Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Wielu przedsiębiorców zastanawia się, czy obowiązek uiszczenia opłaty recyklingowej, wprowadzony od 1 stycznia br. w ramach nowelizacji ustawy z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami oraz odpadami opakowaniowymi (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 150; dalej: u.g.o.), w pewnych sytuacjach będzie dublował się z innymi obowiązkami wynikającymi z tej samej ustawy. Chodzi o obowiązek zapewnienia odpowiedniego poziomu odzysku, w tym recyklingu odpadów opakowaniowych, a w przypadku nieosiągnięcia takich poziomów – konieczność zapłaty opłaty produktowej. Okazuje się, że tak być może w przypadku niektórych przedsiębiorców prowadzących placówki handlowe. Szczegółowa analiza przepisów wskazuje bowiem, że dublowanie się opłat będzie dotyczyło przedsiębiorców:
● prowadzących jednostkę lub jednostki handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 500 mkw., sprzedających produkty pakowane w tych jednostkach,
● prowadzących więcej niż jedną jednostkę handlu detalicznego o łącznej powierzchni handlowej powyżej 5000 mkw., sprzedającego produkty pakowane w tych jednostkach.
Nową opłatę recyklingową nałożyła na przedsiębiorców nowela u.g.o. z 12 października 2017 r. (Dz.U. poz. 2056). Od 1 stycznia jest ona pobierana na bieżąco od torebek z tworzyw sztucznych w wysokości 20 gr (plus VAT – jak twierdzi Ministerstwo Finansów). W myśl art. 40c u.g.o. stanowi ona dochód budżetu państwa i ma być wnoszona na rachunek Skarbu Państwa do 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, w którym została pobrana. Pierwsza wpłata za obecny rok winna więc nastąpić do 15 marca 2019 r.
Podmioty zobowiązane
Do pobrania opłaty recyklingowej, zgodnie z dodanym art. 40a ust. 1 u.g.o., zobowiązany jest przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego, w której są oferowane lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego przeznaczone do pakowania produktów oferowanych w tej jednostce.
W przypadku opłaty produktowej krąg zobowiązanych będzie węższy. Prowadzi do takiego stwierdzenia analiza przepisów. Zgodnie z art. 17 ust. 1 u.g.o., „Wprowadzający produkty w opakowaniach jest obowiązany zapewniać odzysk, w tym recykling odpadów opakowaniowych takiego samego rodzaju jak odpady opakowaniowe powstałe z tego samego rodzaju opakowań jak opakowania, w których wprowadził produkty (...)”. Artykuł 34 ust. 2 u.g.o. stanowi, że „wprowadzający produkty w opakowaniach oraz organizacja odzysku opakowań, którzy nie wykonali obowiązku określonego w art. 17 ust. 1, muszą wnieść opłatę produktową obliczoną oddzielnie w przypadku nieosiągnięcia wymaganego poziomu:
1) recyklingu, w tym recyklingu dla wszystkich opakowań razem;
2) odzysku”.
Przez „wprowadzającego produkty w opakowaniach” rozumie się „przedsiębiorcę wykonującego działalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach” (art. 8 pkt 23 u.g.o.) prowadzącego:
„– jednostkę lub jednostki handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 500 mkw., sprzedającego produkty pakowane w tych jednostkach,
– więcej niż jedną jednostkę handlu detalicznego o łącznej powierzchni handlowej powyżej 5000 mkw., sprzedającego produkty pakowane w tych jednostkach”.
Potwierdził to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 16 czerwca 2016 r. (sygn. akt IV SA/We 376/16). Doprecyzował, że chodzi w tej kategorii „o przedsiębiorców wprowadzających na rynek krajowy produkty w opakowaniach, prowadzących jednostkę lub jednostki handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 500 mkw. sprzedających produkty tam pakowane albo prowadzących jednostkę lub jednostki handlu detalicznego o łącznej powierzchni handlowej powyżej 5000 mkw. bez względu na powierzchnię pojedynczej jednostki, sprzedających produkty w tych jednostkach pakowane”.
Pojęcie „opakowania”
Pozostaje jeszcze pytanie, czy lekkie torby z tworzyw sztucznych mieszczą się w pojęciu „opakowań”, co do których istnieje obowiązek zapewnienia odpowiedniego poziomu odzysku lub recyklingu, a w przypadku nieosiągnięcia takich poziomów aktualizuje się obowiązek zapłaty opłaty produktowej. Ustawa o gospodarce opakowaniami określa (zgodnie z art. 1 pkt 1 dyrektywy opakowaniowej; tj. dyrektywy 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, Dz.Urz. UE L 365, s. 10), co należy rozumieć przez opakowanie. Jak wynika z definicji zawartej w art. 3 ust. 1 u.g.o., opakowaniem jest „wyrób, w tym wyrób bezzwrotny, wykonany z jakiegokolwiek materiału, przeznaczony do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji produktów, od surowców do towarów przetworzonych”. W myśl art. 3 ust. 2 pkt 1 u.g.o. zaś za opakowanie uważa się: „wyrób spełniający funkcje opakowania, o których mowa w ust. 1, bez uszczerbku dla innych funkcji, jakie opakowanie może spełniać, z wyłączeniem wyrobu, którego wszystkie elementy są przeznaczone do wspólnego użycia, spożycia lub usunięcia, stanowiącego integralną część produktu oraz niezbędnego do przechowywania, utrzymywania lub zabezpieczania produktu w całym cyklu i okresie jego funkcjonowania; jednorazowego użytku – sprzedany, wypełniony, wytworzony lub przeznaczony do wypełniania w punkcie sprzedaży”.
