Strategia opcyjna składa się z przynajmniej dwóch opcji kupna lub sprzedaży o różnych cenach lub terminach wygaśnięcia. Dzięki znajomości strategii opcyjnych łatwiej jest zabezpieczać swoje pozycje na giełdzie, spekulować oraz dokonywać arbitrażu.
Opcje to instrumenty pochodne opiewające na instrument bazowy, które wykorzystujemy na giełdzie w celach inwestycyjnych. Dzięki zróżnicowanym cenom wykonania, terminom wygaśnięcia, premiom, a także możliwości nabywania i wystawiania opcji kupna i sprzedaży, można stworzyć około 40 różnych strategii opcyjnych. Znajomość tych strategii pozwala inwestorom efektywniej inwestować.
Na Giełdzie Papierów Wartościowych w obecnej chwili możemy dokonywać transakcji jedynie na opcjach na indeks WIG20, jednak istnieje wiele innych miejsc, gdzie również handluje się opcjami. Jeżeli inwestor ma 20 tys. zł, spodziewa się w ciągu trzech najbliższych miesięcy spadku wartości indeksu WIG20 o 200-300 pkt i chciałby zarobić, kiedy jego oczekiwania się sprawdzą, a nie chce ryzykować straty więcej niż 8 tys. zł na całej inwestycji, to może wybrać jedną ze strategii, która będzie najlepiej pasować do jego sytuacji.
Jednak strategie opcyjne są stworzone nie tylko z myślą o spekulantach, ale również dla osób, które nie lubią ryzykować i zadowolą się mniejszym, ale za to pewniejszym zyskiem. Inwestor, który zadowoli się małym zyskiem i chciałby zarobić, gdy indeks będzie rósł, jednocześnie nie chciałby stracić, gdy indeks spadnie o 100 pkt, a maksymalna strata przez niego akceptowana to 1,9 tys. zł, również znajdzie odpowiednią strategię dla siebie.
Strategie opcyjne dają możliwość zarabiania na wzrostach indeksu, na spadkach indeksu, na zmienności indeksu (dużych wzrostach lub dużych spadkach), na braku zmienności indeksu w danym czasie oraz dają możliwość dokonywania arbitrażu (pewnego niewielkiego zysku). Strategie opcyjne są zbudowane z tak zwanych opcji:
• in the money - dla opcji kupna (sprzedaży), gdy wartość instrumentu bazowego jest wyższa (niższa) od ceny wykonania,
• out of the money - dla opcji kupna (sprzedaży), gdy wartość instrumentu bazowego jest niższa (wyższa) od ceny wykonania,
• at the money - gdy wartość instrumentu bazowego równa jest cenie wykonania.
Istnieją cztery strategie opcyjne pozwalające zarabiać na arbitrażu.

Strategia long box

Ta strategia, zwana również box spread, jest strategią arbitrażową. Strategia ta jest złożeniem strategii bull call spread oraz bear put spread. W jej skład wchodzą 4 opcje: zakup jednej opcji kupna in the money, zakup jednej opcji sprzedaży in the money, wystawienia jednej opcji kupna out of the money oraz wystawieniu jednej opcji sprzedaży out of the money. W tej strategii inwestor nie ponosi ryzyka, jednak zysk jest również ograniczony.
Załóżmy, że 3 grudnia 2008 r., gdy indeks na zamknięcie wyniósł 1700 pkt, inwestor miał 4 tys. zł i chciał je bezpiecznie ulokować. Na zamknięcie:
• zakupił jedną opcję sprzedaży na indeks WIG20 wygasającą 19 grudnia 2008 r., o cenie wykonania 1600 pkt OW20X8160 notowaną K-52; 53-S, płacąc 530 zł;
• zakupił jedną opcję kupna na indeks WIG20 wygasającą 19 grudnia 2008 r., o cenie wykonania 1800 pkt OW20L8180 notowaną K-52; 54-S, płacąc 540 zł;
• wystawił jedną opcję kupna na indeks WIG20 wygasającą 19 grudnia 2008 r., o cenie wykonania 1600 pkt OW20L8160 notowaną K-148; 149-S, otrzymując 1480 zł i uiszczając niewielki depozyt dzięki pozycjom skorelowanym;
• wystawił jedną opcję sprzedaży na indeks WIG20 wygasającą 19 grudnia 2008 r., o cenie wykonania 1800 pkt OW20X8180 notowaną K-170; 172-S, otrzymując 1700 zł i uiszczając niewielki depozyt dzięki pozycjom skorelowanym.
Inwestor wydał więc 1070 zł (540+530), a otrzymał 3180 zł (1480+1700), ponieważ różnice w cenie wygaśnięcia wynoszą 200 pkt, a w przypadku opcji każdy punkt warty jest 10 zł, to inwestor w tym przypadku zarobi 110 zł (3180 - 1070 - 2000). Rozkład zysków inwestora w zależności od wartości indeksu WIG20 w dniu wygaśnięcia został przedstawiony na wykresie.
Jak można odczytać z wykresu, wyniki strategii nie zależą od przyszłej wartości indeksu WIG20, gdyż inwestor już na początku wie, czy strategia przy danych notowaniach opcji przyniesie mu zysk czy stratę.
Zaletą tej strategii jest zysk bez ryzyka. Jednak aby osiągnąć ten zysk, muszą się odpowiednio ułożyć notowania opcji (premie opcyjne) w danym czasie; gdyby inwestor chciał zakupić 1 grudnia 2008 r. taki sam zestaw opcji po cenach zamknięcia, osiągnąłby stratę około 170 zł. Jednak inwestor nie ponosi tutaj strat, gdyż zna on już przed zakupem możliwy do osiągnięcia zysk lub stratę niezależnie od wartości indeksu WIG20 w dniu wygaśnięcia. Wadą również może być słaba płynność na rynku opcji, a co za tym idzie, brak możliwości ulokowania większych kwot oraz możliwość poniesienia straty, w przypadku gdy inwestor nie będzie chciał czekać do dnia wygaśnięcia. Podany przykład nie zawiera opłat prowizyjnych za zakup instrumentów pochodnych, które w rzeczywistości trzeba również uwzględnić i które obniżają przyszły zysk.
Strategia ta jest dobra dla osób, które mają niewysoki wolny kapitał i chcą go ulokować bezpiecznie na okres do dziewięciu miesięcy, uzyskując niewielki, ale pewny zysk. Jedyną trudnością, jaka się pojawi, będzie znalezienie w jednym czasie odpowiednich opcji in the money i out of the money, które zapewnią zysk inwestorowi.



