Subskrybuj nas na Youtube
Od stycznia obowiązują nowe stawki opłat za usługi wodne i za użytkowanie gruntów pokrytych wodami. Ich wysokość określają rozporządzenia opublikowane 30 grudnia 2017 r., na dwa dni przed wejściem nowego prawa wodnego. Analiza wskazuje, że rzeczywiście wiele grup przedsiębiorców zapłaci więcej. Przy czym można wskazać trzy główne powody, dlaczego tak się stanie: wprowadzenie dodatkowej wysokiej opłaty stałej, likwidacja ulg i wprowadzenie opłat na niektóre rodzaje usług, które do tej pory nie były nimi objęte. Zwolnienia stracili np. hodowcy ryb, elektrownie wodne, rolnicy nawadniający pola wodami powierzchniowymi. Pojawiły się nowe kategorie opłat, m.in. za deszczówkę i zmniejszenie retencji. Więcej zapłacą też prowadzący porty, przystanie i mariny.
PROBLEM: Od 1 stycznia tego roku obowiązują nowe stawki opłat, na podstawie których będą wystawiane rachunki za usługi wodne i za użytkowanie gruntów pokrytych wodami, a także określana wysokość tzw. opłat podwyższonych. Ich wysokość określają rozporządzenia opublikowane 30 grudnia 2017 r., a więc tuż przed wejściem nowego prawa wodnego. Najważniejsze z nich z punktu widzenia kręgu adresatów oraz wielkości należności jest rozporządzenie, które ustanawia stawki za pobór wód podziemnych i powierzchniowych oraz wprowadzanie ścieków do wód lub ziemi (tzw. rozporządzenie opłatowe). [RAMKA] Ma ono realizować zasadę z art. 9 dyrektywy 2000/60/WE z 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.Urz. WE z 2000 r. L 327, s. 1), stanowiącą, że gospodarowanie wodami powinno być realizowane na zasadzie zwrotu kosztów usług wodnych. Analiza ich wysokości wskazuje, że rzeczywiście wiele grup przedsiębiorców więcej zapłaci za wodę. Przy czym można wyróżnić trzy podstawowe powody, dlaczego tak się stanie: wprowadzenie opłat stałych, likwidacja ulg i wprowadzenie opłat na usługi, które do tej pory nie były nimi objęte.
Gdzie szukać stawek na 2018 rok
1 stycznia 2018 r. weszły w życie trzy rozporządzenia, opublikowane w Dzienniku Ustaw z 30 grudnia 2017 r., a dotyczące opłat i opłat rocznych, które będą ponoszone na podstawie ustawy z 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (t.j. Dz.U poz. 1566; dalej: p.w.). Są to:
● rozporządzenie Rady Ministrów z 22 grudnia 2017 r. w sprawie jednostkowych stawek opłat za usługi wodne (Dz.U. poz. 2502; dalej: rozporządzenia opłatowe);
● rozporządzenie Rady Ministrów z 27 grudnia 2017 r. w sprawie ustalania opłat podwyższonych za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi (Dz.U. poz. 2501);
● rozporządzenie Rady Ministrów z 28 grudnia 2017 r. w sprawie wysokości jednostkowych stawek opłaty rocznej za użytkowanie gruntów pokrytych wodami (Dz.U. poz. 2496).
DODATKOWA OPŁATA STAŁA
Opłaty za usługi wodne składają się od 1 stycznia 2018 r. co do zasady z dwóch składowych: opłaty stałej i zmiennej. Jak wynika z naszej analizy, stawki opłaty zmiennej w większości przypadków nie wzrosną. Jednak firmy zapłacą więcej, bo o dodatkowym koszcie dla firm zadecyduje opłata stała, której do tej pory nie było. A ta może mocno uderzyć po kieszeni.
Opłaty zmienne
Porównanie stawek, które obowiązywałyby w 2018 r., gdyby nadal były stosowane przepisy ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 519 ze zm.), ze stawkami z opublikowanego rozporządzenia opłatowego wskazuje, że są one w wielu wypadkach takie same.
Jednostkowe stawki opłat w formie opłaty zmiennej, w zależności od ilości pobieranych wód, w ramach pozwolenia wodnoprawnego albo pozwolenia zintegrowanego są określone w par. 5 ust. 1 rozporządzenia opłatowego. Ujęto je aż w 41 kategoriach. Wszystkich nie sposób tutaj przywoływać. Przykładowo stawki wynoszą:
● za wodę do celów produkcji wyrobów tekstylnych:
a) 0,115 zł za 1 m sześc. pobranych wód podziemnych,
b) 0,057 zł za 1 m sześc. pobranych wód powierzchniowych;
● za wodę do celów produkcji odzieży:
a) 0,115 zł za 1 m sześc. pobranych wód podziemnych,
b) 0,057 zł za 1 m sześc. pobranych wód powierzchniowych.
