Polski rząd notyfikował Komisji Europejskiej przygotowany przez resort sprawiedliwości projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie.
Zgodnie z unijnym prawem procedowanie projektu zostało zawieszone do 30 września. Komisja nie zgodziła się na tryb pilny notyfikacji. Pojawiły się rozbieżne stanowiska co do tego, czy notyfikacja wpływa na prace nad ustawą. Tymczasem zgodnie z ustalonym orzecznictwem TSUE naruszenie procedury notyfikacyjnej umożliwia uchylenie się od stosowania nieprawidłowo notyfikowanych przepisów technicznych.
Prawo unijne wprowadza obowiązek powiadomienia Komisji Europejskiej o projektowanych przepisach technicznych. Reguluje to dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1535 z 9 września 2015 r. Przepisy techniczne to regulacje, które ustanawiają specyfikacje techniczne i inne wymagania bądź zasady dotyczące usług, których przestrzeganie jest obowiązkowe w przypadku wprowadzenia towarów do obrotu, świadczenia usługi, ustanowienia operatora usług lub korzystania w państwie członkowskim z tych towarów bądź usług.
W kontekście projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie takimi przepisami technicznymi mogą być projektowane regulacje odnoszące się do podejmowania i wykonywania działalności pożyczkowej, w szczególności przepisy dotyczące dostawców usług pożyczkowych, samych usług i odbiorców tych usług, jeśli odnoszą się szczególnie do usług społeczeństwa informacyjnego. Celem notyfikacji projektowanych przepisów do Komisji Europejskiej jest powiadomienie jej o przepisach, które potencjalnie mogą wpłynąć na prawidłowe działanie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej i ewentualne zapobieżenie przyjmowaniu przepisów prawa krajowego, które utrudniałyby swobodę przepływu towarów lub usług. Sama notyfikacja polega na przekazaniu Komisji projektu przepisów zawierających przepisy techniczne, przy czym jeśli takie przepisy ulegną potem istotnym zmianom, ich notyfikację należy ponowić.
Notyfikujące państwo członkowskie zobowiązane jest odroczyć przyjęcie notyfikowanych przepisów technicznych na okres trzech miesięcy od daty notyfikacji. W tym okresie zarówno Komisja, jak i inne państwa członkowskie UE mają prawo zgłaszać uwagi lub opinie do projektowanych przepisów. Państwo notyfikujące przepisy techniczne powinno uwzględnić je w pracach nad projektem tak dalece, jak to jest możliwe.
Jeśli zostanie przedstawiona szczegółowa opinia stwierdzająca, że notyfikowane przepisy mogą stworzyć bariery w swobodnym przepływie usług lub swobodzie przedsiębiorczości podmiotów gospodarczych w obrębie rynku wewnętrznego, notyfikujące państwo ma obowiązek wstrzymać się z ich przyjęciem przez cztery miesiące od daty notyfikacji. Następnie powinno przekazać KE sprawozdanie dotyczące działania, jakie proponuje podjąć w wyniku otrzymania opinii szczegółowych, a Komisja wydaje komentarz.
Państwo członkowskie w wyjątkowych przypadkach, określonych w art. 6 ust. 7 powyższej dyrektywy może jednak nie wstrzymywać się z przyjęciem projektowanych przepisów (np. gdy z naglących powodów, spowodowanych przez poważne i nieprzewidziane okoliczności odnoszące się do porządku publicznego, państwo członkowskie jest zobowiązane przygotować przepisy techniczne w bardzo krótkim czasie, w celu ich natychmiastowego przyjęcia i wprowadzenia w życie bez możliwości jakichkolwiek konsultacji). Te przypadki nie mają jednak miejsca w odniesieniu do projektu przedmiotowej ustawy.
Mając na względzie fakt, że wszelkie istotne zmiany notyfikowanych przepisów technicznych wymagają powtórzenia procedury notyfikacyjnej należałoby przyjąć, że państwo członkowskie powinno wstrzymać się z pracami legislacyjnymi nad ich projektem na takim etapie, na którym ma jeszcze możliwość wprowadzenia nawet istotnych zmian do projektu notyfikowanych przepisów. Wydaje się, że w polskich realiach oznaczałoby to konieczność wstrzymania procedury legislacyjnej najdalej na etapie przed pierwszym czytaniem projektu ustawy w Sejmie.
Uchybienie powyższej procedurze notyfikacyjnej ma daleko idące, negatywne konsekwencje dla porządku prawnego w państwie członkowskim, które przyjmie przepisy techniczne z naruszeniem tej procedury. Zgodnie bowiem z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (tak np. wyrok TSUE z dnia 26 września 2000 r., C-443/98, w sprawie Unilever Italia SpA v. Central Food SpA – orzeczenia nadal aktualne, choć wydane pod rządem poprzedniej dyrektywy 98/34/WE) naruszenie procedury notyfikacyjnej powoduje konieczność odmowy zastosowania przez sądy przepisów krajowych przyjętych z naruszeniem procedury zarówno w sporze pomiędzy danym państwem a jednostką, jak i w ewentualnym sporze pomiędzy jednostkami. Oznacza to, że uchybienie procedurze notyfikacyjnej umożliwiłoby uchylanie się adresatom nieprawidłowo notyfikowanych przepisów technicznych (np. instytucjom pożyczkowym) od ich stosowania.
