Podczas konferencji „Drewno materiałem przyszłości” wiele mówiono o coraz większych możliwościach wykorzystania tego surowca. Ważnym obszarem jest tu budownictwo.
Międzynarodowa konferencja, która odbyła się 8 października w siedzibie Instytutu Badawczego Leśnictwa w Sękocinie Starym pod Warszawą, miała dwa główne motywy przewodnie. Pierwszy dotyczył znaczenia i konieczności edukacji społeczeństwa oraz promocji drewna i możliwości jego wykorzystania. Drugi – właśnie szans, jakie otwierają nowe technologie w zakresie wykorzystania zrównoważonego materiału, jakim jest drewno.
Wiele uwagi poświęcono budownictwu. W Polsce, budownictwo drewniane ma niestety bardzo mały udział w budownictwie ogółem, a to wynika przede wszystkim ze stereotypu, że jest ono przestarzałe i mniej trwałe niż tradycyjne. Podczas konferencji przedsiębiorcy, naukowcy i leśnicy mówili o tym, że warto to zmienić.
Dr hab. Inż. Paweł Kozakiewicz prof. SGGW, podczas prezentacji „Budownictwo drewniane w kontekście działań nakreślonych przez europejski Zielony Ład” zwrócił uwagę, że Unia Europejska wprost stawia za cel powstawanie budynków o niższym zapotrzebowaniu na energię. To ważne w kontekście planu osiągnięcia neutralności klimatycznej UE.
W naturalny sposób, jak wskazał prof. Kozakiewicz, predysponowane do tego jest drewno. Przypomniał on, że w tym roku została znowelizowana dyrektywa dotycząca efektywności energetycznej budynków (Energy Performance of Buildings Directive, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) 2024/1275 z dnia 24 kwietnia 2024 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków). W konsekwencji od 2030 roku wszystkie nowe budynki mają być zeroemisyjne, a istniejące będą musiały zostać zmodernizowane. Do 2050 roku zeroemisyjna ma być cała UE. Warto podkreślić, że sektor budownictwa odpowiada za 11 proc. globalnych emisji CO2.
Omawiając aktualne trendy, prof. Kozakiewicz mówił o dużych konstrukcjach szkieletowych, na bazie tarcicy sortowanej wytrzymałościowo, czyli o gwarantowanej wytrzymałości, jak również o drewnianych konstrukcjach bionicznych, naśladujących przyrodę, z krzywoliniowymi kształtami. Budownictwo drewniane ma na świecie ugruntowaną pozycję, zwłaszcza w krajach skandynawskich oraz w USA i Kanadzie.
– Jednak świadomość naszego społeczeństwa jest o krok do tyłu wobec tego, co się dzieje – zauważył naukowiec.
Korespondowało to z głównym przesłaniem konferencji w zakresie potrzeby edukacji i promocji. W trakcie wydarzenia zaprezentowano wyniki badania opinii, z których wynikało, że Polacy bardzo pozytywnie podchodzą do drewna, w tym wykorzystywanego w budownictwie i do wykańczania wnętrz, jednak nie kojarzą go z bardziej śmiałymi konstrukcjami, nie mówiąc na przykład o wielopiętrowych budynkach. Tymczasem na świecie wznosi się drewniane wieżowce zbliżające się wysokością do 90 metrów a wkrótce może zostać pokonana granica 100 metrów. Są też innowacyjne ciekawostki. W 2022 roku w USA powstał pierwszy dom z biomateriałów wydrukowany na drukarce 3D – z włókien drzewnych i biożywic.
Prof. Kozakiewicz dokonał również porównania drewna z podstawowym materiałem do budowy domów, jakim jest beton. Metr sześcienny tego pierwszego materiału wiąże 88 kg CO2, czyli „wyłącza” go de facto z atmosfery, a taka sama ilość betonu oznacza emisję do atmosfery ok. 82 kg dwutlenku węgla. Do tego drewno ma znakomite właściwości izolacyjne, jest dźwiękochłonne i choć jest palne, to w ogniu dłużej zachowuje wytrzymałość niż np. metal. Na jego rzecz przemawia też łatwość obróbki. Jednocześnie jest wyjątkowo wytrzymałe, jak na swoją niską gęstość - podkreślał prof. Kozakiewicz. Drewno charakteryzuje się wyjątkową nośnością przy jednocześnie niewielkiej masie – jest czterokrotnie lżejsze od stali czy betonu, co czyni je atrakcyjnym materiałem budowlanym. Dodatkowo nowoczesne materiały z drewna są ognioodporne i wodoodporne, a domy drewniane nie generują odpadów, ponieważ elementy rozbiórkowe można ponownie wykorzystać.
Jeśli idzie o produkcję tarcicy, to wytworzenie jednej tony oznacza emisję 33 kg CO2. Produkcja tony betonu wiąże się z wyemitowaniem 265 kg dwutlenku węgla a stali – 694 kg.
Prof. Kozakiewicz podkreślał, że współczesna technologia pozwala uporać się z niedoskonałościami drewna jak również przerabiać odpowiednio surowiec gorszej jakości. Inżynieria materiałowa rozwija się bardzo intensywnie.
Polska jest trzecim w Unii Europejskiej eksporterem prefabrykowanych domów z drewna. Tymczasem, jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, w pierwszej połowie 2024 roku oddano do użytkowania 636 nowych budynków mieszkalnych w konstrukcji drewnianej, z 680 mieszkaniami. To niewielki ułamek całości. Ogółem oddano bowiem do użytku w Polsce w tym okresie 41 172 budynki z 94 267 mieszkaniami. Natomiast przeciętny czas trwania budowy tych z drewna wyniósł 34,1 miesiąca, wobec średniej dla wszystkich 44 miesiące.
Uczestnicy konferencji w Sękocinie mieli okazję poznać doświadczenia z całej Europy.
Matti Mikkola, dyrektor generalny Fińskiej Federacji Przemysłu Drzewnego: „Dlaczego drewno – fińskie podejście”, mówił wiele o budownictwie. W Finlandii 30 proc. konstrukcji jest opartych na drewnie, a do 2025 roku w przypadku budownictwa publicznego odsetek ten ma sięgnąć 45 proc. Natomiast 85 proc. domów jednorodzinnych w Finlandii ma konstrukcję drewnianą. Matti Mikkola przytoczył też dane europejskie za Forecon Ltd, z których wynika, że jeśli idzie o nowe konstrukcje drewniane 2021-2023, to najwyższym odsetkiem legitymuje się Norwegia (41 proc. w budownictwie mieszkaniowym i 50 proc. ogółem), na drugim miejscu jest Szwecja (odpowiednio 35 proc. i 40 proc.), potem Finlandia (30 i 39 proc.). Na kolejnych miejscach plasują się Austria (19 i 22 proc.) oraz Niemcy (8 i 14 proc.).
O doświadczeniach niemieckich mówił prof. Bastian Kaiser, rektor Wyższej Szkoły Leśnej w Rottenburgu. Budownictwo drewniane cieszy się tam mianem innowacyjnego, jest świadomość, że może przyczynić się ono do walki z negatywnymi zmianami klimatu.
Organizatorami konferencji „Drewno materiałem przyszłości” były Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Warszawie, Polskie Towarzystwo Leśne Oddział w Warszawie oraz Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa Oddział w Warszawie. Patronat nad konferencją objął Minister Rozwoju i Technologii.