Obywatel Unii, który chce założyć w Polsce firmę, podlega przepisom polskim, tak jak polski przedsiębiorca. Zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce reguluje ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Jej art. 13 stanowi, że osoby zagraniczne z państw UE i EFTA mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach, jak przedsiębiorcy polscy. Oznacza to, że osoby fizyczne będące obywatelami takich państw składają zgłoszenie o dokonanie wpisu do ewidencji prowadzonej przez organ gminy. W zależności od formy prawnej, w jakiej będzie prowadzona działalność gospodarcza, wyróżniamy dwa rodzaje rejestrów. I tak osoby fizyczne oraz wspólnicy spółek cywilnych fakt założenia firmy muszą zgłosić w ewidencji działalności gospodarczej, którą prowadzą urzędy gmin. Dokumentem potwierdzającym dokonanie wpisu jest zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej. Jeżeli natomiast działalność ma być prowadzona w formie osoby prawnej (wszystkie rodzaje spółek), należy to zgłosić do rejestru przedsiębiorców. Organem rejestrowym jest w tym przypadku Krajowy Rejestr Sądowy, a dokumentem potwierdzającym wpis postanowienie sądu rejestrowego.
Przedsiębiorca niebędący obywatelem polskim, jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą na własny rachunek, powinien złożyć w urzędzie gminy wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. W tym wniosku musi podać takie dane jak: oznaczenie przedsiębiorcy, nr PESEL (jeżeli go nie posiada powinien złożyć poświadczoną przez upoważnionego pracownika urzędu kopię paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego jego tożsamość i obywatelstwo). Ma także obowiązek wskazać swoje miejsce zamieszkania i adres, a jeżeli wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania - również wskazanie tego miejsca. We wniosku należy także określić przedmiot działalności zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności oraz wskazać datę jej rozpoczęcia. Jeżeli przedsiębiorca jest w związku małżeńskim musi podać informację o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólnoty majątkowej. Ponadto musi zarejestrować w ZUS siebie oraz osoby zatrudnione.
ZASADY REJESTRACJI I PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Austria
Obywatel UE, który chce założyć firmę w tym kraju, nie musi uzyskiwać dodatkowych zezwoleń. Formy prowadzenia działalności gospodarczej to: jednoosobowa działalność gospodarcza, spółki cywilne, spółki handlowe (osobowe i kapitałowe), spółki zarobkowe (partnerskie), spółdzielnia oraz fundacja.
Belgia
Ustawodawstwo belgijskie rozróżnia trzy rodzaje działalności gospodarczej: handlową, rzemieślniczą i przemysłową. Przedsiębiorstwa podlegają rejestracji w rejestrze handlowym przy Ministerstwie Gospodarki (La Banque-Carrefour des Entreprises). Formy prowadzenia działalności to: przedsiębiorstwo na rachunek własny, prywatna spółka z o.o., spółka akcyjna, spółdzielcza spółka z o.o.
Bułgaria
Zakładanie i rejestrację firm w Bułgarii regulują przepisy kodeksu handlowego. Oprócz rejestracji w rejestrze handlowym, przedsiębiorca zobowiązany jest, przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, załatwić formalności w urzędzie podatkowym, w lokalnym Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, a także w Krajowym Instytucie Statystycznym.
Cypr
Dla obywateli Unii Europejskiej nie ma żadnych ograniczeń przy zakładaniu przedsiębiorstw. Pierwszym krokiem do założenia firmy jest wystąpienie do Department of Registraar of Companies (komórki Ministerstwa Handlu, Przemysłu i Turystyki) z propozycją nazwy firmy. Po uzyskaniu zgody należy podjąć właściwą procedurę rejestracyjną.
Czechy
Zagraniczne osoby fizyczne, które chcą prowadzić w Czechach działalność gospodarczą, muszą przedstawić czeski wypis z Krajowego Rejestru Karnego, wypisy z Rejestru Karnego z kraju, którego osoba zagraniczna jest obywatelem. Dokumentem uprawniającym do prowadzenia działalności gospodarczej w Czechach jest karta przedsiębiorcy.
