W latach 2020 i 2021 świat przeszedł kurs z epidemiologii i wakcynologii. Nowe terminy, takie jak „wypłaszczenie krzywej”, „ładunek wirusowy”, „białko kolca” i „szczepionki mRNA”, stały się częścią dyskursu publicznego. W 2022 r. wojna w Ukrainie sprawiła, że trzeba było nauczyć się nowych słów: „HIMARS” i „ogień przeciwbateryjny”. Jakie określenia wejdą do szerszego obiegu w 2023 r.? Przedstawiamy nasze typy wraz z definicją każdego z nich. Dzięki nim poszerzycie zasób słownictwa na nadchodzący rok.

rozwiń ›

Zielony, niebieski i brązowy wodór

Wodór to bezbarwny gaz, który spala się czysto i wytwarza przy tym jedynie parę wodną. Mimo że jest najobficiej występującym pierwiastkiem we wszechświecie, na Ziemi rzadko pojawia się w czystej postaci. Niektóre metody wytwarzania czystego chemicznie wodoru są znacznie brudniejsze od innych - dlatego energetycy używają różnych kolorów do ich identyfikacji. Zielony wodór jest wytwarzany poprzez rozszczepienie wody na wodór i tlen w procesie elektrolizy zasilanej energią odnawialną. Europa promuje stosowanie tego rozwiązania, a regiony bogate w energię odnawialną, od Australii po Indie, mają nadzieję stać się eksporterami zielonego wodoru. Z kolei produkcja czarnego lub brązowego wodoru wymaga spalania węgla kamiennego lub brunatnego, co powoduje uwalnianie ogromnych ilości dwutlenku węgla. Jest to metoda tania, ale szkodliwa dla klimatu. Szary wodór jest produkowany z gazu ziemnego w procesie, w którym uwalniany jest także dwutlenek węgla (ale w mniejszej ilości niż przy użyciu węgla). Niebieski wodór jest również produkowany z gazu ziemnego, ale powstały dwutlenek węgla jest następnie przechowywany pod ziemią. Wielkie koncerny naftowe są tym podekscytowane, ponieważ teoretycznie to rozwiązanie może się okazać względnie ekologiczne, jeśli wycieki będą ściśle monitorowane i kontrolowane. Również turkusowy wodór uzyskuje się w procesie przetwarzania gazu ziemnego, lecz w jego wyniku powstają wodór i węgiel w postaci stałej. To rozwiązanie jest obecnie rozwijane przez kilka start-upów. Różowy wodór, podobnie jak zielony, produkowany jest przy użyciu elektrolizy, ale zasilanej energią jądrową. Wreszcie biały wodór to czysty wodór, który występuje w naturze, ale na Ziemi jest rzadki.

eSIM

Te malutkie chipy, które znajdują się w smartfonie i pozwalają powiązać go z danymi bilingowymi i numerem telefonu, znane jako moduły identyfikacji abonenta lub SIM, odchodzą do lamusa.
Tak zwana technologia eSIM zastępuje fizyczne chipy cyfrowymi kodami, które mogą być przenoszone ze starego telefonu do nowego. Ta technologia jest obecna w telefonach od 2017 r., ale decyzja Apple'a o wprowadzeniu na rynek amerykański iPhone'a 14 jako telefonu wyposażonego wyłącznie w eSIM zmusi miliony ludzi do rozpoczęcia korzystania z niej w 2023 r. Zastosowanie określonej technologii przez Apple'a, podobnie jak w przypadku myszy i ekranów dotykowych, będzie impulsem do jej powszechnego przyjęcia. Zmusi to operatorów komórkowych na całym świecie do przejścia na eSIM i sprawi, że proces przenoszenia ich między urządzeniami będzie mniej kłopotliwy.
Technologia cyfrowych kodów sprawia również, że łatwiejszy staje się roaming pomiędzy sieciami dzięki możliwości instalacji wielu kart eSIM, co jest mniej kłopotliwe niż wyjmowanie i wkładanie miniaturowych chipów.

