Nie wszystkie rodzaje działalności gospodarczej można prowadzić tylko na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Są obszary w biznesie, które podlegają ścisłej kontroli i reglamentowaniu przez państwo. Czasem trzeba uzyskać pozwolenie, koncesję lub starać się o wpis do rejestru działalności regulowanej. Sprawdź, czy twoja działalność gospodarcza jest regulowana i jakie dokumenty trzeba uzyskać do jej prowadzenia.

W polskim prawie nie ma wskazanych rodzajów działalności gospodarczej, które wymagają uzyskania zezwolenia. Dana działalność gospodarcza wymaga zezwolenia, tylko wtedy, gdy określono to w konkretnych przepisach dotyczących tej działalności.

Co to jest zezwolenie

Zezwolenie jest środkiem reglamentacji państwa. To inaczej dopuszczenie konkretnego przedsiębiorcy do podjęcia i wykonywania określonej przepisami prawa działalności gospodarczej. Wcześniej jednak musi dojść do stwierdzenia, że przedsiębiorca spełnia wszystkie warunki wykonywania działalności. Zezwolenie stanowi stwierdzenie organu państwa że nie ma przeszkód do wykonywania danej działalności.

Według wyroku Sądu Najwyższego (sygn. akt II OSK 350/06) zezwolenie, to inaczej decyzja administracyjna, której przedmiotem jest "udzielenie uprawnień publicznoprawnych, regulowanych przepisami prawa publicznego, ukierunkowanymi na ochronę interesu publicznego". Zezwolenie jest zatem aktem publicznoprawnym, który dopuszcza przedsiębiorcę do wykonywania określonej działalności gospodarczej.

Ocenę, czy przedsiębiorca spełnia takie warunki, przeprowadza właściwy organ, na przykład minister czy prezes urzędu publicznego.

Ten sam organ później weryfikuje, czy firma działa zgodnie z ustawowymi warunkami, a w przypadku koncesji oraz niektórych zezwoleń – także z treścią wydanej decyzji i warunkami zapisanymi w koncesji lub zezwoleniu. Oznacza to, że taki organ może przeprowadzać kontrole działalności gospodarczej, a w ostateczności – pozbawić przedsiębiorcę prawa do dalszego wykonywania działalności reglamentowanej.

W przypadku niektórych form działalności przedsiębiorca może potrzebować licencji. Dotyczy to przede wszystkim firm, których prowadzenie wymaga posiadania specjalnego wykształcenia lub uprawnień do wykonywania określonych zawodów, na przykład rzeczoznawcy majątkowego, adwokata, architekta, doradcy podatkowego. W praktyce licencja ma taki sam skutek jak zezwolenie – oznacza zgodę na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej, a jednocześnie potwierdza posiadanie określonych uprawnień.

Ważne. Za uzyskanie koncesji, zmiany oraz promesy koncesji, zezwolenia lub wpisu do rejestru działalności regulowanej jest pobierana opłata skarbowa. Jej wysokość jest różna i zależy od rodzaju reglamentowanej działalności.

Kiedy trzeba uzyskać koncesję, zezwolenie lub wpis do rejestru działalności regulowanej

Przed złożeniem wniosku o koncesję, zezwolenie lub wpis do rejestru działalności regulowanej należ zarejestrować swoją działalność gospodarczą w:

  • CEIDG, o ile ma być prowadzona jednoosobowa działalność gospodarcza;
  • Krajowym Rejestrze Sądowym, jeśli działasz jako spółka osobowa lub kapitałowa.

Zezwolenie na wykonywanie działalności gospodarczej

Dana forma działalności gospodarczej może wymagać zezwolenia organu państwa, tylko jeśli zostało to wskazane w przepisach.

Zezwolenia są wydawane po sprawdzeniu, czy przedsiębiorca jest w stanie i ma możliwości techniczne lub organizacyjne wykonywania określonej działalności gospodarczej. Firma musi spełniać warunki wykonywania tej działalności określone w przepisach prawem.

Zezwolenie ma formę decyzji administracyjnej i jest wydawane w trybie postępowania administracyjnego. Może zawierać warunki specjalne, które także trzeba spełnić.

Rodzaje działalności wymagające zezwolenia to między innymi:

  • detaliczna i hurtowa sprzedaż alkoholu;
  • prowadzenie aptek i hurtowni farmaceutycznych;
  • nabycie wyrobów akcyzowych;
  • prowadzenie imprez masowych;
  • wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego;
  • przetwarzanie odpadów

Koncesja na wykonywanie działalności gospodarczej

Koncesja to pozwolenie na działalność gospodarczą objęte największymi rygorami. O koncesję może ubiegać się każdy przedsiębiorca – także ten, który już prowadzi działalność gospodarczą lub posiada koncesję na wykonywanie innego rodzaju działalności.

Koncesja jest decyzją administracyjną. Organ wydający koncesję może udzielić koncesji, odmówić udzielenia koncesji, ograniczyć jej zakres w stosunku do złożonego wniosku, odmówić zmiany koncesji.

Jaka działalność wymaga koncesji?

Uzyskania koncesji wymaga m.in.:

  • wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją;
  • działalność górnicza;
  • działalność energetyczna, taka jak dystrybucja, obrót paliwami, wytwarzanie ciepła;
  • ochrona osób i mienia;
  • prowadzenie kasyna;
  • rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych.
Koncesja jest udzielana na wniosek przedsiębiorcy zawsze na czas określony nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 50 lat, chyba że przedsiębiorca wnioskuje o udzielenie koncesji na czas krótszy.

