Z przetargiem czy bez? PPK a prawo zamówień publicznych

Zgodnie z obowiązującymi przepisami jednostki sektora finansów publicznych, a zatem m.in. jednostki samorządu terytorialnego, ministerstwa, urzędy i ich agencje wykonawcze, publiczna służba zdrowia, szkoły, uczelnie, instytucje kultury, a także organy kontroli państwowej i ochrony prawa są zobowiązane do stosowania prawa zamówień publicznych podczas realizacji zamówień na dostawy lub usługi.

Stąd dość często pojawia się pytanie o stosowane tych przepisów podczas wdrażania PPK – czy aby wybrać instytucję zarządzającą PPK, konieczne jest zorganizowanie przetargu? Zapytaliśmy o to eksperta. Nasze wątpliwości wyjaśni Janusz Ryfka, menedżer ds. PPK z PFR TFI.

Wyjątki w prawie zamówień publicznych

Aktualnie, w myśl obowiązującej do końca roku ustawy Prawo Zamówień Publicznych, jej przepisów nie stosuje się do umów z zakresu prawa pracy, w tym także do umów o zarządzanie i prowadzenie PPK. Oznacza to, że wybór instytucji finansowej może odbyć się bez organizowania postępowania przetargowego. Jednak w czerwcu, przyjmując tzw. tarczę antykryzysową 4.0, ustawodawca znowelizował ustawę o PPK, wprowadzając do niej art. 7 ust. 2a, który ma wejść w życie od 1 stycznia 2021 r. Stanowi on, że do umów o zarządzanie PPK oraz umów o prowadzenie PPK nie stosuje się przepisów nowej ustawy Prawo zamówień publicznych, ale pod warunkiem, że wartość zamówienia jest mniejsza niż progi unijne, o których mowa w art. 3 ust. 1 tej ustawy – wyjaśnia Janusz Ryfka.

Co w praktyce oznacza to dla pracodawców?

Każdy podmiot zatrudniający z sektora finansów publicznych wdrażający PPK po 1 stycznia 2021 r. powinien oszacować, czy w jego przypadku zostaną przekroczone progi unijne i czy będzie musiał przeprowadzać procedurę wyboru instytucji finansowej wdrażającej i zarządzającej PPK z uwzględnieniem trybu przetargowego – przybliża ekspert z PFR TFI.

Próg unijny, czyli…

Jak to sprawdzić? Zacznijmy od ustalenia wartości progów, o których mowa. Dla administracji centralnej próg unijny dla dostaw i usług został oszacowany na 139 tysięcy euro, natomiast dla administracji samorządowej na 214 tysięcy euro. Kluczową sprawą w kontekście wdrażania PPK jest zatem to, jak rozumieć szacowaną wartość zamówienia, a tym samym jak ją obliczyć, by sprawdzić, czy nie przewyższa ustalonego limitu.

Janusz Ryfka wyjaśnia, że obecnie nie ma jeszcze obowiązującej interpretacji, jednak trwające dyskusje zmierzają w kierunku, by szacowaną wartość zamówienia rozumieć jako wartość wynagrodzenia, jakie przez okres 12 lub 48 miesięcy zarządzania PPK pobierze instytucja finansowa.

Ustalmy teraz, ile wynosi opłata za zarządzanie. Ustawa o PPK wskazuje, że wynagrodzenie stałe instytucji finansowej może wynieść maksymalnie 0,5 proc. rocznie od wartości aktywów uczestnika zgromadzonych na rachunku PPK. Dodatkowo instytucja finansowa może pobrać 0,1 proc. rocznie od wartości aktywów uczestnika jako prowizję za wypracowany wynik finansowy (wynagrodzenie zmienne). Jednak może być ono naliczone i pobrane wyłącznie, jeśli zostaną spełnione następujące warunki: osiągnięta przez fundusz inwestycyjny, fundusz emerytalny lub subfundusz za dany rok stopa zwrotu będzie dodatnia i wyższa od stopy referencyjnej, a stopa zwrotu na ostatni dzień wyceny w danym roku będzie nie mniejsza niż 75% najwyższych stóp zwrotu funduszy tej samej zdefiniowanej daty.

Biorąc pod uwagę powyższe warunki, maksymalna stawka wynagrodzenia za zarządzanie środkami uczestników PPK może wynieść 0,6% wartości aktywów rocznie. W praktyce jednak będzie to mniej, gdyż prawie wszystkie instytucje finansowe pobierają wynagrodzenie stałe niższe niż 0,5%.

Mamy już określone progi unijne, przyjęliśmy, jak rozumieć szacowaną wartość zamówienia i jakie stawki za zarządzanie pobierają instytucje finansowe. Możemy zatem przejść do sprawdzenia, czy niezbędne będzie stosowanie procedury przetargowej. Zobaczmy to na konkretnym przykładzie, który pozwoli nam przeanalizować cały proces i dowiedzieć się, jakie elementy uwzględnić, dokonując obliczeń – tłumaczy ekspert z PFR TFI.

Obliczenia krok po kroku

Oszacujmy, czy podmiot z administracji samorządowej zatrudniający 2400 osób będzie musiał dokonać wyboru instytucji finansowej w trybie przetargowym.

