Nie sposób przecenić roli samorządów w rozwijaniu się przedsiębiorczości w podległym im regionie. Od tego, w jaki sposób ją wspierają i jakie inicjatywy w tym celu podejmują, zależy przede wszystkim skuteczność w przyciąganiu inwestorów, powstawanie nowych firm i rozwój już istniejących (przede wszystkim przez wychodzenie naprzeciw ich oczekiwaniom i szybkie reagowanie np. w razie zagrożenia upadłością przy oferowaniu im pomocy finansowej, doradczej i szkoleniowej). Chodzi tutaj zarówno o inwestorów wewnętrznych, zamieszkałych na danym terenie, jak również zewnętrznych, czyli krajowych i zagranicznych. Dlatego ważne są promocja regionu i zachęcanie do inwestowania na tym terenie. Można to robić, m.in. wskazując atrakcyjne lokalizacje inwestycyjne, a także prowadząc elastyczną współpracę z inwestorami, aby np. zapewnić im skrócenie trwania procedur urzędowych.
Zachęty do inwestowania
Lokalni włodarze dysponują skutecznymi instrumentami, aby zapewnić przedsiębiorcom długookresowy rozwój, co z kolei umożliwia zwiększenie przez nich konkurencyjności oraz osiąganie sukcesów rynkowych, natomiast podejmowane przez nich decyzje w tym zakresie mają wpływ na życie gospodarcze regionu, z czym ściśle łączy się poziom życia mieszkańców. W tym zakresie powinna ich wspierać polityka prowadzona przez sejmik województwa. Do jego wyłącznej właściwości należy bowiem m.in. stanowienie aktów prawa miejscowego, uchwalanie strategii rozwoju województwa, określanie zasad udzielania dotacji przedmiotowych i podmiotowych z budżetu województwa, uchwalanie w granicach określonych ustawami przepisów dotyczących podatków i opłat lokalnych.
Instrumenty wsparcia
Wykorzystując różnego rodzaju instrumenty inwestycyjne, samorządy mogą szybko wykreować swój region jako miejsce sprzyjające aktywnej przedsiębiorczości. Takim istotnymi instrumentami infrastrukturalnymi, z których w tym celu mogą skorzystać, są inwestycje drogowe (budowa nowych, modernizacja istniejących). W ten sposób zapewnią inwestorom sprawny przepływ towarów, usług i surowców do produkcji oraz ułatwią im kontakty z dostawcami i odbiorcami. Drugi istotny instrument to rozbudowa sieci telekomunikacyjnej w regionie.
Wsparciu lokalnej przedsiębiorczości będą też służyły odpowiednio wykorzystane instrumenty ekonomiczno-finansowe. Polegają one na określeniu w sposób korzystny dla inwestorów stawek pobieranych od nich takich opłat lokalnych (targowa, administracyjna, eksploatacyjna za wydobywanie kopalin ze złóż), a oprócz tego na wprowadzeniu korzystnych dla nich zasad poboru podatków i opłat lokalnych.
Największy wpływ na rozwój przedsiębiorczości w regionie ma podatek od nieruchomości i samorządy powinny o tym pamiętać. Stawki tego podatku ustalają władze gminy od powierzchni budynków, gruntów i budowli. Natomiast inwestorów mogą do regionu przyciągać lub od niego odstraszać zarówno stosowane metody zarządzania, jak i prowadzona polityka związana z odraczaniem, umarzaniem, rozkładaniem na raty, stosowaniem ulg i zwolnień, a nawet zaniechaniem poboru podatku, bądź opłat.
Na rozwój przedsiębiorczości wpływają też stosowane na danym terenie instrumenty prawno-administracyjne, zarówno planistyczne (np. plany rozwoju lokalnego, terminy ich realizacji i źródła finansowania), związane z wydawaniem zezwoleń (uzyskanie licencji na sprzedaż alkoholu, prowadzenie targowisk), jak i ustalaniem zasad gospodarowania mieniem samorządu (nabywanie, zbywanie, dzierżawa, najem).
Dodatkowe ułatwienia
Do inwestowania na danym terenie zachęca utworzenie tam Specjalnej Strefy Ekonomicznej (SSE). Ustanawia ją na wniosek ministra gospodarki Rada Ministrów. Aby strefa mogła powstać, wnioskujący minister składa wniosek po uzyskaniu opinii zarządu województwa oraz zgody rady gminy właściwej ze względu na położenie strefy. Dołącza do niego także analizę przewidywanych skutków społecznych i ekonomicznych ustanowienia jej. Zasady i tryb tworzenia SSE wyłącznie na gruntach Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, związku komunalnego bądź stanowiących własność albo użytkowanie wieczyste zarządzającego określa ustawa z 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (t.j. Dz.U. z 2007 r., nr 42, poz. 274 ze zm.). SSE powstają w celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego pewnej części regonu. Stawia się w nich na rozwój określonych dziedzin działalności gospodarczej, rozwój nowych rozwiązań technicznych i technologicznych, a także eksportu i zwiększenie konkurencyjności wytwarzanych wyrobów i świadczonych usług.