Kryptografia postkwantowa

Komputery kwantowe wykorzystują specyfikę cząstek subatomowych do wykonywania czynności, których zwykłe komputery nie potrafią. Dotyczy to również łamania kodów: działający komputer kwantowy, gdyby udało się go zbudować, mógłby złamać szyfrowanie, które jest obecnie stosowane do zabezpieczania komunikacji i ochrony poufnych danych. Aby temu zapobiec, w 2022 r. zatwierdzono nowe standardy kryptografii postkwantowej, zaprojektowane tak, aby były nie do pokonania nawet przez komputery kwantowe, a przygotowania do ich wdrożenia rozpoczną się na dobre w 2023 r.

Rzeczywistość mieszana

Rzeczywistość wirtualna (vR) jest jak cyfrowa opaska na oczy - zasłania świat rzeczywisty i pozwala się zanurzyć w alternatywnej, wygenerowanej komputerowo rzeczywistości. Z kolei rzeczywistość rozszerzona (AR) nakłada elementy wygenerowane komputerowo na obraz świata rzeczywistego. Rzeczywistość mieszana (xR lub MR) idzie o krok dalej, umożliwia interakcję elementów rzeczywistych i wirtualnych. Na przykład - można grać w ping-ponga, w którym rakietki są prawdziwe, ale piłeczka jest generowana komputerowo. Rzeczywistość mieszana wydaje się mniej niezręcznym terminem niż rzeczywistość rozszerzona i najprawdopodobniej się przyjmie.
Istotne pytanie na rok 2023 brzmi: jak Apple nazwie nową technologię, gdy ogłosi wprowadzenie na rynek swojego pierwszego urządzenia AR/VR/XR, o którym mówi się, że będzie wyposażone w oprogramowanie o nazwie „realityOS”.

Klucze dostępu

Na pohybel hasłom! Klucze dostępu (pass key) to wspierana przez gigantów technologicznych, w tym Apple'a, Google'a i Microsoft, nowa technologia, zastępująca hasła tokenami potwierdzonymi biometrycznie, które są generowane automatycznie i nie można ich odgadnąć ani zapomnieć. Chodzi o to, że zamiast wpisywać hasło, aby zalogować się do aplikacji lub stron internetowych, korzysta się z tokena przechowywanego w telefonie lub na komputerze i chronionego przez odcisk palca lub rozpoznawanie twarzy. Wiele usług internetowych, w tym eBay, Kayak i PayPal, już korzysta z tego podejścia, a kolejne serwisy będą je wprowadzać od 2023 r., w miarę jak obsługa tej technologii będzie wprowadzana do najnowszych wersji popularnych systemów operacyjnych dla komputerów stacjonarnych i urządzeń przenośnych.
Ponieważ dla każdej aplikacji lub strony internetowej generowany jest unikalny klucz dostępu, zapobiega to wielu popularnym atakom, takim jak wiadomości e-mail typu „phishing”, które nakłaniają użytkowników do wprowadzenia swoich danych uwierzytelniających do wiarygodnie wyglądającej, ale fałszywej strony internetowej. Klucze dostępu domyślnie powstrzymują również ludzi przed używaniem tego samego (często łatwego do odgadnięcia) hasła do wszystkich serwisów. Wszystko to powinno znacząco zwiększyć bezpieczeństwo w sieci - z dodatkową korzyścią w postaci dreszczyku emocji przy logowaniu się poprzez kliknięcie smart watcha.

Eskalacja horyzontalna i wertykalna

Jak może wyglądać eskalacja konfliktu w Ukrainie w 2023 r.? Analitycy wojskowi rozróżniają dwa wymiary eskalacji. Eskalacja horyzontalna polega na rozszerzeniu geograficznego zasięgu konfliktu (np. jeśli Rosja zaatakuje inny kraj i wciągnie go w konflikt). Eskalacja wertykalna polega na zwiększeniu intensywności konfliktu poprzez ataki na nowe rodzaje celów lub wprowadzenie nowych rodzajów broni (takich jak głowice chemiczne lub jądrowe). Żadna z tych opcji nie jest dobra.

