Subskrybuj nas na Youtube
Kupiłem 4 ha gruntu, który jest częściowo przeznaczony pod zabudowę mieszkaniową, a częściowo pod uprawy rolne. Przez działkę przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia. Zgodnie z przepisami w odległości 15 m od niego nie może być żadnych budynków ani nie mogą rosnąć drzewa. Oprócz tego działkę przecina na długości 40 metrów linia energetyczna z dwoma słupami. Czy jako nowy właściciel gruntu mogę jeszcze wystąpić do spółki gazownictwa i zakładu energetycznego o ustanowienie służebności przesyłu – pyta pan Michał.
Zakup gruntu z wybudowaną wcześniej infrastrukturą przesyłową nie wyklucza możliwości ubiegania się o ustanowienie odpłatnej służebności. Każdy kolejny właściciel nieruchomości może żądać rekompensaty za straty związane z ograniczeniem możliwości wykorzystania działki zgodnie z jej przeznaczeniem. Nawet wieloletnia zwłoka w wystąpieniu z żądaniem zapłaty nie może być rozumiana jako domniemane zrzeczenie się prawa do ustanowienia odpłatnej służebności związanej z korzystaniem z gruntu przez czerpiące z tego profity przedsiębiorstwo przesyłowe.
Budowa i utrzymywanie infrastruktury przesyłowej (np. kanalizacyjnej, wodociągowej, gazowej, telekomunikacyjnej czy energetycznej) na cudzej nieruchomości wiążą się z koniecznością wypłaty wynagrodzenia dla jej właściciela lub użytkownika wieczystego. W tym celu może on żądać od przedsiębiorstwa władającego tymi urządzeniami ustanowienia odpłatnej służebności przesyłu. Ustanowienie służebności przesyłu powinno nastąpić przede wszystkim w drodze umowy. Jeżeli jednak do jej zawarcia nie doszło, może to nastąpić na mocy orzeczenia sądowego.
Dochodzenie roszczeń należy rozpocząć od pisma skierowanego do przedsiębiorstwa użytkującego urządzenie przesyłowe, w którym właściciel gruntu powinien sprecyzować swoje żądania. Przed jego wysłaniem należy wcześniej ustalić geodezyjne numery działek, na których znajduje się infrastruktura przesyłowa, i nazwę zakładu, który jest jej właścicielem. Warto podać też wartość oczekiwanego odszkodowania. Nie może ono jednak być oderwane od realiów rynkowych, dlatego do jego oszacowania najlepiej wynająć rzeczoznawcę, który wykona ekspertyzę. Należy jednak pamiętać, że takie wyliczenie nie jest wiążące dla przedsiębiorstwa przesyłowego ani dla sądu, do którego może trafić ostatecznie sprawa.
Niestety nie ma żadnych ustawowych wskazówek, jak określić wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. W jednym przypadku może ono wynosić kilkadziesiąt złotych miesięcznie, w innym kilka tysięcy. W każdym razie powinno być adekwatne do stopnia uciążliwości i strat, jakie powoduje lokalizacja urządzeń przesyłowych, ich eksploatacja i konserwacja. Wynagrodzenie ma na celu rekompensatę uszczerbku, który ponosi właściciel, np. w związku z tym, że nie może wykorzystać części działki na cele budowlane, nie może na niej sadzić drzew ani zbierać plonów. Stawki są najczęściej wyższe przy działkach budowlanych i mniejsze przy gruntach rolnych.
Jak wskazał Sąd Najwyższy, przy ocenie wysokości wynagrodzenia wskazówkami powinny być także sposób wykorzystywania pozostałych nieruchomości właściciela (pozostałej części nieruchomości) i rozwój gospodarczy terenów położonych w sąsiedztwie, a także to, że na tych terenach urządzenie przesyłowe jest usytuowane i że w związku z tym ewentualne zamierzenia inwestycyjne właściciela z tych przyczyn mogą być ograniczone (postanowienia SN z z 5 kwietnia 2012 r., sygn. akt II CSK 401/11). Wynagrodzenie za służebność przesyłu może sprowadzać się do świadczenia jednorazowego. Strony mogą się też umówić, że będzie to świadczenie okresowe (miesięczne, kwartalne, roczne).
