Strategia migracyjna, zamiast zachęcać do zatrudniania cudzoziemców, podsyca postrzeganie ich w kategorii zagrożenia – uważa adwokat Joanna Torbé-Jacko, ekspertka BCC. Wskaźniki demograficzne mówią same za siebie: sztuczna inteligencja nie wystarczy, aby zapełnić lukę na rynku pracy.

Od zrównania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn po odejście od osłon dla przyszłych emerytów – Business Centre Club w swoim raporcie „Rynek Pracy potrzebuje wizji” pokazał kilkanaście rekomendacji, które mają zneutralizować negatywny wpływ trendów demograficznych.

Demografia uderza w przemysł

Jak wskazano w raporcie BCC, odsetek osób w wieku produkcyjnym w Polsce będzie malał szybciej niż średnia unijna, a nasz kraj znajdzie się w grupie państw, gdzie liczba osób w wieku produkcyjnym zmniejszy się o ponad 25 proc.

Do 2060 roku proces starzenia się ludności Polski będzie ciągle postępował. Do tego czasu prawdopodobnie dwukrotnie zwiększy się liczba w wieku 80 lat i starszych. Natomiast do 2060 spadnie o 5,1 mln liczba osób w wieku produkcyjnym, co sprawia, że Polska – zdaniem ekspertów BCC – jest najbardziej w całej Unii Europejskiej narażona na brak pracowników.

Największe straty dotkną przemysłu, gdzie może zabraknąć nawet 805 tys. pracowników. Na kolejnych miejscach znalazły się następujące branże: w handlu prognozowany deficyt sięgnie ok .423 tys., edukacji do 414 tys., rolnictwie – 406 tys. osób. W ujęciu procentowym największe braki wystąpią w branży nieruchomości, gdzie zatrudnienie zmniejszy się nawet o 31 proc.

– Pracownicy straszeni są utratą miejsc pracy w związku z dynamicznym rozwojem narzędzi wykorzystujących sztuczną inteligencję. Sytuacja na rynku pracy nie pozostawia jednak wątpliwości – z czasem w niemal wszystkich branżach będzie brakowało nam pracowników. Dane demograficzne są dla wszystkich zainteresowanych czytelne, a o oznaczają ni mniej, ni więcej, że odsetek osób w wieku produkcyjnym w Polsce będzie malał szybciej niż średnia unijna – wskazuje adw. Joanna Torbé-Jacko.

Imigrant nie jest zagrożeniem

Autorzy raportu odnieśli się do zaprezentowanej w październiku uchwały dotyczącej przyjęcia dokumentu: „Odzyskać kontrolę. Zapewnić bezpieczeństwo. Kompleksowa i odpowiedzialna strategia migracyjna Polski na lata 2023-2030”.

„Nie do zaakceptowania jest utożsamianie imigrantów z zagrożeniem, bowiem takie ich postrzeganie jest całkowicie sprzeczne z ideą integracji” – czytamy.

Przedsiębiorcy punktują, że w strategii nie zagwarantowano żadnych zachęt dla pracodawców, którzy zdecydowaliby się zatrudnić cudzoziemców. Co więcej: zwracają uwagę na fakt, że instytucje państwowe już teraz nie funkcjonują prawidłowo, czego przykładem jest sytuacja, jaka panuje w placówkach konsularnych. Decyzje odmowne co do wydawania wiz są często niedostatecznie uzasadnione, a kontakt z placówkami znacząco utrudniony.

Propozycje zmian na rynku pracy

BCC przedstawił 20 rekomendacji, które mają być odpowiedzią na zagrożenia związane z negatywnymi trendami demograficznymi. Wśród nich wskazano, że nie należy ograniczać imigracji, należy stworzyć realne rozwiązania prawne, dzięki którym pracę znajdą osoby z niepełnosprawnościami.

Jednak niektóre propozycje autorów raportu wydają się kontrowersyjne, i prawdopodobnie wzbudzą sprzeciw części społeczeństwa. Do nich należą:

  • Wyeliminowanie uprawnień przysługujących osobom z niepełnosprawnościami, które stanowią realną barierę w podjęciu zatrudnienia i – jak mieliby wskazywać sami pracownicy – nie są im potrzebne (jak skrócony czas pracy).
  • Zreformowanie systemu wypłat zasiłków i pomocy socjalnej mające na celu zredukowanie przekonania, że podjęcie niskopłatnej pracy przy pracach prostych jest nieopłacalne.
  • Zlikwidowanie czteroletniego okresu ochronnego przed dojściem do formalnego wieku emerytalnego.
  • Zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn.

Organizacja proponuje również wprowadzenie programów refundujących pracodawcom koszty dostosowania stanowiska pracy pracownika z niepełnosprawnością, przeprowadzenie w sposób ciągły kamapani społecznych, których celem jest budowanie świadomości i eliminowanie stereotypów, ale również opracowanie regulacji prawnych dotyczących sztucznej inteligencji na rynku pracy, jej wdrażania i wykorzystywania oraz wprowadzenie programów pozwalających na przekwalifikowanie się osób, które stracą pracę ze względu na rozwój nowych technologii.