Jestem jednym z akcjonariuszy spółki akcyjnej. Z powodu konfliktu personalnego z zarządem spółki nie wpuszczono mnie na zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy. Udzielono wówczas m.in. absolutorium trzem członkom zarządu, z czym się nie zgadzam. Czy w takiej sytuacji uchwały absolutoryjne są ważne?
Na zwyczajnym walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki akcyjnej zapadają istotne decyzje w kluczowych kwestiach dotyczących funkcjonowania podmiotu, np. o absolutorium dla członków zarządu. Czytelnik, za sprawą swojego uprawnienia określonego w art. 428 par. 1 kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.), w tym prawa do zadawania pytań, mógł mieć wpływ na treść podjętych uchwał. Został jednak pozbawiony swych praw. Zastosowanie niezgodnej z przepisami procedury może stanowić przesłankę do unieważnienia uchwał podjętych na tym zgromadzeniu, w tym absolutoryjnych dla członków zarządu. O sprzeczności z prawem uchwał może bowiem przesądzać nie tylko sama ich treść, lecz także sposób ich powzięcia (tak wynika np. z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 6 czerwca 2018 r., sygn. akt III CSK 403/16).
Kto może wytoczyć powództwo
Prawo do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały (lub uchwał) walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki akcyjnej przysługuje m.in. akcjonariuszowi bezzasadnie niedopuszczonemu do udziału w walnym zgromadzeniu. Pozew wnosi się przeciwko spółce do sądu okręgowego (najlepiej wydziału gospodarczego) właściwego dla jej siedziby. Już w chwili zgłoszenia przedmiotowego powództwa kwestionowana uchwała – z mocy art. 58 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) – jest bezwzględnie nieważna. Wytoczenie omawianego pozwu ma jednak na celu potwierdzenie tego faktu, w przeciwnym razie uchwała nadal będzie funkcjonować w obrocie gospodarczym jako ważna.
Wszelkie nieprawidłowości w zwołaniu zgromadzenia, podobnie jak inne uchybienia w podejmowaniu uchwał, ale mające wyłącznie formalny charakter, mogą stanowić podstawę stwierdzenia ich nieważności tylko wtedy, gdy wpływały na jej treść bądź podjęcie. Sąd – w ewentualnym procesie o stwierdzenie nieważności – będzie zatem badał, czy gdyby nie doszło do uchybień, to uchwały o danej treści zostałyby powzięte.
W jakim terminie
Pozew o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia należy wnieść przeciwko spółce w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, maksymalnie jednak przed upływem dwóch lat od daty jej podjęcia. Przy czym dla uczestników zgromadzenia, w toku którego powzięto zaskarżoną uchwałę, termin ten biegnie od daty jej ogłoszenia. Natomiast dla osób, które nie brały udziału w zgromadzeniu – od dnia uzyskania informacji o jej podjęciu. Przy czym powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały walnego zgromadzenia spółki publicznej powinno być wniesione w terminie 30 dni od jej ogłoszenia, nie później jednak niż w ciągu roku od jej podjęcia.
Wyżej wskazane terminy mają charakter zawity. Po ich przekroczeniu uprawnienie do wytoczenia omawianego pozwu wygasa. Jeżeli zatem komentowane powództwo zostanie wniesione po czasie, to sąd okręgowy je oddali z uwagi na brak legitymacji czynnej po stronie powoda, i to nawet bez podniesienia stosownego zarzutu procesowego przez pozwaną spółkę. W interesie powoda leży zatem udowodnienie w pozwie, że zachował ustawowy czas, zwłaszcza ten sześciomiesięczny, na zaskarżenie uchwały, co z kolei pozwana spółka może kwestionować każdym dowodem.
Ponieważ jednak nie do zaakceptowania jest sytuacja, w której na podstawie nieważnej, ale niezaskarżonej uchwały możliwe byłoby podnoszenie roszczeń, ustawodawca pozwolił na postawienie zarzutu nieważności uchwały w każdym czasie, także po upływie terminów do jej zaskarżenia wyżej wspomnianym pozwem. Przedmiotowy zarzut może podnieść nie tylko legitymowany do wniesienia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały, lecz także każda osoba, przeciwko której kierowane jest roszczenie na niej oparte. Przy czym sąd nie uwzględni owego zarzutu z urzędu, czyli z własnej inicjatywy, a jedynie (ewentualnie) wtedy, gdy postawi go pozwany.