Skutkuje to również tworzeniem nowych miejsc pracy i zagospodarowaniem niewykorzystanych do tej pory zasobów naturalnych znajdujących się w regionie.
Przedsiębiorcy, którzy decydują się tam zainwestować i rozpocząć działalność, mają szansę na ulgowe traktowanie i przywileje: zwolnienie od podatków, bezpłatną pomoc przy załatwianiu formalności związanych z inwestycją, nabycie po konkurencyjnej cenie działki przygotowanej pod inwestycje. W SSE zostaną też objęci pomocą regionalną. Jej wysokość zależy od województwa, wysokości nakładów inwestycyjnych lub kosztów zatrudnienia nowych pracowników oraz wielkości firmy, która ubiega się o zwolnienie. W dodatku aby skorzystać ze zwolnienia podatkowego, trzeba spełnić wskazane w przepisach wymogi, np. prowadzić działalność gospodarczą przez okres nie krótszy niż pięć lat, a w przypadku MSP nie krótszy niż trzy lata. Natomiast przy korzystaniu z pomocy przy tworzeniu nowych miejsc pracy musi zostać spełniony warunek, że muszą być utrzymane przez okres nie krótszy niż pięć lat.
Wspieranie przez miejscowych włodarzy przedsiębiorczości w regionie ma wpływ na rozwój samorządu gospodarczego, np. tworzenie izb gospodarczych, które zrzeszają podmioty i osoby prowadzące działalność gospodarczą, a więc zarówno spółki, jak i przedsiębiorców jednoosobowych. Natomiast powstawaniu i rozwojowi firm innowacyjnych na pewno mogą służyć parki technologiczne tworzone przy udziale władz samorządowych. Mają one zapewnić preferencyjne warunki prowadzenia działalności gospodarczej, szczególnie dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw.
Jak promocja województwa może wyglądać w praktyce?
– Województwo warmińsko-mazurskie kojarzy się najczęściej z turystyką i piękną przyrodą. Coraz częściej jednak zaczyna mówić się o tym, że w regionie rozwijają się również trzy silne branże przemysłowe. Są to: produkcja mebli i innych wyrobów z drewna, produkcja jachtów i łodzi oraz przetwórstwo żywności. Na naszym terenie występują duże zasoby drewna, które są znakomitą bazą surowców dla firm zajmujących się przetwarzaniem go. Natomiast miejscowe stocznie pod względem jakości i stosowanej technologii skutecznie konkurują z zagranicznymi producentami, nawet przejmując ich jako inwestorzy. Coraz bardziej rozwija się też branża związana z żywnością, np. przetwórstwem mleka (duża mleczarnia Polmlek), wędlin (znany jest wszystkim Indykpol), wyrobów cukierniczych (Jutrzenka Dobre Miasto), owoców i warzyw (np. zakłady w Lubawie) – mówi Piotr Burczyk, zastępca dyrektora departamentu koordynacji promocji Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie, województwo warmińsko-mazurskie. – Departament koordynacji promocji Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie chce doprowadzić do tego, aby obraz województwa obok walorów przyrodniczych kojarzył się również z miejscem, które stwarza warunki przedsiębiorcom do rozwoju biznesu i działalności branż skutecznie konkurujących na rynkach międzynarodowych. Wprawdzie zdajemy sobie sprawę, że pod względem rozwoju przemysłu nie prześcigniemy województw typowo przemysłowych, ale chcemy pokazać, że u nas też istnieją szanse na rozwój przedsiębiorczości nie tylko turystycznej i przyciągnąć nowe firmy do inwestowania w naszym regionie. Do tej pory powstały firmy, które realizują kontrakty dla światowych potęg (np. dla Della), zainwestowali u nas najwięksi: Michelin (w Olsztynie), Philips (w Kętrzynie) i IKEA. Działalność ta, niestety, nie jest powszechnie znana i dlatego trzeba ją promować. Nie wystarczą jednak tylko reklamy i zamieszczanie o niej informacji w mediach i internecie. Stawiamy na bezpośrednie kontakty naszych przedsiębiorców z biznesmenami z Finlandii, ze Szwecji, z Niemiec i Austrii. Przyjeżdżają do nas z tych krajów przedstawiciele firm i dziennikarze, organizujemy też spotkania informacyjne dla dyplomatów. Spotkania te zaowocowały już pierwszymi kontraktami.
Do właściwości sejmiku wojewódzkiego należy m.in. stanowienie aktów prawa miejscowego, uchwalanie strategii rozwoju, określanie zasad udzielania dotacji z budżetu województwa