Od 1 stycznia 2018 r. do 30 listopada 2019 r. miałem status wspólnika spółki jawnej. Chciałbym od 1 kwietnia rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej i skorzystać m.in. z niższych składek ZUS. Czy będzie to możliwe? W spółce jawnej nie wykonywałem regularnie pracy, byłem tam wpisany po prostu jako wspólnik.
Odpowiedzi na zadane pytanie należy szukać w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Zasady opłacania preferencyjnych składek reguluje art. 18a tego aktu. W ust. 1 wskazano, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych osób prowadzących w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Chodzi tu o konkretną grupę ubezpieczonych, tj. tylko wybraną ich grupę, czyli osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych. Jednak i tak nie wszyscy z niższych składek skorzystają.
W ust. 2 postanowiono bowiem, że przepisy te nie mają zastosowania do osób, które:
- prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;
- wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Dla oceny prawnej opisywanej sytuacji konieczne jest więc stwierdzenie, co oznacza wyrażenie prowadzenie pozarolniczej działalności. Wbrew pozorom nie jest to synonim wyrażenia prowadzenia działalności gospodarczej, a pojęcie szersze. Zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy systemowej za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m.in.:
- osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych;
- twórcę i artystę;
- osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:
- wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.
Przyjąć należy, że wyłączenie prawa do preferencyjnych składek dotyczy wszystkich powyższych przypadków, w tym posiadanie statusu wspólnika spółki jawnej.
W wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy z 26 stycznia 2016 r., sygn. akt V U 992/15, podkreślono z kolei, że jak wynika wprost z art. 18a ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej, wyłączenie tam zawarte dotyczy wszystkich przypadków prowadzenia działalności pozarolniczej – w tym także osób prowadzących pozarolniczą działalność zdefiniowanych na potrzeby ubezpieczeń społecznych w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej.
Prowadzi to do wniosku, że w opisywanej sytuacji możliwość skorzystania przez przyszłego przedsiębiorcę z preferencyjnego ZUS jest wyłączona z tego powodu, że był on wspólnikiem spółki jawnej na mniej niż 60 miesięcy kalendarzowych przed potencjalnym podjęciem prowadzenia firmy. Nie ma bowiem znaczenia intensywność lub też sposób wykonywania funkcji w charakterze wspólnika spółka jawnej – ważne jest jedynie posiadanie statusu takiego wspólnika. Przedsiębiorca będzie mógł skorzystać z preferencyjnych składek, jeśli między zakończeniem funkcjonowania w spółce jawnej jako wspólnik a rozpoczęciem działalności upłynie minimum 60 miesięcy.
Podstawa prawna
• art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 poz. 321)
• art. 6 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1292; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495)