Forum Ekonomiczne od lat jest jednym z najważniejszych spotkań międzynarodowych w Europie Środkowo-Wschodniej. W tym roku konferencja, która łączy wschód i zachód Starego Kontynentu, świętuje swoją 30. odsłonę. Jak wyglądały ostatnie trzy dekady FE?

Początki Forum Ekonomicznego sięgają 1992 roku, kiedy to po raz pierwszy głowy państw oraz najważniejsze postacie biznesu zjechały na spotkanie do w górskiego uzdrowiska. Od tamtego momentu, każdego roku goście FE - podczas spotkań plenarnych oraz dedykowanych paneli - omawiają kluczowe wyzwania stojące przed regionem i szukają rozwiązań najbardziej palących kwestii.

W ciągu trzydziestu lat Forum z lokalnego wydarzenia urosło do rangi miejsca spotkań całego regionu. U zarania była to inicjatywa ówczesnego posła Zygmunta Berdychowskiego, który zaprosił na spotkanie polityków z Polski. Na pierwszej konferencji spotkało się 100 osób reprezentujących wszystkie polskie frakcje polityczne, aby dyskutować o rezultatach transformacji ustrojowej. Mimo że w trakcie debaty dały o sobie znać silne konflikty ideologiczne, to już podczas tego pierwszego spotkania udało się stworzyć bezstronną platformę do dyskusji. I tak już pozostało – przekonują organizatorzy.

Miejsce spotkań różnych środowisk

Od 1993 roku niepisanym zwyczajem jest, że zaproszenia do udziału w Forum Ekonomicznym przyjmują urzędujący premierzy i prezydenci. Dążenie organizatorów do zachowania bezstronności owocuje obecnością polityków zarówno partii rządzących jak i opozycyjnych. To jedyne wydarzenie, w którym równocześnie brali udział wywodzący się z odmiennych środowisk politycy, tacy jak: Andrzej Duda, Jarosław Kaczyński, Donald Tusk, Mateusz Morawiecki, Grzegorz Schetyna, Beata Szydło, Ewa Kopacz, a wcześniej Lech Wałęsa, Aleksander Kwaśniewski, Marian Krzaklewski, Marek Belka, Jerzy Buzek czy Leszek Miller.

Zasada ta odnosiła się również do gości zapraszanych zza granicy. Forum było konferencją, podczas której byli obecni zarówno reprezentanci władzy jak i opozycji z Ukrainy, Węgier, Litwy, Słowacji, Czech. Zdarzało się, że politycy, którzy nigdy nie spotykali się w swoim kraju, byli jednocześnie obecni właśnie na Forum Ekonomicznym. To niewątpliwie siła tego wydarzenia, która przyciąga kolejne osobistości.

Zaletą wydarzenia, w którym uczestniczą przedstawiciele wielu stron, jest możliwość podęcia debaty o kwestiach wybiegających poza aktualne spory medialne. Tu liczą się strategie i projekty wieloletnie. Odcięcie się od chwilowych waśni daje szansę na rozważną dyskusję i szukanie odpowiedzi na palące pytania. Na Forum Ekonomicznym z wyprzedzeniem dyskutowano m. in. o bezpieczeństwie energetycznym regionu czy o zagrożeniu klimatycznym. Zagadnieniach, które po wielu latach wciąż pozostają aktualne.

Ważna rola w historii regionu

Dzisiaj trudno to sobie wyobrazić, ale po rozpadzie bloku wschodniego część publicystów wieściła, że problemy ekonomiczne i opuszczenie Europy Środkowej przez Armię Czerwoną spowoduje wzrost nacjonalizmów. Przewidywano eskalację lokalnych konfliktów pomiędzy samodzielnymi państwami rządzonymi przez nową generację polityków. Zainicjowanie międzynarodowych spotkań przedstawicieli klasy politycznej było warunkiem koniecznym do zbudowania porozumienia w regionie.

Forum było miejscem, gdzie zacieśniała się współpraca w ramach Grupy Wyszehradzkiej. Częstymi gośćmi konferencji byli prezydenci i premierzy Czech, Węgier oraz Słowacji. To podczas FE rodziło się również zaufanie między odradzającymi się, niepodległymi krajami. Przedstawiciele Ukrainy, Białorusi, Litwy czy Gruzji mogli opowiedzieć o swoich planach i oczekiwaniach oraz na nowo nawiązywać relacje. W FE uczestniczyli m. in. : Valdas Adamkus, Swiatłana Cichanouska, Mikuláš Dzurinda, Robert Fico, Dalia Grybauskaitė, Václav Havel, Ǵorge Iwanow, , Arsenij Jaceniuk, Wiktor Janukowycz, Wiktor Juszczenko, Milan Kučan, Vytautas Landsbergis, Stjepan Mesić, Viktor Orbán, Petro Poroszenko, Micheil Saakaszwili, Bohuslav Sobotka oraz Mirek Topolánek.

