Ograniczenia związane ze sprzedażą w niedziele i święta nie obowiązują w wielu placówkach, których działanie uznano za celowe w tych dniach.
Placówki te zostały wyszczególnione w ustawie według branż. Dosłownie w ostatniej chwili Senat doprecyzował, że aby wolno było otworzyć sklep w niedzielę lub święto, dozwolona działalność musi przeważać w charakterze placówki. Chodzi o to, by np. sklep wielobranżowy, w którym jest też piekarnia, nie sprzedawał innych towarów przy okazji dozwolonej sprzedaży pieczywa.
Jak zatem będzie się określać, co jest główną działalnością? Ma to być rodzaj przeważającej działalności wskazany we wniosku o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON).
Planowano też dodatkowe ograniczenia. Jeszcze na ostatnim etapie prac legislacyjnych były propozycje, by na dworcach kolejowych i autobusowych handel w każdą niedzielę dozwolony był tylko w lokalach o powierzchni nie przekraczającej 80 mkw. Z tego pomysłu się jednak wycofano. Zrezygnowano także z podobnej poprawki dotyczącej stacji benzynowych.
Ostatecznie we wszystkie niedziele i święta handel dozwolony będzie:
1) na stacjach paliw płynnych (przy czym stację tę zdefiniowano dodatkowo w ustawie jako obiekt budowlany, spełniający warunki, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, w obrębie którego dokonywana jest sprzedaż produktów naftowych na podstawie ważnej koncesji);
2) w kwiaciarniach;
3) w aptekach i punktach aptecznych;
4) w zakładach leczniczych dla zwierząt;
5) w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu pamiątkami lub dewocjonaliami;
6) w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych;
7) w placówkach pocztowych w rozumieniu prawa pocztowego;
8) w placówkach handlowych na terenie obiektów infrastruktury krytycznej (infrastruktura krytyczna to te elementy infrastruktury, których działanie musi zostać zachowane w celu zapewnienia szeroko rozumianego bezpieczeństwa państwa – m.in. to energetyka, łączność, transport, ratownictwo itp.);
9) w placówkach handlowych w hotelach;
10) w placówkach handlowych w instytucjach prowadzących działalność w dziedzinie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku;
11) w placówkach handlowych organizowanych wyłącznie na potrzeby festynów, jarmarków i innych imprez okolicznościowych, tematycznych lub sportowo-rekreacyjnych, także gdy są one zlokalizowane w halach targowych;
12) w placówkach handlowych w zakładach leczniczych podmiotów leczniczych i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych (szpitale, sanatoria itp.);
13) w placówkach handlowych na dworcach kolejowych i autobusowych, w portach i przystaniach morskich, w portach i przystaniach żeglugi śródlądowej, ale tylko w zakresie związanym z bezpośrednią obsługą podróżnych;
14) w centrach pierwszej sprzedaży ryb, w przypadku sprzedaży ryb z burty, w gospodarstwach rybackich, placówkach handlowych zajmujących się odbiorem produktów rybołówstwa i akwakultury oraz handlem takimi produktami;
15) w placówkach handlowych w portach lotniczych;
16) w strefach wolnocłowych;
17) w środkach komunikacji miejskiej, autobusowej, kolejowej, rzecznej, morskiej i lotniczej, a także na morskich statkach handlowych, statkach powietrznych, platformach wiertniczych i innych morskich budowlach hydrotechnicznych;
18) na terenie jednostek penitencjarnych;
19) na terenie garnizonów;
20) w sklepach internetowych i na platformach internetowych;
21) w przypadku handlu towarami z automatów;
22) w przypadku rolniczego handlu detalicznego (to sprzedaż żywności pochodzącej z własnej uprawy, hodowli lub chowu bezpośrednio konsumentowi);
23) w hurtowniach farmaceutycznych;
24) w placówkach handlowych prowadzących handel wyłącznie maszynami rolniczymi i częściami zamiennymi do tych maszyn (ale tylko od 1 czerwca do 30 września każdego roku kalendarzowego);
25) w przypadku handlu kwiatami, wiązankami, wieńcami i zniczami przy cmentarzach;
26) w zakładach pogrzebowych;
27) w placówkach handlowych, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście;
28) w piekarniach, cukierniach i lodziarniach;
29) w placówkach handlowych, w których przeważającą działalnością jest działalność gastronomiczna;
30) na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych prowadzonych przez spółki prawa handlowego, których przeważająca działalność polega na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami na użytek handlu hurtowego artykułami rolno-spożywczymi;
31) w placówkach handlowych prowadzonych przez podmioty nabywające towary na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych (ale tylko czynności związane ze skupem);
32) w placówkach handlowych, w których jest prowadzony wyłącznie skup zbóż, buraków cukrowych, owoców, warzyw lub surowego mleka.
