Subskrybuj nas na Youtube
Wszystko za sprawą nowelizacji kodeksu wykroczeń, która zaostrza sankcje dla ich sprawców. Ich karanie będzie też łatwiejsze, bo informacje o poprzednich czynach będą dostępne w rejestrze.
Dla przedsiębiorców prowadzących sklepy nawet drobne z pozoru kradzieże mogą oznaczać duże straty. Zdarzają się one bowiem bardzo często. Rzecz w tym, że sprawcy wydają się nic sobie nie robić z grożącej im kary. A to m.in. dlatego, że sprzyjają im obecne regulacje. Przestępca może ukraść przedmiot o relatywnie sporej wartości (do 1/4 minimalnego wynagrodzenia, czyli 525 zł), a i tak będzie odpowiadał jak za wykroczenie, za które grozi niewielka kara. Najczęściej jest to grzywna, a jedynie wyjątkowo ograniczenie wolności polegające na wykonywaniu prac społecznie użytecznych, w najgorszym razie – krótkotrwały areszt. Dopiero gdy wartość ukradzionej rzeczy przekracza ten limit, czyn sprawcy jest traktowany jak przestępstwo. A to oznacza, że dopiero wtedy grozi mu kara więzienia od trzech miesięcy do pięciu lat. Doskonale zdają sobie sprawę z tego faktu złodzieje, którzy opanowali cenniki sklepowe na tyle, by w przypadku ujęcia ponosić odpowiedzialność za wykroczenie, a nie za przestępstwo. I nękają sklepikarzy codziennymi kradzieżami.
Ustawodawca postanowił ukrócić tego typu praktyki. Dlatego w ustawie z 4 października 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń oraz niektórych innych ustaw (prezydent ją podpisał, czeka teraz na publikację w Dzienniku Ustaw) zmienia zasady gry: tego typu wykroczenia w przyszłości będą się sumowały. Zatem jeśli złodziej kilka razy ukradnie towary o stosunkowo niewielkiej wartości, ale ich łączna wartość przekroczy ustawowy próg, to odpowie jak przestępca. Co więcej, ustawowy próg będzie obniżony!
Co się zmieniło
Do kodeksu wykroczeń dodano art. 10a. Stanowić on będzie wprost, że „jeżeli czyn będący wykroczeniem, za które wymierzono karę lub środek karny, stanowi wspólnie z innym czynem (czynami) przestępstwo ze względu na łączną wartość mienia, za które wymierzono karę lub środek karny tego samego rodzaju, wykonuje się surowszą karę lub środek karny”. W praktyce to oznacza, że jeżeli ta sama osoba zostałaby skazana za będącą wykroczeniem kradzież, a następnie ponownie by się tego dopuściła, to oba czyny brane byłyby pod uwagę łącznie. W szczególności jeżeli wartość skradzionych przedmiotów przekroczyłaby tę granicę, sprawca podlegałby karze jak za przestępstwo kradzieży, czyli zdecydowanie surowszej. W takim przypadku wcześniej wykonana kara za wykroczenie podlegałaby zaliczeniu na poczet kary wymierzonej za przestępstwo. Na marginesie należy wskazać, że przy zaliczaniu kar przyjmuje się, że jeden dzień aresztu jest równo ważny jednemu dniowi pozbawienia wolności, dwóm dniom ograniczenia wolności oraz grzywnie w kwocie od 20 do 150 zł.
Zasady te będą stosowane także wtedy, gdy dana osoba została skazana kilkakrotnie za kradzież będącą wykroczeniem. W takim przypadku sumowaniu podlegać będą wszystkie wartości skradzionych towarów, a zaliczeniu na poczet kary za przestępstwo – wszystkie uprzednio wykonane kary.
