Czy pozbawienie akcjonariuszy prawa poboru akcji może nastąpić w przypadku, gdy zostało to zapowiedziane w porządku obrad walnego zgromadzenia?
Artykuł 433 par. 1 kodeksu spółek handlowych przewiduje instytucję tzw. prawa poboru. Polega ona na przyznaniu dotychczasowym akcjonariuszom prawa pierwszeństwa objęcia nowych akcji w stosunku do liczby posiadanych akcji. Nie można wykluczyć retroaktywnego prawa poboru, tj. ustalenia daty prawa poboru na dzień wcześniejszy niż data podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego (Wyrok SA w Warszawie z 14 grudnia 2006 r.; I ACa 692/2006; LexPolonica nr 1492283).
Należy jednakże pamiętać, iż, zgodnie z par. 2 art. 433 kodeksu spółek handlowych, w interesie spółki walne zgromadzenie może pozbawić akcjonariuszy prawa poboru akcji w całości lub w części. Uchwała walnego zgromadzenia wymaga większości co najmniej czterech piątych głosów. Pozbawienie akcjonariuszy prawa poboru akcji może nastąpić w przypadku, gdy zostało to zapowiedziane w porządku obrad walnego zgromadzenia. Zarząd przedstawia walnemu zgromadzeniu pisemną opinię uzasadniającą powody pozbawienia prawa poboru oraz proponowaną cenę emisyjną akcji bądź sposób jej ustalenia. Skuteczność zamieszczenia w statucie spółki akcyjnej upoważnienia zarządu do wyłączenia lub ograniczenia prawa niektórych akcjonariuszy poboru akcji - przy podwyższeniu kapitału zakładowego w ramach kapitału docelowego - należy oceniać przede wszystkim z punktu widzenia interesów spółki (wyrok SN z 13 maja 2004 r.; V CK 452/2003; OSNC 2005/5, poz. 89).
Dopuszczalne jest zapisanie w statucie spółki akcyjnej, że zarząd, podwyższając kapitał docelowy, może wyłączyć lub ograniczyć prawo poboru akcji wobec niektórych jej akcjonariuszy (wyrok SN z 13 maja 2004 r.; V CK 458/2003; Monitor Prawniczy 2006/7 s. 376), przy czym jak zauważył SN w wyroku z 1996 roku, uchwała walnego zgromadzenia, zmieniająca statut spółki akcyjnej przez pozbawienie dotychczasowych akcjonariuszy prawa poboru akcji, wymaga zgody tych akcjonariuszy (Uchwała SN z 20 sierpnia 1996 r.; III CZP 67/96; OSP 1997/1 poz. 3).
Natomiast w wyroku z 2002 SN zwrócił uwagę, iż niedopuszczalne jest umowne podwyższenie kapitału akcyjnego i objęcie akcji nowej emisji przez wskazaną osobę z jednoczesnym wyłączeniem od poboru dotychczasowego akcjonariusza (akcjonariuszy) (wyrok SN z 10 maja 2002 r.; IV CKN 1025/2000; LexPolonica nr 388942). Możliwość pozbawienia akcjonariuszy prawa poboru akcji w całości lub w części stosuje się również do emisji papierów wartościowych zamiennych na akcje lub inkorporujących prawo zapisu na akcje.