Taktyczna broń jądrowa

Czy Rosja może się uciec do użycia taktycznej broni jądrowej w Ukrainie? Tego typu broń ma zwykle krótszy zasięg i mniejszą skuteczność niż niszcząca miasta broń strategiczna, taka jak pociski międzykontynentalne ICBMS. Gdyby - powiedzmy - wyglądało na to, że siły ukraińskie zdobędą Krym w 2023 r., Władimir Putin mógłby pokusić się o użycie broni tego rodzaju, aby powstrzymać militarny postęp Ukrainy.
Jednak taki atak prawdopodobnie byłby raczej mało skuteczny: jedna głowica mogłaby zniszczyć zaledwie kilkanaście czołgów. Putin mógłby zamiast tego zdecydować się na zdetonowanie małej bomby atomowej nad Morzem Czarnym jako ostrzeżenie.
Wówczas ryzykuje utratę sojuszników, takich jak Chiny. A Zachód z pewnością by odpowiedział i uderzył bronią konwencjonalną w rosyjskie cele w Ukrainie. Ataki typu oko za oko mogą wtedy doprowadzić do wzajemnego użycia znacznie potężniejszej broni strategicznej. Broń taktyczna - krótko mówiąc - to błędne określenie w odniesieniu do broni atomowej: jest ona, z samej swojej natury, niebezpiecznie strategiczna.

Zamrożony konflikt

Konflikt zamrożony to sytuacja militarna, w której zaprzestano walki, ale nie nastąpiło rozwiązanie konfliktu leżącego u jej podstaw (np. poprzez traktat pokojowy lub ugodę polityczną). Istnieje więc ryzyko, że w każdej chwili może dojść do wznowienia działań wojennych. Często są one wynikiem ingerencji wielkich mocarstw. Władimir Putin wywołał kilka zamrożonych konfliktów w różnych częściach byłego Związku Radzieckiego (w tym, od końca 2014 r. do początku 2022 r., we wschodniej Ukrainie) w celu destabilizacji sąsiednich krajów. Takie konflikty mogą sie ciągnąćprzez dziesiątki lat, jak w przypadku Osetii Południowej i Abchazji - republik wspieranych przez Rosję, które oderwały się od Gruzji na początku lat 90. W 2023 r. słabość Rosji może być równoznaczna z tym, że niektóre z zamrożonych konfliktów zaczną topnieć.

Regazyfikacja

Gaz ziemny jest zwykle dostarczany rurociągami, ponieważ w przeciwieństwie do ropy naftowej trudno jest go ładować na statki i rozładowywać. To sprawia, że rynki gazu ziemnego są znacznie mniej płynne niż rynki ropy naftowej, ponieważ pomiędzy kupującym a sprzedającym zazwyczaj niezbędny jest rurociąg. Jednakże skroplony gaz ziemny (LNG) zmienia to równanie. Schłodzenie gazu ziemnego do -162 st. C zamienia go w ciecz i zmniejsza jego objętość 600-krotnie, co umożliwia jego transport na duże odległości za pomocą specjalnych, chłodzonych kriogenicznie tankowców.
Umożliwia to globalny handel gazem ziemnym, co jest korzystne dla krajów europejskich, pragnących zmniejszyć swoją zależność od rosyjskiego gazu dostarczanego rurociągami. Ostatnio kraje europejskie kupowały gaz od Ameryki lub Kataru, dwóch dużych eksporterów LNG.
Przekształcenie LNG z powrotem do postaci gazowej, aby można go było wprowadzić do rurociągów i wykorzystać jako paliwo, nazywa się regazyfikacją. Zazwyczaj ma ona miejsce w portowym terminalu LNG. Budowa instalacji na lądzie jest jednak czasochłonna, dlatego szybszym rozwiązaniem jest dzierżawa statków, zwanych pływającymi jednostkami magazynowania i regazyfikacji, które wykonują tę pracę. Rząd Niemiec wyczarterował pięć takich statków, aby zwiększyć swoje możliwości importu LNG.