Podobne stawki, to jest 0,115 zł za 1 m sześc. pobranych wód podziemnych oraz 0,057 zł za 1 m. sześc. pobranych wód powierzchniowych, obowiązują w zdecydowanej większości kategorii.
Preferencyjne stawki ustalono w przypadku wód wykorzystywanych na potrzeby produkcji, w której woda wchodzi w skład albo bezpośredni kontakt z produktami żywnościowymi, farmaceutycznymi lub na cele konfekcjonowania. I tak np. do celów produkcji podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych stawki wynoszą:
a) 0,097 zł za 1 m sześc. pobranych wód podziemnych,
b) 0,057 zł za 1 m sześc. pobranych wód powierzchniowych.
Opłaty stałe
Różnica, w szczególności dla przedsiębiorców, będzie wiązała się z obowiązkiem poniesienia dodatkowej opłaty stałej, której do tej pory nie było. W pierwszych dwóch latach, tj. do 31 grudnia 2019 r., obowiązują maksymalne jednostkowe stawki opłat za pobór wód w formie opłaty stałej. Wynoszą:
1) za pobór wód podziemnych: 500 zł na dobę za 1 m sześc./s za określony w pozwoleniu wodnoprawnym albo w pozwoleniu zintegrowanym maksymalny pobór wody;
2) za pobór wód powierzchniowych – 250 zł na dobę za 1 m sześc./s za określony w pozwoleniu wodnoprawnym albo w pozwoleniu zintegrowanym maksymalny pobór wody.
Warto wystąpić o zmianę pozwolenia
W zamyśle prawodawcy wysokie opłaty stałe mają skłonić przedsiębiorców do określenia rzeczywistych potrzeb podmiotów korzystających z wód w ramach usług wodnych (do tej pory przedsiębiorcy z reguły występując o pozwolenia, rezerwowali sobie dużo większy poziom poboru niż faktycznie potrzebowali).
Z tym założeniem ma korespondować art. 562 p.w., po myśli którego organy właściwe w sprawach pozwoleń wodnoprawnych oraz pozwoleń zintegrowanych, w terminie do 31 grudnia 2019 r., na wniosek zainteresowanych zakładów mogą dokonać zmiany pozwoleń wodnoprawnych na pobór wód powierzchniowych lub wód podziemnych lub pozwoleń zintegrowanych w zakresie poboru wód powierzchniowych lub wód podziemnych, ustalając w tych pozwoleniach rzeczywiste maksymalne ilości pobieranej wody przez te zakłady.
Jak się jednak wydaje, ten przepis jest zbędny. W orzecznictwie i doktrynie nie budzi bowiem wątpliwości możliwość zmieniania pozwoleń wodnoprawnych i zintegrowanych (zob. B. Draniewicz, „Komentarz do prawa wodnego, cz. II” – Firma i Prawo z 19 grudnia 2017 r., DGP nr 245). Co więcej: przepis może wprowadzać w błąd, bo jego treść da się odczytać tak, że po 31 grudnia 2019 r. nie można już dokonywać zmian w pozwoleniach wodnoprawnych i zintegrowanych.
Nowe podstawy wyliczeń
Wysokość opłat zostanie przekazana w formie informacji przez Wody Polskie. Należy wskazać, że stawki jednostkowe są określone na dobę za 1 m sześc./s. Dotychczas, przed 1 stycznia 2018 r., w pozwoleniach wodnoprawnych nie było takiej wielkości. Limity poboru wyrażano w metrach sześciennych na godzinę, dobę oraz na rok. Według stanowiska Wód Polskich nie ma problemu z przeliczeniem wcześniejszych wartości do obecnej podstawy wyrażanej w m sześc./s. Należy po prostu wykonać działanie dzielenia przez liczbę sekund w godzinie lub w dobie.
PRZYKŁAD
Jaka opłata stała
W wydanym w ub.r. pozwoleniu wodnoprawnym przedsiębiorca ma określony limit poboru wody na poziomie 18 m sześc. na godzinę. Ile zapłaci opłaty stałej?
Wyliczenie: 18 m sześc. : 3600 (ilość sekund w godzinie) = 0,005.