Wniosek o koncesję

Wniosek o udzielenie lub zmianę koncesji powinien zawierać:

  • firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu;
  • adres głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej;
  • numer w rejestrze przedsiębiorców lub w ewidencji oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP);
  • określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja;
  • informacje oraz dokumenty określone w odrębnych przepisach regulujące działalność gospodarczą wymagającą koncesji.

Wszelkie zmiany objęte zgłoszeniem do organu koncesyjnego trzeba zgłaszać temu organowi w terminie 14 dni od dnia ich powstania.

Przed wydaniem decyzji administracyjnej w sprawie koncesji organ sprawdza, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania konkretnej działalności gospodarczej. Może:

  • wezwać do uzupełnienia, w wyznaczonym terminie, brakującej dokumentacji poświadczającej, spełnianie wymogów określonych przepisami prawa, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia;
  • sprawdzić fakty podane we wniosku o udzielenie koncesji po to by stwierdzić, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją;
  • sprawdzić, czy przedsiębiorca daje rękojmię prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją.

Jeśli przedsiębiorca nie spełnia wszystkich wymagań lub zachodzi obawa zagrożenia obronności lub bezpieczeństwa państwa i obywateli, to najprawdopodobniej organ wyda decyzję o odmowie udzielenia koncesji lub koncesja będzie miała ograniczony zakres.

Może się też zdarzyć sytuacja odmowy w sprawie zmiany koncesji.

Organ administracyjny może również odmówić lub ograniczyć koncesję, gdy w wyniku rozprawy sądowej lub przetargu udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy lub wydano decyzję o stwierdzeniu niedopuszczalności wykonywania praw z udziałów albo akcji przedsiębiorcy i jest to również w interesie publicznym.

Organ może kontrolować, czy działalność gospodarcza prowadzona jest zgodnie z treścią koncesji i jej warunkami. Jeśli okaże się, że przedsiębiorca nie dotrzymuje warunków koncesji, organ może ją ograniczyć, czasowo wstrzymać jej udzielenie, a w niektórych przypadkach – cofnąć koncesję.

Przedsiębiorca, któremu cofnięto koncesję, może wystąpić z wnioskiem o ponowne udzielenie koncesji w takim samym zakresie nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu koncesji.

Kontrola koncesji

Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do:

  • wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność gospodarcza objęta koncesją, w dniach i godzinach, w których ta działalność jest wykonywana lub powinna być wykonywana;
  • żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz;
  • udostępniania danych mających związek z przedmiotem kontroli.

Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie.

Promesa koncesji

Jeśli przedsiębiorca zamierza podjąć działalność gospodarczą, która wymaga koncesji, to przed jej uzyskaniem może ubiegać się o przyrzeczenie wydania koncesji czyli promesę. W promesie ustala się okres jej ważności. Okres ten nie może być krótszy niż 6 miesięcy.

Ważne, że w tym czasie organ nie może odmówić udzielenia koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej określonej w promesie, chyba że:

  • zmianie uległy dane zawarte we wniosku o udzielenie promesy;
  • nie zostały spełnione wszystkie warunki określone w promesie;
  • nie zostały spełnione warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją;
  • jest to uzasadnione ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub obywateli.

Wpis do rejestru działalności regulowanej

Działalność regulowana jest najprostszą formą reglamentacji działalności gospodarczej w Polsce. Wymaga od przedsiębiorcy:

  • spełnienia określonych warunków jej prowadzenia;
  • złożenia wniosku o wpisu do rejestru działalności regulowanej;
  • złożenia oświadczenia o spełnianiu warunków wymaganych do wykonywania tej działalności (jako załącznik do wniosku).

Rejestry działalności regulowanej są jawne i każdy może je przeglądać za pośrednictwem organu, który je prowadzi. W rejestrze są ujawnione dane dotyczące firmy, numer NIP lub – na wniosek organu – inne dane, ale tylko te, które są zgodne z przepisami o ochronie danych osobowych.

Wpisu do rejestru działalności regulowanej wymaga m.in.:

  • wyrób i rozlew wyrobów winiarskich;
  • usługi detektywistyczne;
  • przechowywanie dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców o czasowym okresie przechowywania;
  • prowadzenie indywidualnej praktyki lekarskiej;
  • prowadzenie ośrodka szkolenia kierowców;
  • organizowanie imprez turystycznych;
  • działalność telekomunikacyjna.

Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej odmawia wpisu do rejestru, gdy:

  • wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem;
  • wykreślono przedsiębiorcę z rejestru tej działalności regulowanej w wyniku wydania decyzji o zakazie wykonywania działalności w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku;
  • w przypadkach określonych w szczegółowych przepisach.

Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej wydaje z urzędu zaświadczenie o dokonaniu wpisu do rejestru w terminie 7 dni od dnia wpłynięcia wniosku wraz z oświadczeniem o spełnieniu warunków wymaganych do wykonywania działalności gospodarczej, dla której rejestr jest prowadzony.

W przypadku zaprzestania wykonywania działalności regulowanej należy złożyć wniosek o wykreślenie z rejestru. Jeśli przedsiębiorca zamierza w ogóle zrezygnować z prowadzenia działalności gospodarczej, musi się wyrejestrować w CEIDG albo wykreślić z KRS (w zależności od formy prawnej prowadzonej działalności).

Opracowanie na podstawie danych Biznes.gov.pl.