Właściciel za ladą, rodzina już nie pomoże
Zachowano (art. 6 pkt 26) przyzwolenie na otwarcie małych sklepów, ale tylko pod warunkiem, że handel prowadzi osobiście przedsiębiorca. Czyli właściciel sam musi stanąć za ladą. Tym nowe prawo różni się od dotychczasowego zakazu handlu w święta. Do tej pory przepisy dopuszczały sprzedaż zarówno przez prowadzących działalność gospodarczą, jak i członków ich rodzin oraz wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (zlecenie). Małe sklepy chętnie korzystały z tej możliwości w dni świąteczne. Teraz zatrudnianie innych osób do pracy w niedzielę na podstawie umów cywilnoprawnych będzie zakazane. Zabronione będzie także powierzanie w niedziele i święta oraz w Wielką Sobotę i w Wigilię Bożego Narodzenia pracy w handlu bez wynagrodzenia (art. 4 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta). Odpada też więc pomoc rodziny.
Podstawa prawna
Art. 6 ustawy z 24 listopada 2017 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta (Dz.U. z 2018 r. poz. 305)
Co to jest handel
● HANDEL to proces sprzedaży polegający na wymianie towaru lub wyrobu na środki pieniężne.
● WYKONYWANIE CZYNNOŚCI ZWIĄZANYCH Z HANDLEM czyli bezpośrednio związanych ze sprzedażą, magazynowaniem towarów lub ich inwentaryzacją przez pracownika lub zatrudnionego.
● PLACÓWKA HANDLOWA to obiekt, w którym jest prowadzony handel oraz są wykonywane czynności związane z handlem. Placówkami handlowymi są sklepy, stoiska, stragany, hurtownie, składy węgla, składy materiałów budowlanych, domy towarowe, domy wysyłkowe, biura zbytu – jeżeli w takich placówkach pracują pracownicy lub osoby zatrudnione.
● PRACOWNIK to osoba pracująca w placówce handlowej, zgodnie z przepisami kodeksu pracy, a także osoba skierowana do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy o pracę, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.
● ZATRUDNIONY to osoba pracująca w placówce handlowej na podstawie umów prawa cywilnego, a także osoba skierowaną do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.
● ŚWIĘTA to dni wymienione w art. 1 pkt 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy. Są to:
1 stycznia – Nowy Rok,
6 stycznia – Uroczystości Objawienia Pańskiego (święto Trzech Króli),
Wielkanoc (święto ruchome: niedziela i poniedziałek),
1 maja – Święto Państwowe (Święto Pracy),
3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
Zesłanie Ducha Świętego (Zielone Świątki; święto ruchome – niedziela),
Boże Ciało (Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa; święto ruchome – czwartek),
15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny,
1 listopada – Wszystkich Świętych,
11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
25 grudnia i 26 grudnia – Boże Narodzenie.
● HANDLOWANIE W NIEDZIELE I ŚWIĘTA to praca w handlu oraz wykonywanie czynności związanych z handlem przez pracownika lub zatrudnionego w okresie 24 kolejnych godzin przypadających odpowiednio między godz. 24 w sobotę a godz. 24 w niedzielę, i między godz. 24 w dniu bezpośrednio poprzedzającym święto a godz. 24 w święto.
Podstawa prawna
Art. 3 ustawy z 24 listopada 2017 r. o ograniczeniu handlu... (Dz.U. z 2018 r. poz. 305).