Przyjmując stawkę dla wód podziemnych w wysokości 500 zł i 365 dni w roku, opłata stała wyniesie:
500 zł x 365 x 0,005= 912,5 zł.
ZNIESIENIE ZWOLNIEŃ
Drugi powód wzrostu obciążeń za korzystanie z wód wiąże się z likwidacją zwolnień sektorowych.
Opłaty będą musieli uiścić przedsiębiorcy dokonujący m.in. poboru wód na potrzeby:
● energetyki wodnej,
● związane z wytwarzaniem energii cieplnej lub elektrycznej,
● nawadniania wodami powierzchniowymi użytków rolnych i gruntów leśnych,
● chowu lub hodowli ryb oraz innych organizmów wodnych.
W par. 12 ust. 3 rozporządzenia jednostkowe stawki opłat np. za pobór wód powierzchniowych na potrzeby chowu lub hodowli ryb oraz innych organizmów wodnych w stawach o wodzie stojącej wynoszą:
1) 1 zł za 1 ha na kwartał, jeżeli maksymalna powierzchnia zalewu wynosi do 100 ha;
2) 1,25 zł za 1 ha na kwartał, jeżeli maksymalna powierzchnia zalewu wynosi od 100 ha do 500 ha;
3) 1,50 zł za 1 ha na kwartał, jeżeli maksymalna powierzchnia zalewu wynosi powyżej 500 ha.
PRZYKŁAD
Ile zapłaci hodowca ryb
Przedsiębiorca zajmuje się hodowlą ryb. Zalew ma powierzchnię 200 ha. Ile zapłaci rocznie?
Przy takiej powierzchni stawu stawka jednostkowa za pobór wód powierzchniowych na potrzeby chowu lub hodowli ryb wynosi 1,25 zł za 1 ha na kwartał. Opłata kwartalna wyniesie:
200 ha x 1,25 zł = 250 zł.
Zatem obciążenie roczne wyniesie 1000 zł.
NOWE OPŁATY
Trzecia przyczyna większych obciążeń to wprowadzenie opłat za niektóre kategorie aktywności, które do tej pory w ogóle nie były przedmiotem opłat za korzystanie ze środowiska. Chodzi tutaj głównie o opłaty za deszczówkę oraz za utratę naturalnej retencji.
Za deszczówkę
Tak potocznie określa się opłaty za odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej służące do odprowadzania opadów atmosferycznych w granicach administracyjnych miast. Zgodnie z par. 8 rozporządzenia opłatowego jednostkowe stawki wynoszą:
1) bez urządzeń do retencjonowania wody z terenów uszczelnionych – 0,75 zł za 1 m sześc. na 1 rok;
2) z urządzeniami do retencjonowania wody o pojemności:
a) do 10 proc. odpływu rocznego z terenów uszczelnionych – 0,625 zł za 1 m sześc. na 1 rok,
b) powyżej 10 proc. odpływu rocznego z terenów uszczelnionych – 0,50 zł za 1 m sześc. na 1 rok,
c) powyżej 20 proc. odpływu rocznego z terenów uszczelnionych – 0,375 zł za 1 m sześć. na 1 rok,
d) powyżej 30 proc. odpływu rocznego z terenów uszczelnionych – 0,075 zł za 1 m sześc. na 1 rok.
Opłata za zmniejszenie retencji
Po myśli par. 9 rozporządzenia opłatowego jednostkowe stawki opłat za usługi wodne za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej na skutek wykonywania na nieruchomości o powierzchni powyżej 3500 mkw. robót lub obiektów budowlanych trwale związanych z gruntem mających wpływ na zmniejszenie tej retencji przez wyłączenie więcej niż 70 proc. powierzchni nieruchomości z powierzchni biologicznie czynnej na obszarach nieujętych w systemy kanalizacji otwartej lub zamkniętej wynoszą:
1) bez urządzeń do retencjonowania wody z powierzchni uszczelnionych trwale związanych z gruntem – 0,50 zł za 1 mkw. na 1 rok;
2) z urządzeniami do retencjonowania wody z powierzchni uszczelnionych o pojemności:
a) do 10 proc. odpływu rocznego z powierzchni uszczelnionych trwale związanych z gruntem – 0,30 zł za 1 mkw. na 1 rok,
b) od 10 do 30 proc. odpływu rocznego z obszarów uszczelnionych trwale związanych z gruntem – 0,15 zł za 1 mkw. na 1 rok,
c) powyżej 30 proc. odpływu rocznego z powierzchni uszczelnionych trwale związanych z gruntem – 0,05 zł za 1 mkw. na 1 rok.
