową różnicą między nowymi przepisami a dotychczas obowiązującymi są ich szerokie możliwości interpretacyjne. Z konstrukcji definicji można wnioskować, że przeniesienie działalności wystąpi w sytuacji, gdy spełnione są łącznie trzy podstawowe elementy:
● produkt lub usługa służy przynajmniej częściowo do tych samych celów,
● produkt lub usługa zaspokaja wymagania lub potrzeby tej samej kategorii klientów, oraz
● nastąpiła likwidacja miejsc pracy związanych z taką samą lub podobną działalnością.
Dodatkowo przeniesienie musi wystąpić w określonych ramach czasowych, tzn. w okresie od dwóch lat poprzedzających wniosek o pomoc do dwóch lat po zakończeniu inwestycji.
Sformułowanie „tych samych celów” czy „kategorii klientów” daje duże możliwości interpretacyjne, a przez to może budzić wątpliwości co do stosowania tych przepisów w praktyce, przynajmniej do czasu opublikowania dodatkowych wyjaśnień czy wskazówek co do interpretacji przez KE lub krajowe organy publiczne (np. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów). [przykład]
Nowe szanse?
W efekcie wejścia w życie nowych przepisów prawnych w przypadku wątpliwości, czy konieczna jest notyfikacja projektu w KE, niezbędna będzie wnikliwa, indywidualna analiza danej inwestycji.
Jednakże w wielu przypadkach inwestycji w Polsce, które w świetle poprzednich przepisów nie otrzymałyby pomocy publicznej z uwagi na przekroczenie progów redukcji zatrudnienia w ramach tej samej działalności w innych krajach EOG, obecne przepisy mogą okazać się korzystniejsze. Dotyczy to w szczególności przypadków, w których udowodnić można, że nowa inwestycja w Polsce generuje produkt służący innym celom lub przeznaczony dla innej kategorii klientów. Nieostrość nowej definicji może się zatem okazać dla nich korzystna: pozwoli na większą elastyczność w interpretacji, a przez to uzyskanie pozytywnej decyzji organów, które udzielają pomocy publicznej.
PRZYKŁAD
Większe pole do interpretacji
Grupa kapitałowa podejmuje decyzję o budowie fabryki małych samochodów elektrycznych w Polsce i ubiega się o dotację na tę inwestycję. Jednocześnie w innym zakładzie produkcyjnym Grupy (zlokalizowanym na terenie EOG, np. we Francji) zatrudniającym 500 pracowników zostanie ograniczona produkcja małych samochodów z silnikiem spalinowym, co przełoży się na redukcję 150 miejsc pracy w tym zakładzie. Nastąpi to w trakcie realizacji inwestycji w Polsce.
Według dotychczas obowiązujących przepisów oraz dodatkowych wyjaśnień KE wprowadzających progi redukcji zatrudnienia (100 miejsc pracy lub 50 proc. zatrudnienia w danym zakładzie) przyznawana pomoc publiczna w analizowanym przypadku wymagałaby notyfikacji do KE. Natomiast według nowych przepisów nie można jednoznacznie stwierdzić, czy ten przypadek może być zwolniony z notyfikacji do KE, ale przedsiębiorca ma większe możliwości zbudowania skutecznej argumentacji na rzecz udowodnienia braku wystąpienia przeniesienia działalności. W szczególności konieczne byłoby wykazanie, że nie występuje związek przyczynowy pomiędzy nową inwestycją w Polsce a redukcją zatrudnienia w fabryce we Francji.
* Rozporządzenie Komisji (UE) 2017/1084 z 14 czerwca 2017 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 651/2014 w odniesieniu do pomocy na infrastrukturę portową i infrastrukturę portów lotniczych, progów powodujących obowiązek zgłoszenia pomocy na kulturę i zachowanie dziedzictwa kulturowego, pomocy na infrastrukturę sportową i wielofunkcyjną infrastrukturę rekreacyjną, a także programów regionalnej pomocy operacyjnej skierowanych do regionów najbardziej oddalonych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 702/2014 w odniesieniu do obliczania kosztów kwalifikowanych (Dz.Urz. UE z 2017 r. L 156, s.1).