Nowoczesne finansowanie biznesu i wyzwania związane z wdrożeniem Pracowniczych Planów Kapitałowych to główne tematy poznańskiej konferencji organizowanej w ramach cyklu Dyrektor Finansowy Roku.
Analiza kondycji gospodarki, otoczenia prawnego, sposobów na poprawę konkurencyjności i wzrost wartości w aktualnych realiach należą do najważniejszych zadań w pracy osób odpowiedzialnych za finanse przedsiębiorstw. – Dyrektorzy finansowi odgrywają główną rolę w zarządzaniu ryzykiem i bez ich skuteczności firmy nie będą się rozwijać – przekonywał, otwierając konferencję, prezes zarządu Euler Hermes Paul Flanagan.
Faktoring coraz popularniejszy
O tym, jak innowacyjnie i bezpiecznie finansować biznes dyskutowali uczestnicy panelu pt. „Diabeł ubiera się u Prady, finanse ubierają się w Trade Finance” i zgodnie przyznali, iż jednym z najpopularniejszych sposobów jest obecnie faktoring. Dzięki niemu firmy mogą minimalizować ryzyko związane z niewypłacalnością kontrahentów, która rośnie z roku na rok (w 2018 roku o jedną dziesiątą). Prognozy Euler Hermes wskazują, że w tym roku lepiej nie będzie, a statystyki są nieubłagane nawet co trzecia firma upada w pierwszym roku działalności, zaś około 70 proc. nie utrzymuje się dłużej niż 5 lat.
Stąd też przybywa firm zainteresowanych skorzystaniem z usługi faktoringowej. Kierownik Działu Skarbu Żabka Polska Paweł Próchniewicz wskazał na główne korzyści, jakie daje faktoring przedsiębiorcy, czyli przede wszystkim fakt, że jest mniej ryzykowny niż kredyt. Wymienił też elastyczność i możliwość dostosowania tego produktu do własnych potrzeb oraz może być źródłem finansowania i pomóc w uzyskaniu dodatkowych przychodów.
Z danych Polskiego Związku Faktorów za ubiegły rok wynika, że ich obroty osiągnęły wartość blisko 243 mld zł i obsługują już prawie 17 tys. podmiotów. Zdaniem Piotra Burzyńskiego z Rady Dyrektorów Stowarzyszenia Interim Managers faktoring zyskuje na znaczeniu także w bardzo małych podmiotach, bo dzięki niemu „zyskują oddech” zwłaszcza gdy mają wśród kontrahentów bardzo duże firmy.
– Najchętniej korzystają z tej usługi małe i średnie firmy i wiele ofert właśnie na nie jest ukierunkowanych – mówi dyrektor Oddziału Korporacyjnego w Poznaniu mBanku Marcin Szymanowski. - Ale obserwujemy także zainteresowanie ze strony dużych przedsiębiorstw, gdyż faktoring może wspierać ich rozwój, dając niezbędny zastrzyk finansowy – dodał.
Dyrektor Finansowy ATF Renata Czech uważa, że opłacalność faktoringu zależy od marży faktora, która jeśli jest za wysoka, może być zabójcza dla przedsiębiorcy. I choć faktoring jest tylko jednym z instrumentów wykorzystywanych przy zarządzaniu finansami, to jednak jest łatwiejszym w obsłudze narzędziem niż kredyt.
- Nie da się porównać faktoringu, który jest o wiele tańszy, z kredytem obrotowym – zapewniał podczas panelu dyrektor Szymanowski z mBanku. I dodał, że obecnie banki mają wiele propozycji i rozwiązań, by oszczędzić czas przedsiębiorcy, pytanie jednak gdzie leży granica między szybkością i ryzykiem.
PPK – nowy system oszczędzania
O wyzwaniach związanych z wdrożeniem Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK), które w największych firmach startują już od lipca dyskutowali uczestnicy sesji „Przede wszystkim przyszłość – odpowiedzialność merytoryczna i społeczna CFO w budowaniu bezpieczeństwa finansowego pracowników”.