Stosowanie nowych przepisów będzie o tyle łatwiejsze, że nowelizacja wprowadzi też zmiany do ustawy o policji, które nakładają na sąd lub inny organ obowiązek przekazywania informacji m.in. o rozstrzygnięciu w sprawie o wykroczeniu do specjalnego rejestru. Dzięki temu sąd orzekając o wykroczeniu, może sprawdzić, czy dana osoba ma już podobne czyny na swoim koncie, i zastosować nowe przepisy.
Powrót do starej kwoty
Nowelizacja odchodzi również od obecnej płynnej wysokości granicy pomiędzy przestępstwem a wykroczeniem (ustalono ją na 1/4 aktualnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia). Ustawodawca zdecydował się na przywrócenie granicy określonej kwotowo, a przy okazji obniżył ten próg. Od wejścia w życie omawianej noweli będzie on na poziomie 500 zł.
Sztywny limit zamiast płynnego, zmieniającego się co roku, ma duże znaczenie praktyczne. Zdarzało się bowiem, że sprawcy celowo przewlekali postępowania tylko po to, aby być sądzonym, dopiero w kolejnym roku po popełnieniu kradzieży, gdy limit oddzielający wykroczenie od przestępstwa automatycznie rósł.
Jak ująć sprawcę
Czy nowe przepisy zdadzą egzamin i przyczynią się do zmniejszenia liczby kradzieży sklepowych? Jednoznaczna odpowiedź na to pytanie nie jest możliwa. Z jednej strony nowe, surowsze zasady mogą działać prewencyjnie. Kilkukrotne ujęcie sprawców może bowiem doprowadzić ich przed sąd karny i zakończyć się wymierzeniem kary bezwzględnego pozbawienia wolności. Z drugiej zaś strony kluczem do sukcesu nowej regulacji jest nadal konieczność ujęcia złodzieja, a to, jak powszechnie wiadomo, często kończy się niepowodzeniem. Zarejestrowanie sprawcy przez monitoring sklepowy nie zda się na wiele, jeśli personalia danej osoby pozostają nieznane. Sprawcy, którzy mają już na swoim koncie skazanie za wykroczenie, będą jednak musieli liczyć się ze zdecydowanie większym ryzykiem. Identyfikacja sprawcy, nawet następcza, pozwoli bowiem na uruchomienie mechanizmu wprowadzonego przez opisywaną nowelizację kodeksu wykroczeń.
Warto przy tym wspomnieć, że ustawa nowelizacyjna wprowadziła także zmiany do kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów policja nie mogła nałożyć mandatu w sytuacji, gdy czyn został zarejestrowany przez osobę trzecią np. telefonem, kamerą lub rejestratorem jazdy. Jak twierdzą autorzy ustawy, materiały tego typu przesyłane do policji są liczone w tysiącach. Przepisy nie nadążały za rozwojem techniki i nawet w oczywistych sprawach konieczne było sporządzenie wniosku o ukaranie do sądu, co przedłużało całe postępowanie. Jak czytamy w uzasadnieniu do ustawy, po zmianach będzie można ukarać mandatem tylko na podstawie materiału zarejestrowanego np. telefonem.
Większość przepisów ma wejść w życie już 14 dni po opublikowaniu ustawy.
Nowy artykuł w ustawie z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń
Art. 10a
§ 1. Jeżeli czyn będący wykroczeniem, za które wymierzono karę lub środek karny, stanowi, wspólnie z innym czynem lub czynami, ze względu na łączną wartość mienia przestępstwo, za które wymierzono karę lub środek karny tego samego rodzaju, wykonuje się surowszą karę lub środek karny. Przepisy art. 10 § 1 zdanie drugie oraz § 2–4 stosuje się odpowiednio.
§ 2. W wypadku dwóch lub więcej czynów będących wykroczeniami, o których mowa w § 1, za karę lub środek karny wymierzony za wykroczenie w rozumieniu § 1 uznaje się sumę kar lub środków karnych wymierzonych za te wykroczenia.
Podstawa prawna
Ustawa z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 618 ze zm.).
Ustawa z 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 475 ze zm.).
Ustawa z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2067 ze zm.).