Stepowienie

W którym momencie określenie susza, a nawet megasusza, przestaje być wystarczające dla opisania zjawiska długotrwałego okresu bez opadów? Naukowcy i urzędnicy świata mówią o stepowieniu (aridification) w niektórych częściach, czyli długotrwałym wysychaniu danego regionu. Wyższe temperatury spowodowane zmianami klimatycznymi mają wiele skutków ubocznych.
Na terenach już suchych, takich jak południowa Europa, przybrzeżna Australia i południowa Afryka, zmiany klimatyczne powodują zmniejszanie się pokrywy śnieżnej w górach i wysychanie rzek, gleb i lasów. W Kalifornii, Hiszpanii i innych miejscach lato przynosi zagrożenie coraz poważniejszymi pożarami. W 2023 r. regiony te będą się zmagać z wysokimi temperaturami, intensywniejszymi pożarami i mniejszą ilością wody. Stepowienie zmusi potęgi rolnicze, takie jak Kalifornia i Chiny, do liczenia się z malejącymi zasobami wody. A spragnione wody miasta będą się martwić, że może to spowodować zatrzymanie wzrostu populacji.

Zakres 1, 2 i 3 emisji

Emisje zakresu 1 to emisje spowodowane bezpośrednio przez działalność firmy, pochodzące np. ze spalania paliwa w fabrykach lub pojazdach. Emisje zakresu 2 to emisje pośrednie (np. z elektrowni), które powstają na skutek zużycia energii przez przedsiębiorstwo. Emisje zakresu 3 to wszystkie inne emisje, które powstają w wyniku działalności dostawców i klientów firmy. W przypadku przedsiębiorstwa naftowego emisje, które powstają, gdy sprzedawana przez nie ropa naftowa jest konsumowana przez innych, są emisjami z zakresu 3. Czy firmy powinny ponosić odpowiedzialność za takie emisje? W 2023 r. coraz więcej instytucji regulacyjnych będzie przekonanych, że tak.

Centra odporności i chłodne nawierzchnie

Na całym świecie miasta podejmują rozmaite działania w celu przeciwdziałania zagrożeniom związanym z falami upałów, które stają się coraz częstsze i bardziej dotkliwe, a także narażają na szczególne ryzyko osoby starsze i niedołężne. Centra odporności to wyznaczone budynki lub w niektórych przypadkach kapsuły wykonane z kontenerów transportowych, które zapewniają członkom lokalnej społeczności miejsce schronienia z klimatyzacją, wodą pitną, dostępem do internetu i możliwością ładowania telefonów. Miasta obniżają również temperaturę poprzez wprowadzenie chłodnych dachów (pokrytych białą farbą lub materiałami odbijającymi światło) i chłodnych nawierzchni (pokrytych specjalnymi powłokami), które odbijają światło słoneczne i pochłaniają mniej ciepła. Do miast, które są pionierami w dziedzinie chłodnych chodników i nawierzchni drogowych, należą Los Angeles, Phoenix i Tokio.