Źródłem służebności przesyłu powinna być umowa notarialna zawarta między przedsiębiorstwem i właścicielem gruntu, na którym są lub mają zostać zainstalowane urządzenia przesyłowe. W niej powinny się znaleźć zakres czynności, które przedsiębiorca przesyłowy może wykonywać w stosunku do nieruchomości oraz ustalona wysokość i zasady płatności wynagrodzenia.
Uprawnienia przedsiębiorcy przesyłowego mogą sprowadzać się do prawa wstępu, używania i korzystania z pasa gruntu o określonej szerokości i długości, prawa dostępu służb eksploatacyjnych w celu wykonywania czynności związanych z eksploatacją, naprawą, konserwacją, modernizacją i rozbudową urządzenia. Z kolei właściciel może zostać zobowiązany do zaniechania działań, które uniemożliwiłyby dostęp do urządzeń przesyłowych, zwłaszcza budowy nowych obiektów na wyznaczonym pasie gruntu.
Oświadczenie o ustanowieniu służebności przesyłu powinno być złożone przez wszystkich współwłaścicieli nieruchomości obciążonej. Ustanowienie służebności przesyłu wiąże się z koniecznością wpisania tego ograniczonego prawa rzeczowego do księgi wieczystej nieruchomości.
Z wnioskiem o ustanowienie służebności może wystąpić do sądu zarówno przedsiębiorca (gdy właściciel odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności), jak i właściciel nieruchomości (w razie odmowy przedsiębiorcy). Ustanowienie służebności przesyłu, tak jak i innych służebności, następuje w postępowaniu nieprocesowym. Właściciel nieruchomości może złożyć wniosek także wtedy, gdy jedyną przyczyną odmowy zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu jest spór co do wysokości wynagrodzenia (postanowienie Sądu Najwyższego z 14 października 2010 r., sygn. akt CZP 66/10, LEX nr 621345). Do rozpoznania sprawy właściwy jest sąd, w którego okręgu położona jest nieruchomość obciążona służebnością.
Wynagrodzenie za udostępnienie własności
Na wysokość opłaty wpływ mają przede wszystkim:
● charakter obciążonej nieruchomości wynikający z planu zagospodarowania przestrzennego lub właściwości terenu;
● właściwości urządzeń, które uprawniony przedsiębiorca posadowił lub zamierza posadowić na obciążonej nieruchomości (wielkość, obszar oddziaływania, zasady konserwacji);
● uszczerbek poniesiony w związku z ograniczeniem możliwości korzystania z gruntu, np. utrata przeznaczenia budowlanego;
● rodzaj, powierzchnia, położenie i przeznaczenie zajętego gruntu.
Wzór wniosku o ustanowienie służebności przesyłu
Jan NowakDębowica, 18 maja 2016 r.
21-404 Trzebieszów
Dębowica 124
Zakład Energetyczny w Siedlcach
08-110 Siedlce
ul. Transformatorowa 1
Wniosek o ustanowienie służebności przesyłu
Jako właściciel działki o nr. ewidencyjnym 234/4 położonej w miejscowości Dębowica, gmina Trzebieszów, na której jest posadowione 5 słupów energetycznych linii 15 kV, wnoszę o ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu na rzecz Zakładu Energetycznego w Siedlcach.
Jako umowne wynagrodzenie za korzystanie z mojej nieruchomości proponuję kwotę 100 zł miesięcznie. Wnoszę o rozpoznanie mojego wniosku w terminie 30 dni od jego doręczenia. W razie braku odpowiedzi zawierającej stanowisko w sprawie lub kategorycznej odmowy zawarcia umowy o ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu skieruję sprawę na drogę postępowania sądowego.
..............................................
Jan Nowak
Rozliczenie z fiskusem
Zgodnie z obowiązującym od 14 października 2014 r., art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.) wynagrodzenie otrzymane za ustanowienie służebności przesyłu w rozumieniu przepisów prawa cywilnego jest zwolnione od podatku dochodowego. Wprowadzenie do ustawy o PIT tak wyraźnego zapisu rozwiało wszelkie wątpliwości co do tego, czy wynagrodzenie związane z tą służebnością jest tak naprawdę zwolnione z podatku. Jeszcze w lipcu 2013 r. Ministerstwo Finansów stało na stanowisku, że podlega ono opodatkowaniu.
Podstawa prawna
Art. 3051–3054 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.). Art. 626 par. 3 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).