IWONA SROKA o obowiązujących od 31 maja 2010 r. zmianach w systemie gwarantowanych rozliczeń - KDPW_CLEARPOOL pełni funkcję tzw. gwaranta rozliczeń transakcji. Jego głównym zadaniem jest wspieranie płynności rozliczeń transakcji zawartych na rynku regulowanym w razie niewypłacalności jednego z uczestników – banku lub domu maklerskiego.
ROZMOWA
URSZULA WRÓBLEWSKA:
Dlaczego Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych zdecydował się na powołanie spółki KDPW_CLEARPOOL? Jakie będzie jej zadanie?
IWONA SROKA*:
KDPW_CLEARPOOL pełni funkcję tzw. gwaranta rozliczeń transakcji. Jego głównym zadaniem jest wspieranie płynności rozliczeń transakcji zawartych na rynku regulowanym w razie niewypłacalności jednego z uczestników – banku lub domu maklerskiego. Gwarant dysponuje własnym kapitałem w wysokości 60 mln zł, który będzie mógł zostać użyty w takiej sytuacji. Jest to pierwszy krok w kierunku wydzielenia z KDPW izby rozliczeniowej CCP, która w przyszłości w podobny sposób będzie wspierała płynność rozliczeń.
Jak działalność nowo powołanej spółki przełoży się na sytuację uczestników transakcji?
Niedawny kryzys na rynkach finansowych pokazał, że wielostopniowe systemy zarządzania ryzykiem się sprawdzają. W sytuacji niewypłacalności banku lub domu maklerskiego mamy możliwość skorzystania z dodatkowych środków na pokrycie jego zobowiązań. Znacząco zmniejsza to obciążenia innych uczestników rynku i zmniejsza prawdopodobieństwo także ich ewentualnej niewypłacalności. Do tej pory, w przypadku sytuacji nadzwyczajnej, gdy wyczerpane zostały środki w systemie gwarantowania rozliczeń, wszyscy pozostali uczestnicy wzywani byli do wniesienia dodatkowych wpłat do funduszu rozliczeniowego na pokrycie zobowiązań. Teoretycznie wysokość wpłat dodatkowych była nieograniczona – instytucje musiały wpłacać środki do wysokości pokrycia zobowiązań. Wprowadzenie do systemu kolejnego szczebla – kapitału gwaranta – zwiększa bezpieczeństwo rozliczeń.
A więc...
Po pierwsze KDPW_CLEARPOOL pozwolił na uzyskanie, jeszcze przed formalnym powołaniem CCP, bardzo ważnej z perspektywy uczestników, właściwości systemu gwarantowania rozliczeń prowadzonego przez KDPW, jaką jest zalimitowanie maksymalnego poziomu wpłat dodatkowych do funduszu rozliczeniowego. Limit ten został ustalony na poziomie 110 proc. wpłaty podstawowej danego uczestnika. Wprowadzenie tego limitu pozwoli uczestnikom szacować ryzyko związane z uczestniczeniem w systemie gwarantowania rozliczeń. Obecnie ryzyko takie jest trudne do oszacowania ze względu na to, że wysokość wpłat dodatkowych do funduszu rozliczeniowego, do wniesienia których mogą zostać zobowiązani, nie jest z góry ograniczona. Po drugie, w systemie gwarantowania pojawiły się dodatkowe środki – na początek 60 mln zł.
Jakie środki będą wykorzystywane w pierwszej kolejności, gdyby jeden z uczestników transakcji stał się niewypłacalny?
W pierwszej kolejności zobowiązania uczestnika niewypłacalnego wykonywane są z należności tegoż uczestnika, dostępnych w ramach systemu KDPW. Gdy należności uczestnika nie zapewniają wykonania jego zobowiązań, kolejno wykorzystywane są depozyty zabezpieczające wniesione przez uczestnika niewypłacalnego, ale stosowane obecnie tylko do zamknięcia pozycji otwartych na rynku instrumentów pochodnych.
A jeżeli dostępne w ramach systemu KDPW środki pochodzące z należności niewypłacalnego uczestnika transakcji nie pokryją wszystkich zobowiązań?
W dalszej kolejności wykorzystywane są wpłaty podstawowe wniesione przez pozostałych uczestników rozliczających. Jeśli to okaże się niewystarczające trzeba skorzystać z 50 proc. maksymalnych wpłat dodatkowych pozostałych uczestników, ograniczonych do poziomu 110 proc. wpłat podstawowych. Po tym elemencie do systemu gwarantowania rozliczeń wchodzą środki KDPW_CLEARPOOL.
