Czy można prowadzić egzekucję na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego na rzecz innego podmiotu niż bank?
Szczególny przywilej ułatwiający bankom dochodzenie ich wierzytelności, wynikających z dokonywanych czynności bankowych, przyznaje art. 96 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (dalej p.b.). Polega on na uprawnieniu do wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego (dalej b.t.e.), który po nadaniu klauzuli wykonalności przez sąd może być podstawą egzekucji prowadzonej przeciwko dłużnikowi banku. B.t.e. jest sporządzonym przez bank dokumentem zawierającym następujące elementy: oznaczenie banku oraz dłużnika, wysokość zobowiązania wraz z odsetkami i terminami płatności, datę wystawienia. Musi być opatrzony pieczęcią banku i podpisany przez osoby uprawnione do jego reprezentowania.
Z art. 97 ust. 1 p.b. wynikają trzy przesłanki, które muszą być spełnione w celu nadania b.t.e. klauzuli wykonalności:
• dłużnik, przeciwko któremu został wystawiony b.t.e., dokonał czynności bankowej bezpośrednio z bankiem,
• roszczenie objęte b.t.e. wynika bezpośrednio z tej czynności bankowej lub jej zabezpieczenia,
• dłużnik złożył pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji.
W praktyce pierwsza przesłanka rodzi wątpliwości, czy możliwe jest nadanie klauzuli b.t.e. na wniosek podmiotu, który nabył od banku wierzytelność zabezpieczoną b.t.e. Ze sformułowania dokonanie przez dłużnika czynności bankowej bezpośrednio z bankiem sądy interpretowały wymóg, że b.t.e. może być wystawiony oraz zaopatrzony w klauzulę jedynie na wniosek banku, z którym dłużnik dokonał czynności bankowej. W przypadku zmiany podmiotowej po stronie wierzyciela (cesji wierzytelności) sądy odmawiały nadania klauzuli wykonalności b.t.e. na wniosek nabywcy wierzytelności.
Kwestia ta była przedmiotem uchwał SN. Zgodnie ze stanowiskiem SN zwrot - bezpośrednio z bankiem - ma na względzie transakcję dokonaną bezpośrednio z podmiotem będącym bankiem w rozumieniu art. 2 p.b. W przypadku zmiany wierzyciela na inny bank nabywca wierzytelności może wystawić b.t.e. lub wnieść do sądu wniosek o nadanie klauzuli b.t.e. (także wtedy, gdy wystawił go zbywca wierzytelności). Do wniosku o nadanie klauzuli nabywca wierzytelności powinien dołączyć dokumenty określone w art. 788 par. 1 k.p.c., w celu udokumentowania następstwa prawnego.
W przypadku gdy bank zbył wierzytelność zabezpieczoną b.t.e. na rzecz podmiotu niebędącego bankiem, taki nabywca wierzytelności nie może wystawić b.t.e. ani wystąpić z wnioskiem o nadanie klauzuli b.t.e. wystawionemu przez bank, który zbył wierzytelność. Na podstawie b.t.e. można bowiem prowadzić egzekucję jedynie na rzecz banku.