PPK z założenia ma skłaniać pracowników do oszczędzania na emeryturę, ale okazuje się, że w firmach ten temat jest mało znany. Dlatego w zgodnej opinii uczestników sesji jedna z kluczowych obecnie kwestii to dotarcie z informacjami o systemie. – W naszym przypadku – gdy mamy wielu partnerów franczyzowych, potężnym wyzwaniem będzie ich przekonanie do udziału w PPK, tym bardziej że zainteresowanie jak dotąd jest nikłe – mówiła w czasie sesji Agnieszka Mirecka-Gulda, prezes i dyrektor finansowa DDD Dobre Dla Domu. – A to dopiero początek i potrzebne są argumenty.
Chcąc przekonać pracowników do PPK, rząd zaproponował system zachęt - główna to fakt, iż do składek odkładanych przez pracowników „dorzucą się” pracodawcy i samo Państwo. Oprócz zadeklarowanej przez pracownika kwoty – od 1,5 proc. do 4 proc. wynagrodzenia, taką samą część wpłaci pracodawca, zaś Państwo dodaje dla każdego 250 zł opłaty powitalnej oraz 240 zł dopłaty rocznej. (Zatem im dłużej ktoś będzie w PPK, tym więcej zyska od Państwa i swojego pracodawcy.)
Taki system – zdaniem Andrzeja Treli eksperta z Konfederacji Lewiatan – powinien być skuteczny. – To jest unikatowe rozwiązanie – mówił w czasie sesji. – Być może na początku będzie pewna nieufność, ale nie spodziewam się większych problemów z przekonaniem społeczeństwa do tego sposobu oszczędzania. Teraz mamy do czynienia z rynkiem pracownika i to wymusi na pracodawcach, by przekonywali ich do pozostania w firmie oferując korzystną formę oszczędzania na emeryturę.
Zdaniem prezes PFR TFI Ewy Małyszko PPK może zapewnić lojalność pracowników. – Analizowaliśmy podobne systemy wprowadzone w Holandii, Danii, Niemczech czy Wielkiej Brytanii, ale choć były też obawy, to tam się doskonale sprawdziły i wręcz dla pracowników są jednym z najważniejszych kryteriów – mówiła podczas sesji prezes Małyszko.
Dyrektor działu sprzedaży instytucjonalnej Union Investment TFI Paweł Suwała uważa, że po prostu „nie ma wyjścia i PPK trzeba wprowadzić” z uwagi na bardzo mały poziom posiadanych oszczędności przez Polaków. Jeśli ten fakt zestawimy z sytuacją demograficzną, a co za tym idzie perspektywami naszego systemu emerytalnego, to odpowiedź wydaje się oczywista.
Prezes Ewa Małyszko argumentowała, że PPK są niezbędne, bo okazuje się, że sami niechętnie oszczędzamy. - Ale na początek główne zadanie to dotrzeć do pracowników z pełną, obiektywną informacją na temat tego systemu – mówiła.
Dlatego w jej opinii komunikacja na linii pracodawca – pracownik w każdej firmie jest tak bardzo istotna, podobnie jak rozmowy i współpraca z organizacjami związkowymi przy wyborze instytucji zarządzającej pieniędzmi ze składek.
Właśnie obowiązki pracodawcy w ramach PPK należą do największych wyzwań. Prezes DDD Dobre Dla Domu mówiła, że na pracodawcy spoczywa odpowiedzialność za powodzenie projektu, bo to pracodawca ma przeanalizować oferty od instytucji finansowych, przedstawić rekomendację i zapewnić bezpieczeństwo oszczędności. - A jeszcze do tego dochodzą obawy, czy PPK nie podzieli losu OFE, to bardzo trudne zadanie – dodała Agnieszka Mirecka-Gulda.
Prezes Ewa Małyszko zapewniała, że PPK to nie Otwarte Fundusze Emerytalne i pieniądze ze składek należeć będą całkowicie do pracowników. Paweł Suwała przekonywał, że pracodawcy przed wyborem instytucji zarządzającej PPK powinni ustalić z organizacjami związkowymi kryteria wyboru i wspólnie przeanalizować wybrane z listy przyjętej przez rząd i figurującej w ewidencji PPK instytucje. Należy przyjrzeć się im m.in. pod kątem skuteczności w osiąganiu założonych wyników w zarządzaniu aktywami, historii danej Instytucji Zarządzającej, jakości obsługi oraz systemów wsparcia dla pracodawcy jakie oferuje.