Wypłycanie

Wyrażenie „dead pool” (martwy zbiornik) większości osób będzie się kojarzyć z sarkastycznym antybohaterem Marvela, w którego na srebrnym ekranie wciela się Ryan Reynolds. W zachodnich stanach Ameryki ma ono jednak inne znaczenie. Większość dużych zbiorników wodnych na Zachodzie powstała w wyniku spiętrzenia rzek w XX w. Jednak te stworzone przez człowieka jeziora skurczyły się w ciągu ostatnich dwóch dekad, ponieważ wyschły rzeki je zasilające. Kiedy poziom wody w zbiorniku obniża się do punktu, w którym nie można jej już skierować w dół rzeki, staje się on zbiornikiem statycznym lub martwym (ang. dead pool). W 2023 r. niektóre zbiorniki zbliżą się do tego stanu. Jeziora Mead i Powell - dwa największe amerykańskie zbiorniki, które leżą nad rzeką Kolorado - stały się niebezpiecznie suche. Jeśli jezioro Powell osiągnie stan zbiornika statycznego, 40 mln ludzi na południowym zachodzie, uzależnionych od wody z rzeki Kolorado, będzie mieć utrudniony dostęp do wody.

Paliwa syntetyczne i e-paliwa

Paliwa syntetyczne, znane również jako synfuels, są zamiennikami konwencjonalnych paliw węglowodorowych (takich jak benzyna, olej napędowy i paliwo lotnicze), wytwarzanymi sztucznie, nie zaś z ropy naftowej. Elektropaliwa lub e-paliwa to paliwa syntetyczne wytwarzane przy użyciu energii odnawialnej. Energia słoneczna lub wiatrowa jest wykorzystywana do rozszczepienia wody na wodór i tlen w procesie elektrolizy. Wodór jest następnie łączony z dwutlenkiem węgla, pochodzącym z procesów przemysłowych lub wydobywanym z atmosfery, w celu wytworzenia paliwa węglowodorowego. W zależności od zastosowanego procesu powstałe paliwo może mieć mniejszy ślad węglowy niż paliwo konwencjonalne lub być całkowicie neutralne pod względem emisji. Paliwa elektryczne nie nadają się do pojazdów drogowych, które można łatwo zelektryfikować, ale mogłyby zasilać statki i samoloty i w efekcie przekształcać odnawialną energię elektryczną w paliwo płynne.

Paranoja produktywności

Czy pracując w domu, jesteśmy bardziej produktywni? W badaniu przeprowadzonym przez Microsoft wśród 20 tys. pracowników w 11 krajach 87 proc. badanych uznało, że w domu pracuje równie wydajnie lub nawet bardziej wydajnie niż w biurze. Jednak tylko 12 szefów miało pełne przekonanie, że ich zespoły są wydajne. Wynikiem tego jest „paranoja produktywności”, zarówno wśród pracowników (obawiających się, że będą postrzegani jako osoby uchylające się od pracy), jak i szefów (obawiających się, że pracownicy uchylają się od pracy). Może to z kolei prowadzić do przejawów „teatru produktywności”, kiedy pracownicy usilnie starają się udowodnić, że robią to, co do nich należy.

Wtorko-czwartkowcy

Obawy powstałe w początkowym okresie pandemii COVID-19, że ludzie nigdy nie wrócą do biur, były niesłuszne. Jednak to samo dotyczyło nadziei, że zwyczaje zawodowe ludzi w końcu wrócą do normy. Zamiast tego wielu pracowników wpadło w schemat przychodzenia do biura tylko we wtorki, w środy i czwartki. Miasta negują istnienie tego trendu, ale w 2023 r. będą musiały się dostosować do „wtorko-czwartkowców” (ang. TWaT - Tuesday, Wednesday and Thursday). Bary, zapełniające się w czwartkowe wieczory, gdy pracownicy żegnają się ze sobą, mogą się do tego dostosować bardzo łatwo poprzez odpowiednią zmianę grafiku pracowników, ale biura będą musiały się wykazać większą kreatywnością. Czeka je albo redukcja zatrudnienia, albo znalezienie innych zastosowań dla swoich pomieszczeń w dni, kiedy pracownicy zostają w domach.
Operatorzy transportu publicznego również będą musieli wprowadzić zmiany. Zamiast ograniczać liczbę kursów w poniedziałki i piątki, mogą spróbować uregulować popyt poprzez obniżenie cen w te dni, a podniesienie ich między wtorkiem a czwartkiem.

