Ponad 11 tys. przyjętych wniosków na kwotę ponad 63 mld zł. Ponad 1,4 tys. inwestycji już zrealizowanych – tak w skrócie można podsumować rządowy Program Inwestycji Strategicznych, którego operatorem jest BGK. Jego prezentacja, której towarzyszyła debata, odbyła się podczas XVI Ogólnopolskiej Konferencji BGK dla JST.
Tematem przewodnim tegorocznej edycji wydarzenia były „Nowe rozwiązania dla finansów samorządów”.
– Jednostki samorządu terytorialnego są dla BGK kluczowym klientem. Odpowiadają za rozwój społeczno-gospodarczy i próbę zbudowania lepszej jakości życia lokalnej społeczności. Co piąta złotówka naszego zaangażowania kredytowego trafia właśnie do samorządów. To już prawie 16 mld zł na koniec ubiegłego roku – powiedziała Beata Daszyńska-Muzyczka, prezes Banku Gospodarstwa Krajowego. Przypomniała, że w ciągu ostatnich lat Polska zmagała się z wieloma kryzysami – najpierw wywołanym pandemią, a obecnie wojną w Ukrainie. To spowodowało kolejne wyzwania, także dla samorządów. Jak podkreśliła, z pomocą przyszedł rząd, uruchamiając m.in. Program Inwestycji Strategicznych. Był odpowiedzią na to, czego potrzebowała polska gospodarka, bo jak zaznaczyła prezes BGK, inwestycje publiczne zawsze pomagają ratować państwa w kryzysach.
Pięć edycji
Premier Mateusz Morawiecki, otwierając konferencję, powiedział, że największym wyzwaniem jest dziś rozwój zrównoważony, czyli taki, który będzie realizowany w każdym zakątku kraju. Wymaga on, jak dodał, bliskiej współpracy, między rządem a samorządem.
BGK zrealizował dotąd pięć edycji rządowego Programu Inwestycji Strategicznych: dwie dla wszystkich samorządów oraz trzy celowane: dla gmin, w których działały państwowe gospodarstwa rolne, dla gmin uzdrowiskowych oraz edycję poświęconą rozwojowi stref przemysłowych. Samorządowcy wnioskowali o dofinansowanie inwestycji z ponad 30 różnych obszarów gospodarczych. Środki z programu przyznano niemal wszystkim JST w kraju. Jak poinformowała Alicja Deba, dyrektor Biura Programów Inwestycyjnych w BGK, we wszystkich edycjach programu złożono ponad 20 tys. wniosków na kwotę ponad 211 mld zł. Dofinansowano 11 020 wniosków na kwotę ponad 63 mld zł. Samorządy zrealizowały dotąd 1470 projektów na kwotę 4,21 mld zł ze wsparciem z programu. Większość ukończonych projektów to zadania zgłoszone w pierwszej edycji programu. Najwięcej inwestycji zakończono w województwach: mazowieckim, wielkopolskim i kujawsko-pomorskim. Na realizację kolejnych ponad 6000 samorządy podpisały umowy z wykonawcami.
– Wśród realizowanych inwestycji największą część stanowią te w infrastrukturę drogową. To ponad 50 proc. wszystkich wniosków, złożonych, jak i tych, które otrzymały dofinansowanie. Kolejne 18 proc. stanowią projekty w infrastrukturę wodno-kanalizacyjną, 7 proc. w infrastrukturę sportową, 6 proc. w edukacyjną, a 5 proc. w społeczną – wymieniła Alicja Deba.
Ważna pomoc
Mirosław Karolczuk, burmistrz Augustowa, ocenił, że rządowe programy są realną pomocą finansową. Dodał, że wypełniają lukę, jaka powstała na skutek przerwy w absorpcji środków unijnych. Przyznał, że samorząd przyzwyczaił się do wysokiego poziomu dofinansowania, dlatego trudno mu sobie wyobrazić, by w kolejnych latach zabrakło tego instrumentu.
– Mamy w planach kolejne inwestycje. Chcemy rozwijać się jako gmina uzdrowiskowa. Przewidujemy budowę kładki nad rzeką, stworzenie dwóch parków, by mieli gdzie spacerować nie tylko mieszkańcy, lecz także turyści – wyliczył Mirosław Karolczuk.
Paweł Dziewit, wójt gminy Gózd, dodał, że środki z rządowego programu pozwoliły na realizację wielu ważnych inwestycji, w tym wodno-kanalizacyjnych, jak stacja uzdatniania wody.
– Są potrzebne, bo w naszej gminie liczba mieszkańców rośnie. Stąd konieczność rozwoju wszelkiej infrastruktury, a także realizowania projektów, które będą wpływały na jakość życia mieszkańców. Dlatego gmina inwestuje w odnawialne źródła energii. Ale nie tylko, bo wiele w gminie zostało jeszcze do zrobienia, w zakresie dróg, kanalizacji, ale i odnawialnych źródeł energii. Mamy też w planach inwestycje mające na celu poprawę bezpieczeństwa w naszej gminie. Stąd wyposażamy straż pożarną w nowy sprzęt. Stawiamy nowe strażnice. Za chwilę też będziemy mieli posterunek policji. Będziemy, poza tym, stawiać PSZOK, rozbudowywać szkołę – wymienił.
Marek Wójcik, pełnomocnik zarządu Związku Miast Polskich, podkreślił, że kontynuacja Programu Inwestycji Strategicznych jest niezwykle ważna. Co więcej, jak zaznaczył, kolejna edycja powinna być jeszcze w tym roku.
– Ciągle nie ma pieniędzy z KPO, z którego duże środki miały pójść na wsparcie samorządów. Tymczasem inwestycji do zrealizowania jest całe mnóstwo, m.in. w transport drogowy, budowę magazynów energii, walkę z demografią – wyliczył. Dodał przy okazji, że z 354 miast będących w ZMP aż 351 zaplanowało deficyt.
– To ważny sygnał. Świadczy o tym, że nie mogą zbilansować wydatków bieżących. Skąd więc w tej sytuacji mają wziąć pieniądze na rozwój infrastruktury – powiedział, zaznaczając jednocześnie, że w tym roku wartość inwestycji w samorządach zaplanowano na 114 mld zł. W 2022 r. było to 65 mld zł.
– Zaplanowaliśmy więc kolejny rekord i mam nadzieję, że dojdzie do skutku – podkreślił Marek Wójcik.
Podczas konferencji rozmawiano też o uproszczeniu podatków lokalnych i ich poboru. Biorący udział w debacie na ten temat przyznali, że zmiany w tym zakresie są potrzebne. Jest to bowiem źródło sporów.
– System podatków lokalnych nie jest pełny i kompletny. Do tego treść nowych orzeczeń przerosła masę ustawową. Należałoby więc przepisy napisać na nowo – powiedział prof. dr hab. Paweł Smoleń, kierownik Katedry Finansów i Prawa Finansowego WPPKiA KUL, wiceprezes SKO w Lublinie.
Doktor Beata Rogowska-Rajda z Wydziału Nauk Ekonomicznych UW, zastępca dyrektora KIS, podkreśliła, że dziś więcej rzeczy wynika już z orzecznictwa niż z przepisów. Doktor Adam Kałążny, partner associate Deloitte, przyznał natomiast, że spory, owszem, wynikają z nieprecyzyjnych zapisów. Ale nie tylko to jest ich powodem. To też efekt słabej kontroli.
partner