Stopniowo przybywało również gości z Zachodu. Z upływem czasu kraje Europy Wschodniej zaczęły być coraz lepiej odbierane przez państwa starej Europy. Uznano ich aspiracje do włączenia się we wspólny wysiłek, jakim było budowanie Unii Europejskiej. Za tym szła obecność na Forum unijnych polityków. Wejście Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku nie doprowadziło do zmniejszenia rangi konferencji - wręcz przeciwnie. Od tego momentu polscy politycy stali się ambasadorami dalszego rozszerzenia Unii na wschód i południe, więc obecność polityków z Ukrainy, Gruzji, Chorwacji czy Serbii stała się tym bardziej naturalna. Zachód również przekonał się, że Polska to ważny partner, a na obecności na Forum można zyskać. W poprzednich edycjach wydarzenia uczestniczyli m.in.:, José María Aznar, José Manuel Barroso, Thomas de Maizière, Mario Monti, Jorge Sampaio, José Luis Zapatero.

Platforma dialogu na poróżnionej, krajowej scenie politycznej pozwala na znalezienie porozumienia lub przynajmmniej wspólnego języka. Dotyczy to nie tylko wspomnianej wcześniej sfery politycznej ale również współpracy państwa i biznesu. Jedno bez drugiego nie może funkcjonować, jednak współpraca obu traktowana jest z nieufnością. Uczestnictwo w Forum jest jedną z nielicznych okazji do tego, aby przedsiębiorcy mogli spotkać się z politykami publicznie i sformułować swoje potrzeby. Dla rozwoju gospodarczego jest to warunek konieczny. Bez oczekiwanych inwestycji infrastrukturalnych, czy edukacyjnych jako kraj nie moglibyśmy się w pełni rozwijać.

Przebieg Forum każdorazowo śledzą przedstawiciele mediów z całego świata. Liczni dziennikarze relacjonują debaty, z których cytaty można znaleźć w międzynarodowych agencjach prasowych. Wśród redakcji komentujących Forum były dotąd m. in. : Bloomberg, AFP, Euronews, Reuters, ANSA czy TASS. Artykuły poświęcone Forum znalazły się na łamach najpoczytniejszych, zagranicznych dzienników w tym m.in. The Wall Street Journal, Die Welt, Frankfurter Allgemeine Zeitung, Kommiersant czy Financial Times.

Największe wydarzenie podczas pandemii

Forum Ekonomiczne to również ludzie, a gości z roku na rok przybywa. W pierwszych edycjach konferencji brało udział po kilkuset uczestników. Z dzisiejszej perspektywy, kiedy frekwencja sięga czterech tysięcy gości, początki wydają się skromne. Były jednak tyle solidne, że z biegiem lat uczestników regularnie przybywało. Konsekwentne rozwijanie bloków tematycznych oraz włączanie nowych zagadnień do programu konferencji pozwoliło poszerzyć spektrum omawianych tematów.

W 2005 roku okazało się, że liczba przygotowanych wydarzeń oraz zgłoszonych uczestników jest tak duża, że budynki uzdrowiska w Krynicy-Zdroju nie są w stanie ich pomieścić. Od tamtego roku organizatorzy rozpoczęli budowę dodatkowych obiektów konferencyjnych. Ustawione wzdłuż centralnej osi deptaka spowodowały, że to właśnie na deptaku koncentrowało się życie Forum. To tu można było spotkać przechadzających się gości i dokończyć rozmowy, na które zabrakło czasu podczas oficjalnych dyskusji.

Rekordowym jak dotąd był rok 2019. Przybyło wówczas 4750 gości. 1116 z nich przyjechało z za granicy i reprezentowało 61 krajów z 4 kontynentów. Obecnych było 5 premierów i wicepremierów, 5 marszałków i przewodniczących parlamentów, 67 ministrów, wiceministrów, sekretarzy i podsekretarzy stanu oraz 84 posłów i senatorów. Podczas trzech dni zrealizowano 323 wydarzenia z udziałem 1464 panelistów. Odbyło się 6 sesji plenarnych. Obrady relacjonowało 691 dziennikarzy.