Strategia short box

To również strategia arbitrażowa, odwrotna do strategii long box. Jest ona także złożeniem strategii bull call spread oraz bear put spread. W jej skład wchodzą cztery opcje: wystawienie jednej opcji kupna in the money, wystawienie jednej opcji sprzedaży in the money, zakup jednej opcji kupna out of the money oraz zakup jednej opcji sprzedaży out of the money. W tej strategii inwestor nie ponosi ryzyka, jednak zysk jest również ograniczony.
Załóżmy, że 2 grudnia 2008 r., gdy indeks na zamknięcie wyniósł 1732 pkt, inwestor miał około 4 tys. zł i chciał je bezpiecznie ulokować. Na zamknięcie:
• wystawił jedną opcję sprzedaży na indeks WIG20 wygasającą 19 grudnia 2008 r., o cenie wykonania 1600 pkt OW20X8160 notowaną K-44; 47-S, otrzymując 440 zł i uiszczając niewielki depozyt dzięki pozycjom skorelowanym;
• wystawił jedną opcję kupna na indeks WIG20 wygasającą 19 grudnia 2008 r., o cenie wykonania 1800 pkt OW20L8180 notowaną K-69; 72-S, otrzymując 690 zł i uiszczając niewielki depozyt dzięki pozycjom skorelowanym;
• zakupił jedną opcję kupna na indeks WIG20 wygasającą 19 grudnia 2008 r., o cenie wykonania 1600 pkt OW20L8160 notowaną K-157; 159-S, płacąc 1590 zł;
• zakupił jedną opcję sprzedaży na indeks WIG20 wygasającą 19 grudnia 2008 r., o cenie wykonania 1800 pkt OW20X8180 notowaną K-125; 130-S, płacąc 1300 zł.
Inwestor wydał więc 2890 zł (1300+1590), a otrzymał 1130 zł (690+440), ponieważ różnice w cenie wygaśnięcia wynoszą 200 pkt, to inwestor w tym przypadku zarobi 240 zł (1130-2890+2000). Rozkład zysków inwestora w zależności od wartości indeksu WIG20 w dniu wygaśnięcia został przedstawiony na wykresie.
Jak można odczytać z wykresu, wyniki strategii nie zależą od przyszłej wartości indeksu WIG20, gdyż inwestor już na początku wie, czy strategia przy danych notowaniach opcji przyniesie mu zysk czy stratę.
Zaletą tej strategii jest również zysk bez ryzyka. Jednak aby osiągnąć ten zysk, muszą się odpowiednio ułożyć notowania opcji (premie opcyjne) w danym czasie; gdyby inwestor chciał zakupić 3 grudnia 2008 r. taki sam zestaw opcji po cenach zamknięcia, straciłby około 110 zł. Jednak inwestor nie ponosi tutaj strat, gdyż zna on już przed zakupem możliwy do osiągnięcia zysk lub stratę niezależnie od wartości indeksu WIG20 w dniu wygaśnięcia. Wadą tej strategii jest również słaba płynność na rynku opcji, co wiąże się z brakiem możliwości ulokowania większych kwot oraz brakiem wcześniejszego wyjścia z inwestycji bez strat. Podany przykład nie zawiera opłat prowizyjnych za zakup instrumentów pochodnych, które w rzeczywistości trzeba również uwzględnić i które obniżają przyszły zysk.
Strategia ta jest odwrotnością long box. Jeżeli okaże się, iż inwestor straci na long box, wtedy powinien zbliżoną sumę zyskać na short box. Strategia ta jest również dobra dla osób z niewielkim wolnym kapitałem, które chcą go ulokować bezpiecznie na okres do dziewięciu miesięcy, z niewielkim, ale pewnym zyskiem. Trudnością będzie znalezienie w jednym czasie odpowiednich opcji in the money i out of the money, które zapewnią zysk inwestorowi.