Przedsiębiorca, który szczęśliwie zakończył swój projekt, rozliczył go i dostał całość unijnych środków, nie powinien zapominać o tym, że korzystał z unijnych dotacji. Zgodnie z prawem UE przez okres trzech lub pięciu lat musi on utrzymać swoją inwestycję.
Taki obowiązek na przedsiębiorców korzystających z unijnego wsparcia nakładają przepisy unijnego rozporządzenia 1083/2006. Zgodnie z nimi oraz z zapisami umowy o przyznaniu dotacji, firma, która korzysta z unijnego dofinansowania musi przez okres pięciu lat po zakończeniu inwestycji zachować trwałość projektu. W przypadku małych i średnich przedsiębiorców UE jest bardziej liberalna i zobowiązuje ich do utrzymania trwałości inwestycji przez trzy lata.
Skutki muszą być trwałe
Trwałość przedsięwzięcia jest bardzo ważna. Ideą funduszy strukturalnych jest takie ich wydatkowanie, aby zapewniły trwałe pozytywne zmiany w gospodarce regionu i kraju. To zaś powoduje, że projekt przez wymagany prawem okres musi być utrzymany w powiecie, w którym został zrealizowany. Jak to rozumieć?
Przedsiębiorca, składając wniosek aplikacyjny, deklaruje, że zamierza wykonać określony katalog czynności (np. zakupić nowe maszyny) i przez to osiągnąć konkretne cele. Utrzymanie projektu oznacza, że zakupione dobra trwałe oraz efekty projektu będą zachowane w firmie przez wyznaczony przepisami okres. Nakładając takie obowiązki na firmę, UE chce mieć pewność, że pomoc publiczna będzie miała konkretny i trwały wpływ na gospodarkę. Konsekwencją naruszenia tego obowiązku może być w sytuacjach skrajnych nawet konieczność zwrotu otrzymanej dotacji wraz z odsetkami.
Stara czy nowa, ale taka sama
Dobrze to ilustruje zakup nowej maszyny na potrzeby firmy. Przez trwałość projektu rozumiemy konieczność posiadania zakupionych maszyn i urządzeń przez trzy lata lub pięć lat po zakończeniu inwestycji. Jeśli sprzęt ulegnie zużyciu, zniszczeniu czy zamortyzowaniu, firma będzie zobowiązana do zastąpienia go maszynami o podobnych parametrach. Podobnie jest w przypadku sprzedaży środków trwałych zakupionych w ramach projektu. Na miejsce tych sprzedanych należy zakupić nowe, o tym samym zastosowaniu.
Podobnie jest ze wskaźnikami inwestycji, których wypełnienie deklaruje firma we wniosku o dotacje. Mogą to być miejsca pracy, wzrost sprzedaży lub eksportu.
Odstępstwa tylko wyjątkowo
Oczywiście w sytuacjach wyjątkowych i uzasadnionych przedsiębiorca może wystąpić o możliwość odejścia od zasady trwałości projektu. Taką okolicznością może być na przykład kryzys gospodarczy, z którym mieliśmy do czynienia w ubiegłym roku. Jednak za każdym razem firma musi poinformować i uzyskać zgodę ze strony urzędu, od którego uzyskała dotacje. Samowolna wymiana środków trwałych będzie traktowana jako naruszenie przepisów o trwałości projektu, co może doprowadzić do cofnięcia dotacji.
Unijne prawo nakłada na beneficjentów obowiązek składania corocznych sprawozdań z wypełniania zasady trwałości projektu. Obowiązek ten po raz pierwszy powstaje po upływie 12 miesięcy od dnia złożenia wniosku o płatność końcową. Firma ma wówczas 14 dni na złożenia sprawozdania.