Co da uruchomienie pieniędzy gwaranta rozliczeń?
Po wykorzystaniu 50 proc. wpłat dodatkowych obligatoryjnie wykorzystywane są środki KDPW_CLEARPOOL w wysokości 20 mln zł. W zależności od tego, jak będzie wyglądała sytuacja rynkowa w danym momencie, w którym wystąpi niewypłacalność jednego z uczestników, w dalszym etapie będzie wykorzystana druga połowa wpłat dodatkowych pozostałych uczestników lub kolejne środki gwaranta. W tej chwili jest to łączenie 60 mln zł, ale dążymy do tego, żeby w ciągu kilku lat wartość tych kapitałów wzrosła do 150 mln zł.
W przyszłym roku z KDPW ma być wydzielona izba rozliczeniowa. Czym się ona zajmie?
Wydzielenie izby rozliczeniowej ze struktury Krajowego Depozytu to ważny element realizacji naszej strategii na lata 2010 - 2013. Dzięki temu polski rynek osiągnie światowe standardy dotyczące izb rozliczeniowych i centralnych depozytów, które wskazują na konieczność rozdzielnia izby rozliczeniowej i depozytu ze względu na diametralnie różne typy ryzyka generowane przez te dwa rodzaje działalności. Wyposażenie nowego modelu gwarancyjnego KDPW w system zarządzania ryzykiem rozliczeniowym wykorzystujący metodologię SPAN otworzy nam drogę do utworzenia izby rozliczeniowej CCP, rozumianej jako podmiot przyjmujący odpowiedzialność wobec swoich uczestników za wykonanie zobowiązań wynikających z rozliczanych przez niego transakcji. Utworzenie izby rozliczeniowej CCP planujemy na pierwszy kwartał 2011 roku. Ważnym elementem planowanych zmian będzie zastosowanie depozytów zabezpieczających jako podstawowego zabezpieczania rozliczeń transakcji na rynku kasowym, tak jak to ma obecnie miejsce dla rynku terminowego.
Jak istnienie izby przełoży się na sytuację uczestników transakcji giełdowych?
Docelowo izba rozliczeniowa CCP będzie oferować rozliczenie transakcji z zastosowaniem kompensacji wielostronnej – tzw. multilateral netting – zobowiązań pieniężnych i w papierach wartościowych. Ponadto będzie odpowiedzialna za zarządzanie systemem zabezpieczenia płynności rozliczeń, w tym zarządzanie systemem gwarantowania rozliczeń oraz zarządzanie ryzykiem rozliczeniowym. Składnikami zarządzanego przez CCP wielopoziomowego systemu gwarantowania rozliczeń będą depozyty zabezpieczające, stosowane także dla rynku kasowego, oraz gwarancja rozliczeń kapitałem własnym spółki CCP.
Czy wprowadzenie tego pośrednika nie zwiększy przypadkiem kosztów transakcji?
Wprowadzenie instytucji gwaranta rozliczeń w żaden sposób nie zwiększy kosztów rozliczania i rozrachunku transakcji. Natomiast zalimitowanie wysokości wpłat dodatkowych do funduszu rozliczeniowego jest wymierną korzyścią dla uczestników, gdyż są oni w stanie dokładnie określić ich poziom, co pozwala im na wymierne oszacowanie ryzyka. Ma to duże znaczenie zwłaszcza dla banków.
Jakie plany ma jeszcze KDPW?
W tej chwili prowadzimy prace nad utworzeniem izby rozliczeniowej CCP dla rynku OTC derywatów. To odpowiedź na potrzeby rynku – instytucji finansowych, jak również regulatorów – który silnie dotknięty kryzysem ostatnich dwóch lat poszukuje nowych i bezpiecznych sposobów rozliczania transakcji zawieranych poza rynkiem zorganizowanym. Z powodzeniem może je zagwarantować izba rozliczeniowa typu CCP, dysponująca wielostopniowym systemem zarządzania ryzykiem rozliczeniowym. Na polskim rynku kapitałowym jedynie Krajowy Depozyt może zagwarantować szybkie i oparte na najlepszych rozwiązaniach technologicznych utworzenie takiego podmiotu, gwarantując jednocześnie bezpieczne rozwiązania.
*Iwona Sroka
prezes Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych i spółki KDPW_CLEARPOOL