Organem właściwym do rozstrzygania sporów dotyczących m.in. odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci jest prezes Urzędu Regulacji Energetyki.
Nałożony na przedsiębiorstwa energetyczne ustawą z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 89, poz. 625) obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie do sieci stanowi realizację zasady TPA (Third Party Access), czyli udostępnienie przez właściciela lub operatora infrastruktury sieciowej dostępu do tejże infrastruktury zainteresowanym podmiotom w celu umożliwienia dostarczania towarów lub usług klientom tego podmiotu.
Przedsiębiorstwo zajmujące się dystrybucją lub przesyłem energii elektrycznej lub gazu może odmówić zawarcia umowy przyłączeniowej wyłącznie w przypadkach określonych w ustawie, tj. w wypadku występowania ekonomicznych przeciwwskazań do dokonania przyłączenia, braku odpowiednich warunków technicznych lub niespełniania przez wnioskującego warunków przyłączenia do sieci i odbioru (art. 7 ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne).

Prawne regulacje

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne organem właściwym do rozstrzygania sporów dotyczących m.in. odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci jest prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE). Zgodnie z aktualną linią orzeczniczą postępowanie toczące się przed prezesem URE może dotyczyć tylko umów niezawartych z powodu sporu między stronami, a zakres rozstrzygania przez prezesa URE dotyczy elementów między nimi spornych. Pozostałe postanowienia umowy nie powinny być przedmiotem rozstrzygania organu i powinny pozostać w sferze cywilnoprawnej zasady swobody umów.

Cel ustawy

Prezes URE może rozszerzyć zakres swojego rozstrzygnięcia, powołując się np. na cel ustawy – Prawo energetyczne zawarty w art. 1 ust. 2. Pogląd taki zaprezentował m.in. Sąd Antymonopolowy w wyroku z 7 kwietnia 1999 r. (XVII Ame 85/98), w którym stwierdził, że kompetencje przyznane prezesowi URE przewidują możliwość ingerowania w umowy cywilnoprawne. Należy również zwrócić uwagę na wyrok Sądu Antymonopolowego z 21 marca 2001 r. (XVII 30/00), w którym sąd umorzył w części decyzję prezesa URE, uznając, że prezes URE nie wziął pod uwagę wszystkich istotnych postanowień umowy.

Postępowanie wyjaśniające

W świetle tego orzecznictwa należy dojść do wniosku, że prezes URE powinien w postępowaniu wyjaśniającym zbadać wszystkie istotne warunki umowy przyłączeniowej, które stanowią przedmiot sporu między jej stronami. Jednak zgodnie z zasadą proporcjonalności ingerencja organu administracji publicznej w stosunek prawny powinna mieć zdecydowanie węższy zakres. Granicą działania prezesa URE powinien być zakres zagadnień spornych wyszczególnionych w ustawie – Prawo energetyczne. Tak więc rozstrzygnięcia prezesa URE nie powinny ingerować w pozostałe postanowienia umowy niepozostające w związku z zagadnieniami spornymi i mieć na uwadze zwłaszcza relację pomiędzy celem ustawy a wprowadzanymi przez nią ograniczeniami.