Dania
Dania jest państwem realizującym zasadę wolnego rynku, swobodnej konkurencji i braku ograniczeń w prowadzeniu działalności gospodarczej. Wszystkie formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej są dostępne w jednakowym stopniu dla podmiotów krajowych i zagranicznych. Działalność produkcyjna lub handlowa podlega obowiązkowej rejestracji.
Estonia
Estońskie prawo nie stawia żadnych dodatkowych wymagań dla cudzoziemców, którzy chcą na terenie tego państwa założyć firmę. Zgodnie z kodeksem handlowym Estonii obywatel UE może prowadzić działalność gospodarczą jako osoba fizyczna oraz osoba prawna w formie spółki cywilnej, spółki partnerskiej z o.o., spółki z o.o. lub spółki akcyjnej.
Finlandia
Prawo fińskie dopuszcza założenie firmy przez osoby fizyczne mieszkające na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Istotne znaczenie ma miejsce zamieszkania, nie obywatelstwo. Działalność gospodarczą może prowadzić zagraniczna osoba prawna, wspólnota lub fundacja założona zgodnie z prawodawstwem kraju wchodzącego w skład Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Francja
Mimo generalnie obowiązującej zasady swobody podejmowania działalności gospodarczej, istnieje szereg ograniczeń. Dotyczą one cudzoziemców oraz Francuzów. Przepisy określają trzy rodzaje działalności zawodowej: handlową, rzemieślniczą i wolne zawody. Rozróżnienie jest istotne z uwagi na formalności związane z podjęciem działalności i systemem podatkowym.
Grecja
Cudzoziemiec, który chce prowadzić działalność na terenie Grecji, musi uzyskać na to pozwolenie od władz. Zakres działalności jest dowolny, z wyjątkiem obszarów uznanych za ważne pod względem publicznym. W takim przypadku konieczne jest uzyskanie licencji lub koncesji. Obywatel UE może prowadzić działalność gospodarczą w formie niezależnej działalności, spółki akcyjnej lub spółki z o.o.
Hiszpania
Cudzoziemcy, którzy nie są rezydentami w Hiszpanii, a chcą tam prowadzić działalność gospodarczą, muszą posiadać dokument NIE (Número de Identificación de Extranjeros). Jest to numer identyfikacyjny wystawiany przez Komendę Główną Policji. Osoby fizyczne mogą prowadzić działalność indywidualną, Wspólnotę Mienia i Spółkę Cywilną.
Holandia
Holenderskie prawo nie wymaga od obywateli UE uzyskania pozwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej. Ograniczenia co do rodzaju prowadzonej działalności, jeżeli występują, dotyczą zarówno Holendrów, jak i cudzoziemców. Przedsiębiorstwo należy zgłosić do rejestru handlowego w ciągu siedmiu dni przed datą rozpoczęcia działalności.
Irlandia
Firmy polskie mogą prowadzić działalność gospodarczą w Irlandii poprzez bezpośrednie zarejestrowanie w tym kraju spółki lub rejestrację oddziału. Obywatel UE może zakładać spółki z o.o. i spółki akcyjne. Osoby fizyczne niebędące Irlandczykami mogą podejmować działalność gospodarczą na zasadach samozatrudnienia.
Litwa
Zagraniczna osoba fizyczna lub prawna może podjąć działalność gospodarczą na Litwie na takich warunkach i w takim zakresie, jak obywatele litewscy. Rejestrację i ewidencję firm prowadzi Państwowe Przedsiębiorstwo Rejestru, gdzie należy złożyć wniosek rejestracyjny.
Luksemburg
Osoby niebędące obywatelami Luksemburga mogą zarejestrować firmę jako przedsiębiorstwo indywidualne lub jednoosobową spółkę z o.o. Procedury związane z rejestracją jednoosobowej działalności gospodarczej różnią się w zależności od rodzaju podejmowanej działalności gospodarczej i uzależnione są od kategorii zawodów.
