Niektóre urzędy wymagają, by takie oświadczenie podpisywali wspólnicy lub udziałowcy spółek występujących o zezwolenie na gospodarowanie odpadami. A wystarczy, że wystawi je spółka – potwierdza to resort środowiska.
Przedsiębiorcy, którzy składają wnioski o zezwolenia związane z gospodarowaniem odpadami, muszą składać oświadczenia o niekaralności za wykroczenia, delikty administracyjne swoich wspólników, prokurenta, członka zarządu lub członka rady nadzorczej posiadacza odpadów. Dotyczy to m.in. zezwoleń na zbieranie odpadów, na przetwarzanie odpadów, na zbieranie i przetwarzanie odpadów albo pozwoleń na wytwarzanie odpadów uwzględniających zbieranie lub przetwarzanie odpadów.
Taki sam wymóg dotyczy przedsiębiorców, którzy musieli złożyć wnioski o przedłużenie powyższych zezwoleń do 5 marca 2020 r. – obecnie nierzadko są one przedmiotem postępowań administracyjnych po odmrożeniu biegu terminów. W praktyce pojawił się problem, gdyż niektóre organy żądają przedłożenia oświadczeń pochodzących od osób, których oświadczenia dotyczą (np. wspólników spółki z o.o.), a nie wnioskodawcy (czyli np. składającej wniosek spółki z o.o.).
Nietrudno sobie wyobrazić kłopot, jaki ma spółka z kilkudziesięcioma wspólnikami albo gdy umarł jeden z nich, a spadkobranie po nim nie jest uregulowane. Taka postawa urzędów czasami wręcz uniemożliwia złożenie oświadczeń. Rzecz w tym, że podobna praktyka jest błędna. Organy gmin mylą bowiem wymogi oświadczeń z wymogami w przypadku zaświadczeń.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1592; dalej: nowelizacja) posiadacz odpadów, który przed dniem wejścia jej w życie (co miało miejsce 5 września 2018 r.) uzyskał wyżej wymienione zezwolenie lub pozwolenia, był obowiązany w terminie do 5 marca 2020 r. złożyć wniosek o zmianę posiadanej decyzji. Do takiego wniosku należy dołączyć zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 3 nowelizacji m.in. oświadczenie o niekaralności, o którym mowa w art. 42 ust. 3a pkt 3 ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 797; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875; dalej: u.o.). Taki wymóg dotyczy także wniosków o nowe zezwolenia lub pozwolenia wymienione powyżej.
Oświadczenie to dotyczy niekaralności wspólnika, prokurenta, członka zarządu lub członka rady nadzorczej posiadacza odpadów będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej lub liczby prawomocnych wyroków skazujących te osoby za wykroczenia określone w art. 175, art. 183, art. 189 ust. 2 pkt 6 lub art. 191 u.o.
Zgodnie z art. 14 ust. 3 nowelizacji oświadczenia, o których mowa w ust. 2 pkt 3–5, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. W myśl art. 14 ust. 4 nowelizacji, jeżeli posiadacz odpadów nie złoży wniosku spełniającego wymagania, o których mowa w ust. 1 i 2, w terminie, o którym mowa w ust. 1, zezwolenie wygasa.
Wykładnia językowa…
Wychodząc od podstawowej wykładni, czyli językowej, należy zauważyć, że ustawodawca mówi o wniosku pochodzącym od posiadacza odpadów (art. 14 ust. 1 czy też 14 ust. 4 nowelizacji, ale i podobnie w art. 42 ust. 1 u.o.). Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ust. 1 pkt 19 u.o. „posiadaczem odpadów” jest ich wytwórca lub osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej będąca w posiadaniu odpadów. Jeżeli weźmiemy pod uwagę np. spółkę z o.o., to nie ma wątpliwości, że posiadaczem odpadów jest spółka, a nie wspólnik, a więc to ona składa wniosek wraz z załącznikami. Gdyby to wspólnik był posiadaczem odpadów, musiałby spełnić wymagania jako osoba fizyczna, a nie wspólnik spółki z o.o.
…systemowa…
Również wykładnia systemowa nie pozwala na przyjęcie, że oświadczenie ma być składane przez wspólnika. Nie ma uzasadnienia prawnego, aby przyjmować, że nowelizacja czy też ustawa o odpadach wprowadzają szczególne rozwiązania prawne i wymagają, aby pewne oświadczenia były składane osobiście przez wspólników. Oznaczałoby to nierzadko, że od ich aktywności uzależnione jest funkcjonowanie danego podmiotu w obszarze gospodarowania odpadami. Kłóciłoby się to z samą naturą funkcjonowania podmiotów zbiorowych. Oświadczenie wspólnika może być traktowane w kategoriach źródła wiedzy dla posiadacza odpadów i jest to tylko podstawa do złożenia oświadczenia przez osoby reprezentujące dany podmiot. Brak takiego oświadczenia złożonego przez wspólnika nie wyklucza (ale i nie zwalnia z obowiązku) złożenia swojego oświadczenia przez posiadacza odpadów. Takie oświadczenie jest składane wówczas na podstawie posiadanych danych.
…i celowościowa
Uchwalenie nowelizacji miało na celu walkę z patologią w obszarze gospodarowania odpadami. Jedyną z metod tej walki jest wyeliminowanie z branży podmiotów, które naruszały przepisy dotyczące odpadów, a nawet szerzej – te służące ochronie środowiska. Stąd wprowadzone zaświadczenia i oświadczenia. Mówiąc w dużym skrócie: zaświadczenie jest wydawane przez Krajowy Rejestr Karny i dotyczy przestępstw albo wykroczeń, ale tylko w przypadku skazania na karę aresztu. Z punktu widzenia procesowego zaświadczenie stanowi dokument urzędowy. W myśl art. 76 par. 1 kodeksu postępowania administracyjnego dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.
Odmiennie jest w przypadku oświadczeń. Nie są one wyposażone w szczególną moc dowodową. Jeżeli organ wątpi w prawdziwość oświadczenia, to i tak ma obowiązek zweryfikować jego prawdziwość, przy czym nie ma znaczenia, czy jest to oświadczenie pochodzące od posiadacza odpadów (a takie, moim zdaniem, powinny być przedkładane organom w analizowanej kategorii spraw) czy też od wspólnika. Z punktu widzenia celowościowego nie ma więc powodów wymagać, aby oświadczenie pochodziło od wspólnika.
Stanowisko ministerstwa
Na szczęście Ministerstwo Klimatu skłania się ku wersji korzystnej dla przedsiębiorców. W odpowiedzi na pytanie dotyczące jednego z przedsiębiorców wiodącego spór z urzędem – odpowiedziało jednoznacznie: „Z treści art. 43 ust. 3a pkt 3 ustawy o odpadach nie wynika, aby miały być to oświadczenia złożone przez te osoby, których dotyczą. W przypadku problemów z uzyskaniem takiego świadczenia od osoby, której ono dotyczy, może być to oświadczenie osoby lub osób reprezentujących spółkę, np. że wspólnik X nie został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za wymienione wyżej wykroczenia. Aby złożyć to oświadczenie, osoba albo osoby reprezentujące spółkę powinny uzyskać niezbędne informacje, aby złożone oświadczenie było prawdziwe” – poinstruował resort.
