Z jakich źródeł można finansować drogi w miastach na prawach powiatu

Zarządcą wszystkich dróg publicznych, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, w granicach miast na prawach powiatu jest zgodnie z art. 19 ust. 5 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2007 r. nr 19, poz. 115 ze zm.) prezydent miasta. Do jego zadań należy budowa (w tym również nabywanie nieruchomości pod pasy drogowe i gospodarowanie nimi w ramach posiadanego prawa do tych nieruchomości), przebudowa, remont, utrzymanie i ochrona dróg publicznych, dla których jest zarządcą drogi. Na mocy art. 3 ust. 3 ustawy z 16 grudnia 2005 r. o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego (Dz.U. nr 267, poz. 2251 ze zm.) zadania w zakresie finansowania budowy, przebudowy, remontu, utrzymania, ochrony i zarządzania drogami publicznymi w granicach miast na prawach powiatu, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, finansowane są z budżetów tych miast. Już od 1 stycznia 2004 r. zmianie uległy zasady finansowania jednostek samorządu terytorialnego, w tym także finansowania dróg publicznych, zarządzanych przez samorząd terytorialny. Zlikwidowano wówczas część drogową subwencji ogólnej na rzecz zwiększenia udziału jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych. Obecnie skala wydatków na drogi zarządzane przez prezydenta miasta na prawach powiatu zależy głównie od tego, jaki jest poziom udziału dochodów budżetów samorządów w podatkach dochodowym od osób fizycznych i prawnych, oraz od tego, ile środków finansowych miasto ze środków własnych przeznaczy na drogi. Dodatkowym źródłem dofinansowania dla miast na prawach powiatu na zadania drogowe jest rezerwa subwencji ogólnej tworzona w budżecie państwa na mocy art. 26 ust. 1 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2008 r. nr 88, poz. 539 ze zm.). Corocznie wspierane dofinansowaniem było około 200 jednostek samorządu terytorialnego – szczebla wojewódzkiego, powiatowego oraz miast na prawach powiatu. W roku 2008 preferencją objęte były zadania inwestycyjne dotyczące budowy lub przebudowy obiektów mostowych, w szczególności: mostów, wiaduktów, estakad, kładek, posiadających ważną decyzję o pozwoleniu na budowę. Dofinansowanie uzyskało m.in. 49 miast na prawach powiatu. Miasta na prawach powiatu mogą również ubiegać się o dofinansowanie inwestycji na drogach krajowych z funduszy Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Ze środków Krajowego Funduszu Drogowego nie mogą korzystać gminy lub miasta, przez które przebiegają drogi krajowe. Środki finansowe z Krajowego Funduszu Drogowego mogą być jedynie przeznaczane na zadania związane z drogami krajowymi realizowane przez generalnego dyrektora dróg krajowych i autostrad albo spółki, z którymi podpisano umowę o budowę i eksploatację lub wyłącznie eksploatację autostrady płatnej, albo drogowe spółki specjalnego przeznaczenia. Natomiast minister infrastruktury dysponuje środkami jedynie na drogi krajowe, zarządzane przez generalnego dyrektora dróg krajowych i autostrad. W przypadku dopuszczenia finansowania dróg krajowych w miastach na prawach powiatu z Krajowego Funduszu Drogowego mogłaby być zagrożona realizacja Programu budowy dróg krajowych na lata 2008–2012 (na podstawie odpowiedzi na interpelację nr 7260).