Z chwilą wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, wierzyciel uzyskuje tytuł zabezpieczenia, który jest wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Oznacza to, że może od razu udać się do komornika i żądać od dłużnika zaspokojenia zasądzonego na jego rzecz roszczenia.
Nakaz zapłaty to rodzaj orzeczenia sądowego, który jest wydawany zarówno w postępowaniu nakazowym, jak i upominawczym. Jest to możliwe wówczas, gdy przedłożone przez powoda dokumenty wskazują na duże prawdopodobieństwo jego racji lub udowadniają ją wprost. W przeciwieństwie do wyroku jest orzeczeniem warunkowym wydawanym na posiedzeniu niejawnym, co oznacza, że kończy pierwszy etap postępowania jedynie wtedy, gdy pozwany nie wniesie w terminie dwóch tygodni zarzutów lub sprzeciwu. Jeżeli takie odwołanie zostanie przez pozwanego wniesione, to sąd będzie badał sprawę na rozprawie, a postępowanie zakończy się wydaniem wyroku lub postanowienia.

Upomnienie dłużnika

Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym stanowi odmienny rodzaj orzeczenia od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i w obydwu wypadkach pozwanego i powoda obowiązują różne zasady postępowania.
Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym stanowi swoiste wezwanie dłużnika do zapłaty za pośrednictwem sądu. O jego wydaniu decyduje treść pozwu, z której musi wynikać jednoznacznie, że roszczenie nie jest oczywiście bezzasadne i przytoczone w nim okoliczności nie budzą wątpliwości. Powód może dochodzić zaspokojenia roszczenia, jeśli nie występuje świadczenie wzajemne. Dodatkowym warunkiem jest tutaj dokładna informacja o miejscu pobytu pozwanego, które musi znajdować się na terenie Polski, gdyż tu może nastąpić jego doręczenie.
Wydając nakaz zapłaty, sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenia wraz z kosztami sądowymi lub wnieść w tym terminie sprzeciw do sądu. Jeśli w stosunku do nakazu zapłaty nie wniesiono w całości lub w części skutecznie sprzeciwu, to wówczas ma on skutki prawomocnego wyroku. Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym nie stanowi tytułu zabezpieczenia, który wierzyciel może przedstawić komornikowi z wnioskiem o zajęcie majątku dłużnika.

Z nakazem do komornika

Przesłanki wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym są nieco odmienne. Sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych. W odróżnieniu od postępowania upominawczego okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie muszą być udowodnione w dokumentach dołączonych do pozwu (patrz ramka).
Z chwilą wydania nakazu zapłaty stanowi on zabezpieczenie z tytułem wykonawczym bez konieczności nadawania mu klauzuli wykonalności (wyjątkowo po dwóch tygodniach, gdy zostanie wydany na podstawie weksla lub innego papieru). Po doręczeniu nakazu dłużnikowi może on w ciągu dwóch tygodni wnieść zarzuty do sądu. Prawidłowe wniesienie zarzutów prowadzi do wyznaczenia rozprawy, na której sąd rozstrzyga o losach nakazu zapłaty, uchylając go albo utrzymując w całości lub w części.
Postępowanie nakazowe to korzystny dla wierzyciela tryb dochodzenia należności przed sądem bez konieczności przeprowadzenia rozprawy. Musi on jednak zawsze dysponować dokumentami, które udowodnią fakt istnienia wierzytelności. Bardzo ważną zaletą uzyskania nakazu zapłaty (zarówno w postępowaniu nakazowym, jak i upominawczym) są czterokrotnie niższe koszty sądowe niż w przypadku dochodzenia długu w zwykłym trybie. Brakującą część opłaty sądowej ponosi dłużnik przy ewentualnym odwołaniu (zarzutach lub sprzeciwie) od nakazu zapłaty.
KIEDY SĄD WYDA NAKAZ ZAPŁATY
Sąd może wydać nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, gdy pozwany udowodni swoje roszczenie:
1. dokumentem urzędowym;
2. zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem;
3. wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu;
4. zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i niezapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym;
5. wekslem, czekiem, warrantem lub rewersem, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości;
6. umową handlową, dowodem spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego oraz dowodem doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku;
7. wyciągiem z ksiąg bankowych i opatrzonym podpisem upoważnionej osoby oraz dowodem doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty.
Podstawa prawna
• Ustawa z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).