Pracownicy w dowolnym momencie trwania PPK mogą sprawdzić, jakie osiągają efekty finansowe, czyli jakie są wyniki inwestycyjne funduszy, w których odkładane są ich składki. A tymczasem doświadczenia z ostatnich ponad 10 lat pokazują, że fundusze pod tym względem znacznie różnią się między sobą. Adam Lipka – Bebeniec, dyrektor regionalny ds. klientów instytucjonalnych Union Investment TFI, podczas konferencji pokazał to na przykładzie funduszy stabilnego wzrostu, gdzie średnioroczna efektywność na przestrzeni ostatniej dekady wynosiła od 0,2 proc. do 7,0 proc., a tylko 10 (z 21 badanych) funduszy osiągnęło średni poziom stopy wzrostu (który wyniósł 4 proc.).
Dobrze już było
Kwestia oszczędności w ramach PPK nabiera nowego znaczenia, jeśli spojrzeć na sytuację gospodarczą. – Gospodarka światowa jest w najgorszym stanie od kilku lat – mówił na poznańskiej konferencji ekonomista mBanku Piotr Bartkiewicz. – Jeszcze 18 miesięcy temu
wszyscy byli w dobrych nastrojach, ale obecnie mamy problem brexitu, wojny handlowe, niepewność we Włoszech, obawy o recesję powodują, że polskiej gospodarce przychodzi działać w trudniejszych warunkach.
Jego zdaniem powinniśmy liczyć się ze spadkiem wzrostu PKB. W ubiegłym roku nasza gospodarka miała się lepiej niż gospodarki zachodnioeuropejskich państw, w dużej mierze dlatego, że korzystała ze środków unijnych na inwestycje. W kolejnych latach będzie ich coraz mniej. – Nie grozi nam jednak kryzys jak w 2011 i 2012 roku, bo jednak bardzo duże, nowe wydatki budżetu znacząco wpłyną na gospodarkę – mówił Piotr Bartkiewicz.
I przypomniał wyniki analiz, które pokazują, że transfer środków z budżetu przynosi efekty największe wówczas, gdy gospodarka jest w recesji, a nie przy dobrej koniunkturze - bo wówczas powoduje ryzyka, wywołując presję płacową i eskalację żądania podwyżek tak jak
obecnie w kraju. – Mamy do czynienia ze swoistym eksperymentem, bo pakiet fiskalny rząd wprowadza w nietypowym momencie – dodał główny ekonomista mBanku.
Strategia na trudniejsze czasy
Wobec przewidywalnego spowolnienia gospodarczego i w zmieniającym się otoczeniu rynkowym, szczególnego znaczenia nabiera rola Dyrektora Finansowego (CFO) w każdej firmie, którego można nawet śmiało porównać do kierowcy rajdowego . – CFO uczestniczy bowiem w wyścigu i ważne jest nie tylko dotarcie do mety ostatniego etapu ale na każdym z nich jazda z sukcesem – mówił na konferencji poznańskiej dyrektor zarządzający ACCA Polska i Kraje Bałtyckie Jakub Wojnarowski. – Firmę można porównać do bolidu, czasem jest lepsza i większa od konkurencji, czasem nie najnowsza, a i z zapleczem bywa różnie. W efekcie i o wzrost jej wartości nie jest łatwo.
Z badań na temat czynników wzrostu wartości, jakie przeprowadziła ACCA na całym świecie, w ponad 1300 firmach , wynika, że głównymi barierami są warunki i konkurencja rynkowa, pracownicy ze swoimi umiejętnościami, światowa koniunktura oraz dostęp do finansowania i regulacje.
Raport, jaki po badaniach ACCA opublikowała w styczniu br., pokazuje, że firmy różnie definiują wzrost – zależnie od etapu rozwoju na jakim są. – Startujące na rynku za sukces uważają stworzenie silnego wizerunku i rozpoznawalność, natomiast dla firm z wieloletnim doświadczeniem niezwykle istotny jest osiągany zysk – mówił dyrektor Wojnarowski.
Według badań firmy finansują swój rozwój korzystając przede wszystkim z pożyczek bankowych, a na drugim miejscu – co może być w naszym kraju zaskoczeniem – ankietowane firmy wskazały na rodzinę i przyjaciół jako źródło pozyskania kapitału.
Agnieszka Łakoma
Centrum Idei Gospodarczo-Ekonomicznych
Cykl konferencji Dyrektor Finansowy Roku odbywa się już po raz 11.