W trakcie postępowania legalizacyjnego nadzór budowlany nałożył na mnie karę pieniężną za używanie parkingu, który został rozbudowany niezgodnie z projektem budowlanym. Czy można nałożyć karę w trakcie legalizacji inwestycji?
W sytuacji kiedy toczy się postępowanie legalizacyjne, inwestor nie może uzyskać decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. A co za tym idzie, nie może on też przed jego zakończeniem przystąpić do użytkowania obiektu wybudowanego z odstępstwem od zatwierdzonego projektu budowlanego. Jeżeli naruszy tę zasadę, może być wymierzona mu za to kara pieniężna.
Pogląd powyższy potwierdza wyrok NSA z 14 marca 2018 r. (sygn. akt II OSK 960/17), w którym wskazano, że skoro niezgodne z prawem jest samowolne przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego, który został zrealizowany zgodnie z projektem budowlanym, to tym bardziej niezgodne z prawem jest przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego zrealizowanego z istotnymi odstępstwami od projektu budowlanego.
Dodać należy, że za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego przewidziana jest kara administracyjna uregulowana w art. 57 ust. 7 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (dalej p.b.), z kolei za niezgodność obiektu budowlanego z projektem zagospodarowania działki (terenu) lub z projektem architektoniczno-budowlanym – przewidziana jest inna kara administracyjna uregulowana w art. 59f ust. 1 w zw. z art. 59a ust. 2 p.b, przy czym kary te wymierzone są w odrębnych postępowaniach
Na ten temat wypowiedział się WSA w Poznaniu w wyroku z 9 października 2019 r. (sygn. akt IV SA/Po 482/19). W orzeczeniu tym poznański sąd podał, że jeżeli inwestor zrealizował obiekt budowlany z istotnymi odstępstwami od zatwierdzonego projektu budowlanego, to może z tego powodu ponieść konsekwencje przewidziane w art. 59f ust. 1 p.b. To zaś nie skutkuje zwolnieniem go od obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie tak pobudowanego obiektu. Ponadto, w przypadku przystąpienia do użytkowania obiektu wzniesionego z istotnymi odstępstwami od zatwierdzonego projektu budowlanego, bez uzyskania pozwolenia na jego użytkowanie (wymaganego art. 55 p.b.), okoliczność ta nie zwalnia go od odpowiedzialności przewidzianej w art. 57 ust. 7 p.b. Inne są bowiem przesłanki odpowiedzialności z art. 59f ust. 1 p.b., a inne – z art. 57 ust. 7 p.b. I tylko od działań inwestora zależy, czy w przypadku zrealizowania obiektu budowlanego z istotnymi odstępstwami od zatwierdzonego projektu budowlanego dotkną go sankcje przewidziane w jednej bądź obu wskazanych wyżej regulacjach. Poznański sąd administracyjny podkreślił, że nastąpi to, gdy pomimo zrealizowania obiektu z istotnymi odstępstwami od zatwierdzonego projektu budowlanego samowolnie przystąpi do jego użytkowania. Nawet ewentualne nakazanie rozbiórki danego obiektu w całości lub części na podstawie art. 51 ust. 5 p.b. nie zmienia faktu, iż obiekt ten był uprzednio użytkowany bez wymaganego prawem pozwolenia, a więc ziściły się przesłanki dla wymierzenia kary administracyjnej na podstawie art. 57 ust. 7 p.b. Według poznańskiego sądu w takich sytuacjach w stosunku do inwestorów obiektów nie można więc stosować taryfy ulgowej w postaci niestosowania art. 57 ust. 7 w związku z art. 54 p.b. Kara z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu może również dotyczyć obiektów powstałych w warunkach samowoli budowlanej (por. wyrok NSA z 18 czerwca 2019 r., sygn. akt II OSK 2043/17).
Zgodnie z art. 57 ust. 7 p.b. w przypadku stwierdzenia przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego lub jego części z naruszeniem art. 54 i 55 organ nadzoru budowlanego wymierza karę z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego. Do kary tej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące kar, o których mowa w art. 59f ust. 1, z tym że stawka opłaty podlega dziesięciokrotnemu podwyższeniu. Z przytoczonego przepisu wynika, że dla zgodności z prawem postanowienia o nałożeniu kary na podstawie art. 57 ust. 7 p.b. istotne znaczenie ma zbadanie, czy inwestor naruszył postanowienia art. 54 i art. 55 tej ustawy, a zatem czy przystąpił do użytkowania obiektu lub jego części bez wymaganego i skutecznego zgłoszenia zakończenia budowy lub bez wymaganej art. 55 p.b. decyzji o pozwoleniu na użytkowanie (por. wyrok NSA z 20 listopada 2009 r., sygn. akt II OSK 1049/09). W myśl art. 59f p.b. w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w trakcie obowiązkowej kontroli wymierza się karę stanowiącą iloczyn stawki opłaty (s), współczynnika kategorii obiektu budowlanego (k) i współczynnika wielkości obiektu budowlanego (w). Stawka opłaty (s) wynosi 500 zł. Kategorie obiektów, współczynnik kategorii obiektu oraz współczynnik wielkości obiektu określa załącznik do ustawy.
Podstawa prawna
• art. 54 i 55, art. 57 ust. 7, art. 59f ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1186; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2166)