Efekt pączka

Wywołany pandemią wzrost liczby osób pracujących w domu oznacza, że ludzie mniej cenią sobie bliskość biur, a bardziej przestrzeń domową. Nicholas Bloom z Uniwersytetu Stanforda i Arjun Ramani, który jest obecnie korespondentem „The Economist”, zidentyfikowali występowanie w dużych miastach „efektu pączka”. Ponieważ pracownicy oddalają się od centrów miast, rosną ceny najmu na przedmieściach, co tworzy swoiste kręgi. Nazwa efektu nawiązuje do tego, że amerykańskie pączki mają w środku otwór. Deweloperzy nieruchomości komercyjnych mają nadzieję, że uda się im zwabić ludzi z powrotem do centrów miast wyjątkowymi udogodnieniami, takimi jak piękne biura i fantastyczne widoki. Marzy im się raczej brytyjski typ pączka, który zamiast dziury w środku wypełniony jest marmoladą.

Pas akumulatorowy

„Pas rdzy” (Rust Belt) to określenie części terenów Stanów Zjednoczonych, które od lat 50. ubiegłego wieku cierpią z powodu spadku produkcji. Obecnie są podejmowane są działania mające na celu rewitalizację tych regionów poprzez promowanie inwestycji w nowe, ekologiczne gałęzie przemysłu, takie jak produkcja samochodów elektrycznych i gigafabryki produkujące akumulatory samochodowe. Ford inwestuje 50 mld dol. w rozbudowę produkcji pojazdów elektrycznych, jego rywal General Motors - 35 mld dol., a szacuje się, że 40 mld dol. zostanie przeznaczone na nową lub rozszerzoną produkcję akumulatorów w nowym Pasie Akumulatorowym. Czy nazwa ta przyjmie się w 2023 r.?

YIMBY

Wiadomo, że akronim NIMBY (not in my backyard) oznacza osoby, które nie życzą sobie, by cokolwiek budować w ich otoczeniu. YIMBY przeciwnie, mówią „tak” dla rozwoju (yes in my backyard). Preferują zabudowę o wysokiej gęstości od zabudowy rozległej, wiązanej z koniecznością dojeżdżania do centrum miasta samochodami. Istnieją od lat, ale odnoszą ograniczone sukcesy w kwestii zmiany zasad planowania przestrzennego. To się zmieni w 2023 r. W lipcu w Kalifornii wchodzi w życie ustawa Affordable Housing and High Road Jobs Act. Ułatwi ona budowę domów na obszarach zdominowanych przez biura, sklepy i parkingi oraz złagodzi sztywny rozdział obszarów mieszkalnych i stref biznesowych, wprowadzony przez przepisy dotyczące zagospodarowania przestrzennego. Kalifornia łagodzi również prawo, które zmusza deweloperów do zapewnienia dużej liczby miejsc parkingowych. Ten obowiązek zostanie złagodzony w przypadku nowych inwestycji zlokalizowanych w pobliżu środków komunikacji publicznej, co powinno obniżyć koszty budowy i ceny. A w kierunku, w którym podąża Kalifornia, prędzej czy później pójdzie również reszta świata.