Załóżmy, że średnie miesięczne wynagrodzenie pracownika w tym podmiocie wynosi 3500 zł brutto. Pamiętając o tym, że miesięczna wpłata podstawowa pracownika wynosi 2% wynagrodzenia, a wpłata pracodawcy 1,5% wynagrodzenia, obliczymy, że wartość wpłaty na rachunek PPK jednego pracownika wyniesie 122,5 zł (3500 zł x (2% + 1,5%)). Zatem suma miesięcznych wpłat na rachunki wszystkich zatrudnionych przez tego pracodawcę wyniesie 294 000 zł (122,5 zł x 2400). Jeśli przemnożymy tę wartość przez 48 miesięcy, otrzymamy 14 112 000 zł.

Oprócz wpłat pracownika musimy uwzględnić również dopłaty od państwa. Całkowita wartość wpłat powitalnych dla wszystkich pracowników wyniesie 250 zł x 2400 = 600 000 zł. Jeżeli chodzi o dopłaty roczne, to w okresie 4 lat (48 miesięcy) na rachunek każdego pracownika wpłyną trzy wpłaty, gdyż są one wypłacane od następnego roku po zawarciu umowy o prowadzenie PPK. Zatem całkowita wartość dopłat rocznych na rachunki PPK w okresie 48 miesięcy wyniesie 240 zł x 2400 x 3 = 1 728 000 zł.

Jeśli zsumujemy wpłaty od pracownika, pracodawcy i państwa w okresie 48 miesięcy, otrzymamy łącznie 16 440 000 zł. Aby obliczyć wartość wynagrodzenia dla instytucji finansowej, należy uwzględnić, że wartość zgromadzonych środków zmienia się w czasie i systematycznie rośnie poprzez dokonywanie wpłat. Dlatego wynagrodzenie instytucji finansowej należy naliczyć od średniej wartości środków w tym czasie, którą można wyznaczyć jako średnią arytmetyczną sumy wszystkich wpłat dokonywanych na rachunki PPK w okresie 48 miesięcy. W tym przypadku wyniesie ona 16 440 000zł / 2 = 8 220 000zł i od takiej kwoty należy obliczyć wartość wynagrodzenia, które zostanie pobrane przez instytucję finansową. Jak wspomnieliśmy wcześniej, roczna stawka wynagrodzenia dla instytucji zarządzającej PPK nie przekracza 0,6% rocznie od wartości aktywów , zatem w trakcie 4 lat wynagrodzenie wyniesie 197 280 zł (0,6% x 4 x 8 220 000 zł). Przy aktualnie obowiązującym kursie euro dla zamówień publicznych na poziomie 4,2693 otrzymamy kwotę 46 208,98 euro, czyli mniej niż wartość progu unijnego, który w tym przypadku wynosi 214 000 euro.

W powyższym przykładzie mamy zatem sytuację, w której pracodawca jest zwolniony z organizacji przetargu w celu wyboru instytucji zarządzającej PPK. Aby przekroczyć wskazane progi unijne, podmiot ten musiałby zatrudniać co najmniej 11 115 osób. Tak jak wspomniałem, powyższy przykład pokazuje pewien algorytm, według którego w prosty sposób możemy obliczyć szacowaną wielkość zamówienia dla każdej jednostki sektora finansów publicznych – wyjaśnia Janusz Ryfka.

Dla porównania przyjrzyjmy się jeszcze innemu przykładowi, a mianowicie jednostce administracji centralnej, w której średnie wynagrodzenie kształtuje się na poziomie 5250 zł, a zatrudnienie wynosi 650 osób. Postępując analogicznie jak w pierwszym przykładzie, obliczymy, że wartość wszystkich wpłat na PPK w okresie 48 miesięcy wyniesie 6 363 500 zł. Średnią wartość środków w okresie możemy oszacować na 3 181 750 zł. Zatem wynagrodzenie instytucji finansowej w tym okresie będzie wynosiło 76 362 zł (17 886,30 euro), czyli podobnie jak w pierwszym przykładzie pracodawca nie przekroczy progów unijnych. Dopiero przy zatrudnieniu co najmniej 5 052 osób pracodawca byłby zobowiązany do wyboru instytucji finansowej zarządzającej PPK w trybie przetargu.

Na podstawie powyższych przykładów i przy przyjęciu opisanego sposobu rozumienia szacunkowej wartości zamówienia (nad jego ostatecznym kształtem trwają jeszcze prace) wydaje się, że większość pracodawców sfery finansów publicznych nie będzie musiała wdrażać PPK w trybie przetargowym. Niemniej warto rozpocząć przygotowania do wdrożenia jak najwcześniej. To pozwoli pracodawcom zapoznać się z mechanizmem szacowania wartości zamówienia oraz dobrze przygotować się do całego procesu uruchomienia PPK. W PFR TFI organizujemy dla samorządów webinary, podczas których wyjaśniamy szczegółowo cały proces wdrożenia PPK w jednostkach publicznych – podsumowuje Janusz Ryfka.

Ekspert:
Janusz Ryfka, Menedżer ds. PPK w PFR TFI