Rok kolejny - 2020 był dla Forum Ekonomicznego okresem próby. Pandemia COVID-19 znacznie ograniczyła liczbę uczestników. Konferencja musiała zostać okrojona. Zgodnie z przepisami sanitarnymi na każdego uczestnika przypadało co najmniej 2,5 mkw. powierzchni centrum konferencyjnego. W konsekwencji możliwe było przyjęcie zaledwie 2,5 tys. osób. Ekstremalnym testem okazało się ogłoszenie w Krynicy-Zdroju - gdzie miało odbywać się Forum - stanu zaostrzonego reżimu sanitarnego – tzw. czerwonej strefy. Zorganizowanie imprezy konferencyjnej w takich okolicznościach byłoby niemożliwe. W konsekwencji organizatorzy podjęli decyzję o przeniesieniu wydarzenia do Karpacza. Sprawne działanie biura organizacyjnego pozwoliło na zmianę lokalizacji Forum zaledwie miesiąc przed jej terminem. Wszystko odbyło się bez uszczerbku dla jakości spotkań. W dniach 8-10 września 2020 roku odbyło się aż 194 wydarzeń nawiązujących do hasła „Europa po pandemii: Solidarność, Wolność, Wspólnota?”, w tym 143 panele dyskusyjne, 27 rozmów, 17 wydarzeń streamowanych, 13 bloków tematycznych, 9 brefingów prasowych, 5 wydarzeń specjalnych, 4 sesje plenarne, 3 zamknięte śniadania robocze, 2 prezentacje raportów i opracowań naukowych, 1 prezentacja Raportu SGH i Forum Ekonomicznego. Obyły się również 2 gale i koncerty.

– Osoby zatrudnione w Instytucie Studiów Wschodnich, które są odpowiedzialne za organizację Forum bardzo się zaangażowały. Dzięki nim w ubiegłym roku były możliwe szybkie zmiany w trakcie przygotowań. Przy tej skali zobowiązaniach było to działanie bez precedensu. Mamy powody do dumy, bo wydarzenie się odbyło. Niestety pandemia przerwała nasz stabilny wzrost. Ale wszystko wskazuje na to, że już w tym roku wrócimy do długoletniego trendu – mówi Zygmunt Berdychowski, Przewodniczący Rady Programowej Forum Ekonomicznego. Forum Ekonomiczne 2020 w Karpaczu było największym tego typu wydarzeniem w okresie pandemii COVID-19. Jednocześnie odbyło się ono przy zachowaniu pełnego reżimu sanitarnego.

Wyczekiwana XXX edycja

Ponieważ Forum w roku 2020 było mocno naznaczone efektami pandemii i miało o wiele mniejszą skalę niż poprzednie odsłony konferencji, organizatorzy zdecydowali o wstrzymaniu się ze świętowaniem jubileuszowej edycji. Z tego powodu nastąpiła też przerwa w numeracji wydarzeń. Ustalono, że XXX edycja Forum Ekonomicznego odbędzie się w 2021 roku, kiedy impreza powróci do dużego formatu, zaś ubiegłoroczną odsłonę konferencji nazwano Forum Ekonomicznym 2020.

Jubileuszowa XXX edycja Forum Ekonomicznego odbędzie się w Karpaczu. Hasło tegorocznej edycji to „Europa w poszukiwaniu przywództwa”. Program konferencji będzie się koncentrować na gospodarczych skutkach pandemii, wejściu w nową perspektywę finansową na lata 2021-2027 oraz działaniach mających na celu ochronę klimatu. Spotkania potrwają od 7 do 9 września. Podobnie jak w latach poprzednich zaplanowano między innymi Forum Ukraińskie oraz Forum Idei. Na Forum poruszone zostaną także kwestie relacji Unii Europejskiej z Wielką Brytanią po Brexicie. Jednym z gości konferencji będzie Richard Tice, lider Partii Reform UK, który promuje w Wielkiej Brytanii stymulowanie gospodarki poprzez obniżenie podatków.

Organizatorzy spodziewają się ok. 4 tys. uczestników z Europy, Azji Centralnej i Stanów Zjednoczonych. Wezmą oni udział w wydarzeniach w ramach 16 ścieżek tematycznych, skupionych wokół zagadnień takich jak: biznes i zarządzanie, bezpieczeństwo, eksport, ochrona zdrowia, innowacje, energetyka, media i komunikacja, polityka międzynarodowa, zrównoważony rozwój. Wśród tematów pojawi się również kwestia nowej perspektywy finansowej UE.

Więcej informacji na temat programu XXX Forum Ekonomicznego oraz rejestracji można znaleźć na stronie forum-ekonomiczne.pl.

Organizatorem Forum Ekonomicznego jest Instytut Studiów Wschodnich. Głównymi partnerami
są: województwo dolnośląskie, Miasto Wrocław oraz Miasto Gospodarz – Karpacz, Port Lotniczy Wrocław oraz Dolnośląska Agencja Współpracy Gospodarczej.

foto: materiały prasowe