PRZYKŁAD
Ile za zabudowanie terenu
Teren nieruchomości nie ma urządzeń do retencjonowania wody, przedmiotem opłaty jest 7000 mkw. Ile wyniesie opłata?
Jednostkowa stawki dla terenów bez urządzeń do retencjonowania wody z powierzchni uszczelnionych trwale związanych z gruntem to 0,50 zł za 1 mkw. na 1 rok.
Wyliczenie: 7000 x 0,5 zł = 3500 zł.
Kwota opłaty będzie wynosiła zatem 3500 zł na 1 rok.
PODATEK DENNY
Osobne rozporządzenie określa wysokości jednostkowych stawek opłaty rocznej za użytkowanie gruntów pokrytych wodami. Opłata tego rodzaju jest nazywana w publicystyce podatkiem dennym. Zgodnie z art. 261 p.w. grunty pokryte wodami stanowiące własność Skarbu Państwa, niezbędne do prowadzenia przedsięwzięć związanych z: 1) energetyką wodną, 2) transportem wodnym, 3) wydobywaniem kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów lub wycinaniem roślin z wody, 4) infrastrukturą transportową lub przesyłową, 5) infrastrukturą przemysłową, komunalną lub rolną, 6) uprawianiem rekreacji, turystyki, sportów wodnych oraz amatorskiego połowu ryb, 7) działalnością usługową, 8) infrastrukturą telekomunikacyjną, 9) korzystaniem z gruntów pokrytych wodami w sposób inny niż określony w pkt 1–8 oddaje się w użytkowanie za opłatą roczną.
Porty, przystanie, kąpieliska
Stawki zaproponowane w rozporządzeniu wzbudzają wiele dyskusji. Wahają się od 0,01 zł za mkw. za tereny zajęte pod kąpieliska i stałe tory wodne służące do uprawiania sportów wodnych do 8,9 zł za mkw. np. za tereny pod obiekty budowlane elektrowni wodnych.
Tymczasem w starym prawie wodnym wykorzystywanie gruntów na potrzeby związane z działalnością służącą do uprawiania rekreacji, turystyki, sportów wodnych oraz amatorskiego połowu ryb było zwolnione z opłaty (na podstawie art. 20 ust. 3 pkt 3 p.w. z 2001 r.) .
Ostatecznie, od 1 stycznia br. za zajęcie gruntów związanych z uprawianiem na wodach śródlądowych rekreacji, turystyki, sportów wodnych oraz amatorskiego połowu ryb, przeznaczonych pod porty, przystanie, zimowiska, nabrzeża, pomosty i wyciągi dla statków, wykorzystywane do przewozów pasażerskich – została przyjęta preferencyjna stawka: wynosi 0,89 zł (par. 2 pkt 8 lit. a rozporządzenia) zamiast planowanych 8,9 zł.
Wprowadzenie opłaty zapewne spowoduje wzrost cen np. w marinach. Podmiotem opłaty będzie wprawdzie podmiot, który ma umowę na użytkowanie tych gruntów, ale będzie on próbował przerzucić przynajmniej częściowo wzrost danin publicznych na klientów w cenach swoich usług.
Restauracje na wodzie
Za inne obiekty (stałe lub pływające przycumowane do brzegu) wykorzystywane do prowadzenia usług gastronomicznych lub hotelarskich oraz akweny związane z tymi obiektami – stawka wynosi 5,00 zł za mkw. (par. 2 ust. 8 lit. b rozporządzenia).
W odniesieniu do gruntów związanych z działalnością usługową zgodnie z par. 2 ust. 9 stawka będzie zaś wynosiła 8,9 zł za mkw.
Pewnym pocieszeniem jest to, że zgodnie z art. 261 ust. 5 p.w. wysokość opłaty rocznej za użytkowanie gruntów ustala się proporcjonalnie do okresu prowadzenia działalności określonego w pozwoleniu wodnoprawnym lub wynikającego ze zgłoszenia wodnoprawnego:
1) jeżeli jest on krótszy niż rok;
2) dotyczącego realizacji przedsięwzięć wymienionych w ust. 1 pkt 3 (a więc wydobywania kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów lub wycinania roślin z wody).
PRZYKŁAD
Ile zapłaci prowadzący przystań
Przystań jachtowa ma powierzchnię 1 ha. Jaka będzie opłata denna?
Preferencyjna stawka za zajęcie gruntów pod porty, przystanie wynosi 0,89 zł za mkw.
Opłata wyniesie: 10 000 m x 0,89 zł = 8900 zł w skali roku.