Definicja opakowania jest bardzo szeroka. Ma na celu uszczelnienie systemu gospodarowania opakowaniami i odpadami. Warto przypomnieć, że Europejski Trybunał Sprawiedliwości już w orzeczeniu z 29 kwietnia 2004 r. (sprawa C-341/01) wskazał, że art. 3 ust. 1 dyrektywy 94/62 o opakowaniach i odpadach opakowaniowych musi być interpretowany w ten sposób, iż plastikowe torebki wydawane konsumentom w punktach sprzedaży, niezależnie od tego, czy odpłatnie, czy też nie, stanowią opakowania w jego rozumieniu.
Definicja opakowania jest „kalką językową” definicji zawartej w polskim tłumaczeniu dyrektywy 94/62. Dlatego kryteria wynikające z art. 3 ust. 2 u.g.o. należy zilustrować przykładami z załącznika nr 1 do tej dyrektywy. Z analizy wynika m.in., że kryterium z art. 3 ust. 2 pkt 2 u.g.o. spełniają: opakowania, jeżeli są wytworzone i przeznaczone do wypełnienia w punkcie sprzedaży (papierowe i wykonane z tworzywa sztucznego torby na zakupy, jednorazowe talerze i kubki, folia przylepna, torebki na kanapki, folia aluminiowa), nieopakowania (mieszadło, jednorazowe sztućce).
Co więcej: na wzór załącznika do dyrektywy opakowaniowej zostało ukształtowane rozporządzenie ministra środowiska z 22 października 2013 r. w sprawie przykładowego wykazu wyrobów, które uznaje się albo nie uznaje się za opakowanie (Dz.U poz. 1274). W załączniku do tego rozporządzenia w pkt 2 „Wyroby wytworzone i przeznaczone do wypełniania w punkcie sprzedaży oraz wyroby jednorazowego użytku – sprzedane, wypełnione, wytworzone lub przeznaczone do wypełniania w punkcie sprzedaży” zostały na pierwszym miejscu wymienione jako opakowania - papierowe i wykonane z tworzywa sztucznego torby na zakupy.
Bez wątpienia więc (co wynika z dyrektywy i z polskich regulacji) torby na zakupy wykonane z tworzywa sztucznego zarówno przed wejściem w życie przepisów regulujących opłatę recyklingową, jak i po tej dacie były objęte obowiązkami nałożonymi na przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach w odniesieniu do osiągnięcia prawem przepisanych poziomów odzysku lub ich recyklingi, a w sytuacji niewywiązania się z tego wymogu – obowiązkiem zapłaty opłaty produktowej.
Bez wyłączeń przy nowelizacji
Nowelizacja nie zawiera żadnych wprost wyartykułowanych reguł, w myśl których przedsiębiorca jako prowadzący jednostkę handlu detalicznego, który dokonuje „rozliczenia” wprowadzenia lekkich toreb na zakupy z tworzyw sztucznych w ramach obowiązków wynikających z art. 17 ust. 1 lub 34 ust. 2 u.g.o., nie musiałby już pobierać opłaty recyklingowej. Nie ma również odwrotnej zależności (czyli jeżeli rozlicza opłatę recyklingową – miałby być zwolniony z tego pierwszego obowiązku).
Zatem wskazani na wstępie przedsiębiorcy są zobowiązani do zapewnienia odzysku lub recyklingu wprowadzonych toreb za zakupy z tworzyw sztucznych z ewentualnym obowiązkiem zapłaty opłaty produktowej, a dodatkowo będą musieli rozliczyć się z opłaty recyklingowej.
Jeżeli jednak przyjmiemy, że opłata produktowa ma w założeniu stanowić wdrożenie zasady „zanieczyszczający płaci” i pokrywać koszty zagospodarowania odpadów z tego strumienia, a podobną funkcję (plus zniechęcającą do korzystania z tych torebek) ma spełniać opłata recyklingowa – to nie powinno się za to samo dwukrotnie płacić. Nie powinno też nam umykać, że opłata recyklingowa jest obciążona VAT (co budzi uzasadnione zastrzeżenia), a więc per saldo koszty recyklingu są znaczące.
