Zanim spadkobiercy przyjmą spadek po przedsiębiorcy, mogą go sprawdzić odpłatnie w biurze informacji gospodarczej.
Samozatrudniający się może sporządzić testament i powołać w nim do spadku nie tylko najbliższych krewnych, ale także osoby obce. Ma prawo zrobić w testamencie zapis i na przykład firmę zapisać wskazanej tam osobie, natomiast pozostałą część spadku odziedziczą wówczas spadkobiercy wskazani w testamencie albo krewni powołani do spadku z ustawy.
Kto dziedziczy
Spadkobiercą ustawowym najczęściej jest osoba fizyczna będąca najbliższym krewnym zmarłego samozatrudniającego się. Tylko wówczas, gdy nie ma małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie lub Skarbowi Państwa. Dziedziczy wówczas gmina właściwa dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Gdyby jednak tego miejsca nie dało się ustalić albo znajdowało się ono za granicą, to wówczas spadkobiercą ustawowym zostanie Skarb Państwa.
Spadkobiercą może jednak być tylko krewny samozatrudniającego się, który żyje w chwili otwarcia spadku, czyli w chwili jego śmierci.
Wyjątek od tej zasady dotyczy dziecka już poczętego w chwili otwarcia spadku. Może dziedziczyć, jeżeli urodzi się żywe. Jest więc traktowane tak, jakby żyło w chwili otwarcia spadku i dlatego do ochrony jego przyszłych praw może zostać ustanowiony kurator, który weźmie udział w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku, gdyby takie postępowanie toczyło się jeszcze przed urodzeniem się dziecka.
Małżonkowie
Do spadku po zmarłym samozatrudniającym się w pierwszej kolejności powołany jest jego małżonek oraz dzieci. Z kręgu spadkobierców ustawowych został jednak wyłączony małżonek, co do którego orzeczono separację albo zapadł wyrok unieważniający lub rozwiązujący małżeństwo. Rozwiedzionemu małżonkowi oraz pozostającemu w separacji nie przysługuje też roszczenie o zachowek. Takiego roszczenia nie ma też małżonek, w stosunku do którego zostało orzeczone unieważnienie małżeństwa.
Od dziedziczenia wyłączony jest małżonek również wówczas, gdy samozatrudniający się wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie było uzasadnione.
O takim wyłączeniu decyduje sąd na żądanie każdego z pozostałych spadkobierców ustawowych samozatrudniającego się, którzy są powołani do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem. Pozew o wyłączenie małżonka mogą wnieść w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedzieli się o otwarciu spadku. Nie mogą tego jednak zrobić później niż po upływie roku od otwarcia spadku.
Dzieci i krewni
Jeżeli samozatrudniający się nie pozostawił testamentu, to wówczas w pierwszej kolejności dziedziczą po nim z ustawy dzieci oraz małżonek. Dziedziczą w częściach równych, ale małżonek nie może dostać mniej niż jedna czwarta całości spadku.
Gdyby jednak dziecko samozatrudniającego się zmarło przed nim, to wówczas jego dzieci, czyli wnuki przedsiębiorcy, otrzymują jego udział. Dziedziczą w częściach równych.
Natomiast w razie braku zstępnych ustawowymi spadkobiercami są: małżonek, rodzice i rodzeństwo. Małżonek musi wówczas otrzymać połowę spadku. Gdyby którekolwiek z rodzeństwa nie dożyło otwarcia spadku, to wówczas jego część przypadnie jego dzieciom.
Zadłużony spadek
Zanim jeszcze dojdzie do otwarcia spadku i podjęcia decyzji o tym, czy należy go odrzucić, przyszli spadkobiercy samozatrudniającego się mogą uzyskać informacje o jego zadłużeniach zgromadzone w biurze informacji gospodarczej. Biuro ujawnia informacje gospodarcze w drodze teletransmisji na wniosek każdej osoby.
Informując o zobowiązaniach, biuro może również podać informację o zadłużeniu samozatrudniającego się, które powstało w związku z wykonywaną przez niego działalnością gospodarczą. Za udostępnianie informacji pobierane są opłaty w wysokości określonej w cenniku obowiązującym w biurze.
NIEGODNI DZIEDZICZENIA
Za niegodnego dziedziczenia sąd może uznać spadkobiercę, gdy:
• dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
• podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności,
• umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił testament albo świadomie skorzystał z testamentu, który inna osoba przerobiła albo podrobiła.