Elektrownia wirtualna

Coraz większa liczba domów i firm jest wyposażona w panele słoneczne i akumulatory, które mogą dostarczać energię elektryczną na potrzeby własne oraz - w razie potrzeby - przekazywać ją do sieci energetycznej. Przy zastosowaniu dużej liczby takich systemów, skoordynowanych za pomocą poleceń internetowych, setki lub tysiące małych systemów wytwarzania i magazynowania energii mogą działać spójnie i funkcjonować w efekcie jako wirtualna elektrownia, którą można włączać i wyłączać w krótkim czasie. Użytkownicy muszą wyrazić zgodę na wykorzystanie ich urządzeń w ten sposób, a za dostarczoną energię otrzymują wynagrodzenie.
Wirtualne elektrownie mogą wyeliminować konieczność stosowania drogich, zanieczyszczających środowisko elektrowni szczytowych w celu utrzymania dostaw w godzinach największego zapotrzebowania. Mogą one również pomóc przedsiębiorstwom energetycznym w regulacji częstotliwości i napięcia, które muszą być starannie zarządzane w celu zrównoważenia podaży i popytu, zwłaszcza w sieciach elektroenergetycznych, które w dużej mierze opierają się na nieciągłych źródłach energii, takich jak energia słoneczna i wiatrowa. Wirtualne elektrownie są przykładem tego, jak inteligentne sieci mogą ułatwić przejście na odnawialne źródła energii. Zostały one wdrożone w Australii, Wielkiej Brytanii, Kalifornii i Niemczech.

Vertiport

Taksówki powietrzne, znane również jako latające samochody lub statki powietrzne typu evToL (electric, vertical takeoff and landing - elektryczny, pionowy start i lądowanie), to w zasadzie wielowirnikowe drony, które są wystarczająco duże, aby przewozić ludzi. Wiele firm na całym świecie ma nadzieję, że takie pojazdy uzyskają homologację w 2023 r. jako szybka, zrównoważona forma transportu miejskiego.
Jednak maszyny evToL nie mogą startować i lądować gdziekolwiek. Będą potrzebowały do tego wyznaczonych miejsc - tzw. vertiportów, które będą w połowie lotniskiem, a w połowie stacją metra i które pozwolą na zintegrowanie evTOLi z istniejącymi sieciami transportowymi, takimi jak drogi i koleje. Wszystko to stanowi nowe wyzwanie dla architektów i urbanistów, którzy już teraz zaczynają projektować charakterystyczne obiekty. Vertiporty będą niezbędne, jeśli evTOL mają w ogóle wejść do użytku.

Kosmiczna energia słoneczna

Pomysł przechwytywania energii w przestrzeni kosmicznej za pomocą ogromnych baterii słonecznych przymocowanych do orbitujących satelitów, a następnie przesyłania jej na Ziemię w postaci mikrofal, został po raz pierwszy zaproponowany przez Isaaca Asimova w opowiadaniu science fiction w 1941 r. Jednak nigdy nie było to opłacalne: wystrzeliwanie obiektów w kosmos kosztowało po prostu zbyt wiele. To może się zmienić, jeśli koszty wyniesienia na orbitę spadną wystarczająco mocno lub jeśli pojawią się nowe techniki produkcji w kosmosie, takie jak np. eksploatacja asteroid w poszukiwaniu surowców. Satelita zasilany energią słoneczną na wystarczająco wysokiej orbicie mógłby pozostawać nasłoneczniony przez całą dobę i zapewniać czyste, niezawodne źródło energii. Europejska Agencja Kosmiczna sponsorowała naziemną demonstrację w Niemczech w 2022 r. w ramach programu Solaris. Ameryka, Wielka Brytania, Chiny i Japonia również finansują badania w dziedzinie, która przeżywa nowy rozkwit.

Przestrzeń cislunarna

W ciągu najbliższych kilku lat Ameryka zamierza wysłać astronautów na Księżyc z długoterminowym planem założenia tam stałej bazy. W ramach programu Artemis zamierza umieścić na orbicie wokół Księżyca stację kosmiczną o nazwie Lunar Gateway, która będzie pełniła funkcję węzła komunikacyjnego, laboratorium naukowego i miejsca krótkotrwałego pobytu. Ma ona wystartować w 2024 r. W 2023 r. rozpocznie się seria przygotowawczych bezzałogowych misji księżycowych. W przestrzeni „cislunarnej” - jak nazywa się przestrzeń pomiędzy Ziemią a orbitą Księżyca - robi się gorąco. ©℗
The World Ahead, 2023 © 2022 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved