Kiedy słyszymy słowo leasing, najczęstszym skojarzeniem jest komercyjna transakcja związana z samochodami, które w zasadzie nie mogą być refundowane ze środków unijnych. Tymczasem leasing może mieć znaczący udział w wykorzystaniu dotacji unijnych, kiedy obok przedsiębiorców na rynku pojawi się nowy partner - sektor publiczny.
Pojazdy od lat dominują w leasingu, stąd kojarzenie go z samochodami i korzyściami podatkowymi dla firm jest naturalne. Dzięki temu, że przez cały okres leasingu właścicielem przedmiotu jest firma leasingowa, korzystający może elastycznie dostosowywać spłatę kapitału wraz z odsetkami do spodziewanych przychodów, optymalizując w ten sposób rozliczenia podatkowe, a w konsekwencji szybciej umarzać przedmiot inwestycji, niż gdyby był jego właścicielem. Ponadto łatwo zbywalne przedmioty leasingu stanowią najczęściej podstawowe zabezpieczenie umowy i z tego też względu zyskują sobie dużą popularność w leasingu.
Potencjał w samorządach
Leasing to jednak nie tylko środki transportu, a jego odbiorcami są nie tylko przedsiębiorcy. Leasing to praktycznie wszystkie podlegające amortyzacji ruchome i nieruchome (budynki i budowle) środki trwałe, wartości niematerialne i prawne (oprogramowanie, wdrożenia itp.), a także grunty. Poza podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą bardzo istotną grupą odbiorców stanowią tu jednostki samorządu terytorialnego.
Czy jednak współpraca sektora publicznego z firmami leasingowymi jest dostateczna? Takie pytanie padło na dorocznej konferencji Leaseurope, organizacji zrzeszającej krajowe związki firm leasingowych państw europejskich. W 2007 roku na inwestycje publiczne w Europie wydano 320 mld euro. Jedną trzecią z tych przedsięwzięć realizowały rządy, dwie trzecie - samorządy, finansując na przykład budowę szkół, szpitali czy teatrów.
Wartość publicznych inwestycji w Europie była więc prawie taka, jak cały rynek leasingu, który w 2007 roku sfinansował inwestycje za 340 mld euro. Ale udział leasingu w finansowaniu inwestycji publicznych wyniósł zaledwie 3 proc. Biorąc pod uwagę, że w tym samym czasie 21 proc. komercyjnych inwestycji w Europie zrealizowano dzięki leasingowi (w Polsce - 17 proc.), zaangażowanie leasingu w projekty publiczne ma ogromny potencjał rozwoju.
Atrakcyjny pakiet
Leasing to nie tylko finansowanie. To pakiet usług, w którym finansowanie jest najważniejszym, ale tylko elementem większej całości (zakup, finansowanie, zarządzanie, sprzedaż na rynku wtórnym itd.), która przekłada się na korzystniejsze warunki dla leasingobiorcy. Takie rozumienie leasingu nie jest jednak powszechne. Sektor publiczny często postrzega leasing wyłącznie jako instrument finansowy.
Błędność takiego myślenia wskazywał Martin Starck z niemieckiej grupy LBBW Leasing, który, referując ten problem podczas konferencji Leaseurope, przytoczył prosty przykład. Jeżeli firma leasingowa kupuje na rynku 10 tys. komputerów rocznie, to niewątpliwe uzyska lepszą cenę niż władze gminy, które kupują 100 komputerów raz na pięć lat. W prostej transakcji na zakup sprzętu IT wystarcza rutyna firm leasingowych. Ale mają one wiedzę i doświadczenie, będące przede wszystkim solidnym potencjałem w dużych przedsięwzięciach infrastrukturalnych realizowanych przez sektor publiczny (budowa szkół, szpitali, obiektów sportowych, wodociągów czy oczyszczalni ścieków).
Dobre doświadczenia
Wiele udanych transakcji przeprowadzonych w Europie w formule Partnerstwa Publiczno-Prywatnego dowodzi, że potencjał wzrostu udziału leasingu w inwestycjach sektora publicznego jest realny. Bardzo ambitny program PPP realizuje na przykład Grecja. W końcu roku School Building Organisation - spółka Skarbu Państwa odpowiedzialna za budowę szkół - zachęcona dobrymi doświadczeniami, ogłosiła kolejny już przetarg, tym razem na zaprojektowanie, finansowanie, budowę i zarządzanie 16 szkół w Macedonii (wartość - 73 mln euro). To modelowy przykład inwestycji, w którym firma leasingowa - jako partner w PPP - może świadczyć pełny pakiet usług, w którym finansowanie jest tylko jednym z elementów. Przy czym zrobi to na lepszych warunkach, bo dzięki doświadczeniu w realizacji podobnych projektów (vide 21 proc. inwestycji komercyjnych), zrobi to taniej i zagwarantuje sztywną cenę (bez groźby przekroczenia budżetu).
Szczególnym modelem kontraktów leasingowych jest leasing zwrotny, dzięki któremu samorząd może zyskać pozabudżetowe środki na inwestycje, również te dotowane z funduszy unijnych. A biorąc pod uwagę warunki pełnego wykorzystania tych funduszy w latach 2007-2013, bezpośredni beneficjenci muszą wyłożyć około 80 mld euro środków własnych, co oznacza dla nich konieczność znalezienia finansowania zewnętrznego.
Polska jest największym beneficjentem (21 proc. z 308 mld euro dla 27 krajów) pomocy unijnej w Europie. To właśnie ze względu na absorpcję unijnych dotacji, niemożliwą bez finansowania zewnętrznego, potencjał wzrostu udziału leasingu w finansowaniu inwestycji publicznych w Polsce jest nieporównywalnie większy niż w krajach w niewielkim stopniu korzystających z unijnych pieniędzy.
Korzystne zmiany
Dotychczas firmy leasingowe były najwyżej oceniane wśród instytucji finansowych pod względem jakości przygotowywanych ofert dla ubiegających się o dotacje unijne, a szanse na rekomendację wniosków z udziałem leasingu były największe. Jednak obowiązujące przepisy nie były dostosowane do charakteru umów leasingowych, a tym samym ograniczały możliwość efektywnego wykorzystanie leasingu. To się zmieniło. W krajowych wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków w ramach funduszy unijnych znalazły się już zmiany, które pozwalają na pełne wykorzystanie leasingu. W wytycznych wskazuje się na możliwość jednorazowego zrefundowania ceny zakupu przedmiotu leasingu, a nie tylko - jak było wcześniej - wydatków z tytułu rat leasingowych. Dzięki temu wypłata refundacji następuje jednorazowo na początku transakcji, tak jak przy korzystaniu z kredytu bankowego. Całość środków jest wypłacana bezpośrednio beneficjentowi pomocy, który jednak nie musi przeznaczyć jej na spłatę zobowiązań, a może nią dysponować według własnego uznania.