Zarząd albo kurator
Zasadą jest, że pozwaną spółkę akcyjną w sporze o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia reprezentuje zarząd, chyba że w tym celu – uchwałą zgromadzenia – został ustanowiony pełnomocnik. Gdy zaś zarząd nie może działać za spółkę, a pełnomocnika nie powołano, wtedy sąd – właściwy do rozstrzygnięcia powództwa – wyznacza dla spółki kuratora (na podstawie art. 42 par. 1 k.c.). Należy podkreślić, że wykluczone jest występowanie w imieniu spółki akcyjnej przez jej zarząd zarówno w przypadku, w którym organ ten wnosi komentowany pozew, działając in corpore, jak i wtedy gdy powództwo zostało wytoczone przez poszczególnych jego członków, i to nawet wówczas, gdyby pozostałe osoby z tego gremium nie zaskarżyły danej uchwały. Natomiast jeżeli interesy spółki w sporze ma reprezentować pełnomocnik, to wykluczona jest możliwość reprezentacji spółki akcyjnej przez zarząd.
Wniosek o zabezpieczenie
Istotne jest również, że wniesienie przedmiotowego powództwa nie wstrzymuje co do zasady postępowania rejestrowego. Nie wyklucza to jednak jego zawieszenia przez Krajowy Rejestr Sądowy właściwy dla siedziby spółki. Zawieszenie procedury wpisu zmian dokonywanych na podstawie zaskarżonej uchwały jest wyrazem realizacji obowiązku dbałości o to, aby dane ujawnione w rejestrze były prawdziwe. Opisane zawieszenie może nastąpić albo z urzędu, a więc bez stosownego wniosku o stwierdzenie nieważności uchwały pochodzącego od powoda, albo właśnie z jego inicjatywy. Postanowienie co do tego, czy zawiesić procedurę rejestracyjną, czy też nie, wymaga jednak przeprowadzenia rozprawy. Zakazane jest więc jej rozstrzygnięcie przez KRS na posiedzeniu niejawnym. Przy czym dopuszczalne jest złożenie w toku procesu o stwierdzenie nieważności uchwały – do sądu rozpatrującego to powództwo – wniosku o udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie postępowania rejestrowego dotyczącego wpisu zmian na podstawie zaskarżonej uchwały. Wpis o uchwale, która następnie została uznana za nieważną, jest zaś wykreślany przez KRS z urzędu, po uprawomocnieniu się wyroku (sądu okręgowego, który stwierdził nieważność). Ewentualne zawieszenie procedury rejestracyjnej w KRS trwa zatem do czasu wydania przez sąd okręgowy prawomocnego wyroku. W przypadku zaś wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia sąd, na wniosek pozwanej spółki, może (ale nie musi) zasądzić od powoda kwotę do 10-krotnej wysokości kosztów sądowych oraz wynagrodzenia jednego adwokata/radcy prawnego. Nie wyłącza to możliwości dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych.
Konsekwencje wewnętrzne i zewnętrzne
Skutki wyroku stwierdzającego nieważność uchwały zgromadzenia należy oceniać w dwóch sferach: wewnętrznej (tj. w stosunkach między spółką a akcjonariuszami oraz podmiotem a członkami jego organów) i zewnętrznej (tj. wobec osób trzecich). W pierwszym przypadku orzeczenie to uzyskuje moc obowiązującą od chwili jego uprawomocnienia się, w drugim natomiast – też, przy czym dodatkowo jest to zależne od dobrej wiary osoby trzeciej. Jeżeli zatem nie można zarzucić jej niedbalstwa lub działania umyślnego, to dokonane na podstawie nieważnej uchwały transakcje są ważne. W przeciwnej sytuacji należy usunąć rezultaty podjętej uchwały, a więc doprowadzić do stanu sprzed jej powzięcia (prawomocny wyrok powoduje, że uchwała taka jest traktowana, jakby jej w ogóle nie podjęto). Orzeczenie sądu uwzględniające przedmiotowe powództwo podlega obligatoryjnemu zgłoszeniu przez zarząd spółki do KRS w ciągu 7 dni od daty jego uprawomocnienia się. Uchwała podlega wówczas wykreśleniu. Gdyby jednak postępowanie rejestrowe było uprzednio zawieszone, a powództwo prawomocnie oddalone, wtedy – w tym samym czasie – zarząd powinien złożyć odpowiedni wniosek, aby uchwała została wpisana w KRS.
wzór. pozew o stwierdzenie nieważności uchwał zwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy sa
Płock, 5 lipca 2018 r.