Osoby fizyczne, które prowadzą działalność gospodarczą na Łotwie, są zobowiązane wpisać się w Rejestrze Handlowym jako jednoosobowy przedsiębiorca, jeżeli roczny obrót z tytułu wykonywanej działalności gospodarczej przekracza 200 tys. łatów lub jeżeli zatrudnia więcej niż pięciu pracowników, a roczny obrót z tytułu działalności przekracza 20 tys. łatów.
Malta
Utworzenie firmy samozatrudniającej wymaga rejestracji. Wnioskujący musi określić zakres i pole działalności. Musi także przejść proces sprawdzenia kwalifikacji przed rozpoczęciem działalności. Gdy proponowana działalność nie ma odpowiednika na Malcie, musi być uznana przez Malta Professional and Vocational Qualifications Awards Council.
Niemcy
Niemcy są liberalne, jeżeli chodzi o zakładanie firmy przez obywateli UE. Prawo nie wymaga uzyskiwania żadnych zezwoleń. Najchętniej wybieranymi formami prowadzenia działalności gospodarczej wśród cudzoziemców są: przedstawicielstwo, samodzielny oddział, działalność na własny rachunek, spółki osobowe (cywilna, jawna, komandytowa) oraz spółka z o.o.
Portugalia
W Portugalii korzystną formą w przypadku indywidualnej działalności gospodarczej jest spółka udziałowa jednoosobowa. Utworzona jest na zasadzie jedynego wspólnika - osoba fizyczna lub prawna, która jest posiadaczem całości kapitału spółki. Wszystkie formalności związane z założeniem firmy załatwiają centra formalności dla przedsiębiorstw.
Rumunia
Spółki zagraniczne i organizacje gospodarcze mogą zakładać swoje oddziały w Rumunii, za zgodą Ministerstwa Gospodarki i Handlu. Wydawane zezwolenia obejmują: przedmiot, warunki wykonania działalności, czas i siedzibę. Obligatoryjny termin wydania zezwolenia na funkcjonowanie przedstawicielstwa - 30 dni od daty złożenia dokumentów.
Słowacja
Zagraniczna osoba fizyczna może prowadzić działalność gospodarczą na Słowacji, o ile spełnia warunki określone w ustawie o działalności gospodarczej. Obywatel polski, który chce założyć firmę jako osoba fizyczna, musi to zgłosić do Urzędu ds. Działalności Gospodarczej, w miejscu, gdzie zamierza prowadzić działalność.
Słowenia
Popularną formą prowadzenia działalności na Słowacji jest jednoosobowa działalność gospodarcza na własny rachunek. Należy ją wpisać do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez urząd podatkowy. Samodzielny przedsiębiorca może prowadzić działalność gospodarczą pod swoim własnym nazwiskiem lub pod nazwą firmy.
Szwecja
W prawie szwedzkim dopuszczalne jest tworzenie firm jednoosobowych. Dla dokonania przez obywatela polskiego rejestracji i podjęcia pracy jako jednoosobowy przedsiębiorca na zasadzie samozatrudnienia konieczne jest uzyskanie numeru statystycznego oraz numeru VAT.
Węgry
Zarówno spółki nieposiadające, jak i posiadające osobowość prawną należy wpisać do węgierskiego rejestru handlowego. Przy dokonywaniu rejestracji konieczne jest przedstawienie umowy spółki oraz udokumentowanie faktu założenia konta bankowego. W przypadku podmiotu zagranicznego - wpłata na konto musi być dokonana w walucie wymienialnej.
Wielka Brytania
W Wielkiej Brytanii istnieje możliwość założenia jednoosobowej firmy wykonującej prace na zlecenie. Obywatele Unii Europejskiej mają prawo do podejmowania własnej działalności gospodarczej na terenie Wielkiej Brytanii bez konieczności rejestrowania się.
Włochy
W stosunku do obywateli polskich, którzy zamierzają we Włoszech podjąć pracę na zasadzie samozatrudnienia, nie ma żadnych ograniczeń. Zakładając firmę jednoosobową, należy uzyskać zezwolenia z gminy, zgłosić się do Izby Handlowej oraz do INPS, który jest odpowiednikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.