Sąd Okręgowy w Płocku
I Wydział Cywilny
Powód: Iwo Iksiński (PESEL: 84031712345)
zam. ul. Pociągowa 8, 09-400 Płock
‒ akcjonariusz BETA SA z/s w Płocku
ul. Mleczna 4, 09-400 Płock
NR KRS: 0000012345
Pozwana: BETA SA
ul. Mleczna 4, 09-400 Płock
Opłata stała 6000 zł*
Pozew o stwierdzenie nieważności uchwał
zwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy SA
W imieniu własnym, na podstawie art. 425 par. 1 k.s.h. w zw. z art. 422 par. 2 pkt 3 k.s.h., wnoszę o:
1) stwierdzenie nieważności uchwał nr 4,5 i 6/2018 z 29 czerwca 2018 r. Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy BETA SA z siedzibą w Płocku (ul. Mleczna 4, 09-400 Płock), zarejestrowanej w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie XIV Wydział Gospodarczy KRS pod nr KRS 0000012345 – w sprawie udzielenia absolutorium trzem członkom zarządu w/w spółki ‒ jako sprzecznych z art. 428 par. 1 k.s.h.;
2) zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych;
3) przeprowadzenie rozprawy– w tym także podczas nieobecności powoda;
4) dopuszczenie, a następnie przeprowadzenie dowodu z następujących dokumentów:
– informacja odpowiadająca aktualnemu odpisowi BETA SA z KRS z 5 lipca 2018 r. – na okoliczność ustalenia, że powód jest akcjonariuszem w/w spółki,
– protokół ZWZA z 29 czerwca 2018 r. BETA SA – na okoliczność ustalenia, iż na tym zgromadzeniu powzięto zaskarżone uchwały bez obecności powoda;
5) dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron – na okoliczność konfliktu personalnego między powodem a zarządem spółki, a nadto wyproszenia powoda przez przewodniczącego ZWZA z miejsca, w którym odbywało się walne zgromadzenie akcjonariuszy BETA SA 29 czerwca 2018 r.
Stosownie do treści art. 187 par. 1 pkt 3 k.p.c. powód informuje, że nie podjął próby pozasądowego rozwiązania przedmiotowego sporu, wyklucza ją bowiem specyfika niniejszej sprawy. Wymienione uchwały można wyeliminować z obrotu prawno-gospodarczego tylko w drodze tego powództwa.
Uzasadnienie
ZWZA spółki BETA SA odbyło się 29 czerwca 2018 r. W jego trakcie podjęto m.in. zaskarżone uchwały. Z uwagi na konflikt personalny między powodem a zarządem spółki powód – jako akcjonariusz – nie został jednak dopuszczony przez przewodniczącego ZWZA do udziału w tym zgromadzeniu (wyproszono go z sali). Biorąc zaś pod uwagę charakter ZWZA spółki akcyjnej oraz fakt, że zapadają na nim istotne decyzje w kluczowych kwestiach dotyczących funkcjonowania spółki, jak np. udzielenie absolutorium członkom zarządu, powód – poprzez swoje uprawnienia określone w art. 428 par. 1 k.s.h., np. prawo do zadawania pytań – mógł mieć wpływ na treść zaskarżonych uchwał. Na skutek bezzasadnego niedopuszczenia do udziału w ZWZA powód został jednak pozbawiony tego uprawnienia.
Dowód: dokumenty z pkt 4 oraz dowód z pkt 5 petitum pozwu.
Zaskarżone uchwały są zatem sprzeczne z dyspozycją art. 428 par. 1 k.s.h.
Powód jest akcjonariuszem spółki bezzasadnie niedopuszczonym do udziału w ZWZA. Przysługuje mu więc legitymacja czynna do zaskarżenia podjętych w jego toku uchwał.
Został również zachowany – określony w art. 425 par. 2 k.s.h. – sześciomiesięczny termin do wytoczenia przedmiotowego powództwa, liczony od daty otrzymania przez powoda wiadomości o zaskarżonych uchwałach.
Z uwagi na powyższe, pozew jako uzasadniony zasługuje na uwzględnienie.
W załączeniu:
‒ dowód uiszczenia opłaty sądowej od pozwu,
‒ odpis pozwu,
‒ dokumenty z poz. „Dowód”.
……………..........
(Iwo Iksiński)
* Stała opłata od pozwu wynosi 2000 zł (od jednej zaskarżonej uchwały, jeżeli zatem zaskarżeniu podlega większa liczba uchwał, wówczas stała opłata stanowi iloczyn 2000 zł oraz liczby uchwał).
Podstawa prawna
Art. 422 par. 2, art. 423, 425‒427 oraz art. 428 par. 1 ustawy z 15 września 2000r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1577 ze zm.).
Art. 42 par. 1 oraz art. 58 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tj. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.).
Art. 17 pkt 4[2], art. 40 i 189 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1360).
Art. 29 pkt 4 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 300 ze zm.).
Art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy z 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (t.j. Dz.U. z 2016r. poz. 723 ze zm.).
